ادعاي ويتكاف پاسخ صريح عراقچي
روز گذشته، مجمع گفت‌وگوي تهران با حضور «مسعود پزشكيان» رييس‌جمهور و مهمانان شركت‌كننده از ۵۳ كشور جهان آغاز به كار كرد. به گفته كارشناسان اين مجمع با توجه به تعداد مهمانان شركت‌كننده در آن، بستري بي‌نظير براي ديپلماسي غيررسمي فراهم مي‌كند.
صداي رساي ديپلماسي فعال از تهران
روز گذشته، مجمع گفت‌وگوي تهران با حضور «مسعود پزشكيان» رييس‌جمهور و مهمانان شركت‌كننده از ۵۳ كشور جهان آغاز به كار كرد. به گفته كارشناسان اين مجمع با توجه به تعداد مهمانان شركت‌كننده در آن، بستري بي‌نظير براي ديپلماسي غيررسمي فراهم مي‌كند. اين رويداد با ۴۰ پنل تخصصي، پخش زنده جلسات و پوشش ۵۰ رسانه خارجي، نقش ايران را به عنوان كنشگري مسوول و پيشرو در ديپلماسي منطقه‌اي و جهاني برجسته كرده و فضايي براي اجماع و تبيين نظم نوين منطقه‌اي ايجاد مي‌كند. در اين نشست مقامات ارشد برخي از كشورهاي منطقه از جمله وزير خارجه عمان، وزير امور خارجه حكومت سرپرستي افغانستان، «نيچيروان بارزاني» رييس اقليم كردستان عراق، «حكمت حاجي‌اف» دستيار رييس‌جمهور آذربايجان، «آرمن گريگوريان» دبير شوراي عالي امنيت ملي ارمنستان، «عادل عبداالمهدي» نخست‌وزير پيشين عراق، «سراج الدين مهرالدين» وزير خارجه تاجيكستان، تعدادي از سفراي خارجي مقيم ايران و... حضور دارند.
اين نشست فرصت مناسبي را فراهم كرد تا صداي صريح مقامات تهران درباره لزوم دست زدن به ديپلماسي و استفاده از فرصت گفت‌وگو براي رسيدن به يك جمع‌بندي جديد به گوش جهانيان برسد. اجلاسي كه در آن رييس‌جمهور ايران از ابتكارات ديپلماتيك دولت گفت و وزير امور خارجه نيز بيان كرد كه ايران آمادگي دارد به جهان تضمين بدهد كه انرژي هسته‌اي را تنها براي اهداف صلح آميز دنبال مي‌كند. در پاسخ به اين پرسش كه آيا پيام سياست خارجي دولت چهاردهم در خصوص تعامل با جهان شنيده شد، گفت: متاسفانه اين پيام از طرف غرب پذيرفته نشد. ما به كرامت انسان‌ها اعتقاد داريم و با كسي دعوا نداريم. روح شيطاني، انسان را به تجاوز وامي دارد. برخي با شيطنت، رنگ انساني به جنايت خود مي‌دهند، چون مي‌دانند نبايد ناحق عمل كنند. پيام من درباره سياست خارجي دولت چهاردهم را برادر من آقاي ظريف انشا كرد ونوشتند و فرستاديم. هدف ما اين بود كه به سمت همه دست دوستي و رفاقت را دراز كنيم. آنها مي‌خواهند در دنيا عليه ايران ذهنيت ايجاد كنند تا كشورهاي منطقه را به تقابل بكشانند.
وي اضافه كرد: ترامپ به منطقه آمد و گفت ايران عامل خطر است. ما عامل خطريم؟ ما منازل را بمباران مي‌كنيم؟ دانشمندان را ترور مي‌كنيم؟ مردم عادي را زير خروارها خاك مدفون مي‌كنيم؟ ما ديگران تهديد مي‌كنيم؟اسماعيل هنيه را در تهران ما ترور كرديم؟ جانيان و تروريست‌ها ديگران را تروريسم متهم مي‌كنند. اينها نشانه بي‌اخلاقي و مرگ اخلاق در سياست است.
رييس‌جهور خاطرنشان كرد: ما از چندين هزار سال با همسايگان خود برادر هستيم ولي آنها قصد دارند ما را به جان هم بيندازند و جنگ ايجاد كنند تا منابع ما را غارت كنند. چرا نبايد همه در صلح، آرامش و امنيت زندگي كنند؟ چه كسي گفته آنها انسان‌تر از مردم اين منطقه هستند؟ ما در منطقه خود با همه كشورها گفت‌وگو كرده‌ايم و تلاش كرده‌ايم برادري و صميمت خود را افزايش دهيم. ما با 15 كشور همسايه ارتباط خانوادگي داريم. ما بايد به هم كمك كنيم و مي‌توانيم در منطقه صلح و آرامش برقرار كرده و علم و سلامت را به هم منتقل كرده و با هم تجارت كنيم، ولي آنها نمي‌خواهند ما با هم باشيم.
پزشكيان در پاسخ به اين پرسش كه چرا ترامپ بايد براي منطقه ما سياست ديكته كند، اظهار كرد: زمان دانشجويي كتاب جنگ بي‌پايان را مي‌خواندم. نويسنده اين كتاب امريكايي بود و درباره جنگ ويتنام بحث مي‌كرد و معتقد بود امريكا جنگ بي‌پايان راه انداخته تا منابع ساير كشورها را ارزان به دست آورد. هركسي بگويد اين منابع متعلق به كشور ماست، امريكا مخالفت مي‌كند و جنگ راه مي‌اندازد. اگر از خليج فارس انرژي منتقل نشود، آنها فلج مي‌شوند، ولي جنگ راه مي‌اندازند تا اين منابع را با قيمت دلخواه به كشور خود منتقل كنند. نفت منطقه ما را ببرد و به ما اسلحه مي‌دهند تا ما در منطقه با هم بجنگيم تا كشورهاي منطقه از رشد و توسعه عقب بمانند پس به منطقه مي‌آيد و ايران را تهديد معرفي مي‌كند و به ساير كشورهاي منطقه سلاح مي‌فروشد و پولش را هم مي‌برد و چيزي براي منطقه نمي‌ماند و نتيجه عملكرد او، ايجاد جنگ بين كشورهاي منطقه خواهد بود.
وي راه‌حل مقابله با اين سياست امريكا را وفاق، اتحاد و پيوند كشورهاي منطقه دانست و افزود: توسعه بايد در خاورميانه شكل بگيرد. ما با كسي سر جنگ نداريم، بلكه مي‌گوييم بايد حق همه داده شود و به نيازمندان اين كره خاكي كمك شود، نه اينكه عده‌اي را در گرسنگي، ضعف، فقر، جنگ و خونريزي نگاه داريم و پشت تريبون ادعا شود اينها انسان نبوده و وحشي هستند و بايد كشته شوند.
رييس‌جمهور درباره چگونگي جلوگيري از جنايات رژيم صهيونيستي، بيان كرد: پيش از اين به سران كشورهاي منطقه اعلام كردم كه بايد همه كشورها صداي واحد داشته باشند و از حقوق انسان‌ها منطقه دفاع كنيم و كل منطقه در برابر تجاوز بايستد. ما بايد يد واحده شويم. ما مسلمانان با هم برادريم و بايد يد واحده در برابر ظلم و جنايت شويم. اگر كشورهاي اسلامي يكصدا موضعگيري كنند، به‌راحتي اين جنايات رخ نمي‌دهد. ما كشورهاي اسلامي مقصر هستيم. البته ما تا حدودي اختلافات را كنار گذاشته‌ايم، ولي بايد همه اختلافات را كنار گذاشت و همديگر را بپذيريم. ما كشورهاي اسلامي بايد به حق هم احترام گذاشته و با هم از حقوق مردم منطقه دفاع كنيم در اين صورت به راحتي جنايت رخ نمي‌دهد.
وي در خصوص گفت‌وگوي غيرمستقيم ايران با امريكا، بيان كرد: حق ما بايد پذيرفته شود. حقوق هر كشوري بايد براساس معاهدات بين‌المللي پذيرفته شود. طبق NPT ما حق داريم تحقيقات صلح آميز هسته‌اي داشته باشيم و از آن استفاده كنيم. ما براي كشاورزي، صنعت و پزشكي به اين علم نياز داريم. چه كسي گفته است آنها حق دارند مانع رشد كردن و علم داشتن كشورها شوند و جلوي مسير آن را بگيرند؟
وي ادامه داد: مي‌گويند ايران نبايد سلاح هسته‌اي داشته باشد. رهبر عزيز انقلاب فرمودند از نظر اسلامي نمي‌توانيم سلاح هسته‌اي داشته باشيم. خيلي‌ها در ايران علاقه داشتند ايران به آن طرف برود، ولي رهبر انقلاب فرمودند به لحاظ شرعي چنين حقي نداريم و هيچ فردي نمي‌تواند در ايران چنين اقدامي انجام بدهد، زيرا مخالف باور و اعتقاد ديني ماست. باور ديني ما اين است كه چنين ابزاري هستي و زندگي را نابود مي‌كند و وحشي‌ترين كاري است كه مي‌توان با كره زمين انجام داد. ما قصد توليد سلاح و بمب هسته‌اي نداريم، ولي آنها به كشورهاي منطقه مي‌گويند ايران در حال ساخت سلاح هسته‌اي است. ما قرار نيست سلاح هسته‌اي توليد كنيم، چون اين فتواي رهبر انقلاب است. ترامپ گفته ايران نبايد سلاح هسته‌اي داشته باشد. مي‌توانند بيايند و بر اين امر نظارت داشته باشند، زيرا قرار نيست ما سلاح هسته‌اي توليد كنيم. در چارچوب فتواي رهبر انقلاب من حق ساختن سلاح هسته‌اي را نداریم.
وي افزود: من به عنوان يك انسان هيچ زوري نمي‌پذيرم. هيچ آزاده‌اي زير بار زور نمي‌رود . از ظلم بدش مي‌آيد. به هيچ‌وجه از استفاده صلح آميز از انرژي هسته‌اي دست نمي‌كشيم. ما را تهديد به تحريم مي‌كنند؟ما يك عمر است كه تحريم هستيم. اگر با همسايگان ارتباط داشته باشيم، آنها كاري نمي‌توانند بكنند. ما دانشمندان و نخبگاني داريم كه كشور براي آنها در اولويت اول است. ما از شهيد شدن نمي‌ترسيم. نيازي نيست ما را تهديد كرده و بگويند ما بمب داريم و بعد بگويند دنبال صلح هستيم. اگر دنبال صلح هستيد، چرا اسلحه به ما نشان مي‌دهيد؟ما دنبال صلح هستيم، ولي از حق خود گذر نمي‌كنيم.
با ايران نمي‌شود
با زبان تهديد صحبت كرد
كمال خرازي، رييس شوراي سياست خارجي ايران سخنران مهم ديگري بود كه در اين اجلاس صحبت و البته تاكيد كرد كه همزمان با اينكه تهران ديپلماسي را دنبال مي‌كند، زبان تهديد را نيز نخواهد پذيرفت. «سيدكمال خرازي» رييس شوراي روابط خارجي ايران بعد از ظهر يكشنبه در مجمع گفت‌وگوي تهران در پاسخ به سوالي درباره ابتكار همكاري ايراني و عربي گفت: چهارمين دور گفت‌وگوهاي ايراني و عربي اخيرا برگزار شد. دور قبلي در تهران برگزار شد. هدف از اين گفت‌وگو درك و فهم متقابل براي حل مسائل منطقه است. هر كشوري يك نوع فرهنگ و اقتصاد دارد. براي حل اختلافات بايد گفت‌وگو كرد. تاكنون همه گفت‌وگوها مثبت بوده است. او افزود: با وجود اختلاف نظرها، فضا بسيار مثبت‌تر شده است. تنها راه براي حل موضوعات منطقه و توسعه، گفت‌وگوست. الحمدلله جمهوري اسلامي ايران تاكنون در آن موفق بوده است.
خرازي در پاسخ به سوال «سعيد خطيب‌زاده» ميزبان اين گفت‌وگو درباره اقدامات لازم براي رسيدن به اقدامات درون زا در منطقه گفت: مسائل ژئوپوليتيك باعث شده تا كشورهاي منطقه به دنبال همكاري با يكديگر باشند. امريكايي‌ها زماني هژموني پر نفوذي داشتند. كشورها احساس وظيفه مي‌كنند تا در نظم جهاني چند قطبي ايفاي نقش كنند. او افزود: دنياي تك قطبي اعلام شده در زمان بوش، درحال فروريزي است. درحال حركت به سوي جهاني چند قطبي هستيم كه در آن كشورهاي منطقه‌اي نقش مهمي خواهند داشتند. از طرفي سازمان‌هاي بين‌المللي همچون بريكس، به دليل خواسته خود براي مستقل ماندن، به دنبال ايفاي نقش در عرصه بين‌الملل هستند. خرازي همچنين گفت: اين معناي شكل‌گيري سريع نظم جهاني تازه نيست. بلكه يك راه موازي است براي حفظ استقلال. براي شكل‌گيري نظم جهاني تازه نياز به اقدامات ديگري است.
او با اشاره به رياست دلار بر بانك جهاني و اين مساله كه سازمان ملل تحت سلطه 5 عضو دائم خود قرار دارد، تصريح كرد: براي تغيير اين جهان به اقدامات تازه نياز داريم. اما جهان تك قطبي درحال فروپاشي است. خرازي همچنين در پاسخ به سوالي درباره روابط ايران و اروپا، به‌خصوص نقش چند كشور اروپايي خاص براي «گروگان گرفتن» روابط ايران با اين قاره سبز گفت: همواره اميدوار بوديم كه اروپا مستقل عمل كند، اما پس از برجام، شاهد قطع همكاري اروپا با ايران بوديم و اين نشان‌دهنده عدم استقلال آنهاست. اروپا توانمندي‌هاي بسياري دارد و بايد بتواند استقلال خود را حفظ كند، اما متاسفانه به دليل پيروي اروپا از امريكا و نفوذ اسراييل در اروپا، روابط ما با اروپا منجمد است.
او با اشاره به هولوكاست زنده در غزه تصريح كرد: شما شاهد هولوكاست زنده در غزه هستيد. شما شاهد نسل‌كشي زنده هستيد. شما با چه مجوزي درحال ارسال سلاح به جنايتكاران اسراييل هستيد؟ اين نشان‌دهنده اين است كه اروپا تحت فشار امريكا و اسراييل درحال مشاركت در اين جنايت است. خرازي افزود: روابط ما با اروپا منجمد است. اما اين بدين معنا نيست كه ما به دنبال بهبودي روابط‌مان با آنها نيستيم. اخيرا معاون وزير خارجه در ديداري با اروپايي‌ها، آنها را در جريان مذاكرات ايران و امريكا قرار داده است.
او در پاسخ به سوالي درباره اظهارات «دونالد ترامپ» رييس‌جمهور امريكا و اهداف واقعي يا غيرواقعي پشت اظهارات ضدايراني ترامپ تصريح كرد: امريكايي‌ها خودشان درخواست مذاكره كردند. اين نشان‌دهنده اين است كه ايران كشور قدرتمندي است. آنها نمي‌توانند از ايران باج‌خواهي كنند يا از طريق تهديد با ايران تعامل كنند. هركس ايران را تهديد كند، عليه آن اقدام خواهيم كرد. با ايران نمي‌شود با زبان تهديد صحبت كرد. فناوري هسته‌اي ايران به مرحله‌اي رسيده كه نابود نشدني است. دانش ايرانيان كه بدون كمك بيگانگان كسب شده، از بين نخواهد رفت. خرازي همچنين گفت: برخلاف ديگر كشورها، ايرانيان به تنهايي به دانش هسته‌اي دست يافته‌اند. امريكايي‌ها اين را درك كرده‌اند. ما از مذاكره فراري نيستيم و درخواست آنها براي مذاكره را پذيرفتيم. آنها بايد تحريم‌ها را بردارند و در ازاي آن ما بايد اقداماتي انجام بدهيم. براساس ان‌پي‌تي حق حفظ غني‌سازي و رآكتورهاي خود را داريم. اقدامات احتمالي ما مي‌تواند شامل محدوديت غني‌سازي به رقم ۳.۶۷ درصد باشد. او افزود: با وجود توانايي ايران براي ساخت سلاح هسته‌اي، فتواي رهبري دست ما را بسته و نمي‌توانيم سلاح هسته‌اي بسازيم. اما ديگر كشورهاي منطقه هم ممكن است به سراغ سلاح هسته‌اي حركت كنند، زيرا اسراييل سلاح هسته‌اي دارد. ممكن است ديگر كشورها براي حفاظت از خودشان دربرابر اسراييل به سراغ سلاح هسته‌اي بروند. خواسته ما خاورميانه‌اي عاري از سلاح هسته‌اي است.
جدال پينگ پنگي با ويتكاف
همزمان با برگزاري اين اجلاس، ميان مذاكره‌كنندگان ارشد ايراني و امريكايي نيز يك بحث غيرمستقيم شكل گرفت. نخستين خبر در اين زمينه را روز گذشته عراقچي داد. وزير امور خارجه با بيان اينكه «احتمالا زمان دور بعدي مذاكرات غيرمستقيم با امريكا به زودي مشخص خواهد شد» اعلام كرد كه در ديدار امروزش با وزير خارجه عمان پيام مكتوبي از سوي امريكا دريافت نكرده است. «سيدعباس عراقچي» در حاشيه مجمع گفت‌وگوي تهران در جمع خبرنگاران در مورد گفت‌وگويي كه با وزير خارجه عمان داشته است، گفت: در اين ديدار در مورد مسائل دوجانبه، منطقه و مذاكرات غيرمستقيم ايران و امريكا صحبت و آخرين وضعيت را مرور كرديم . وي افزود: احتمالا زمان دور بعدي مذاكرات به زودي مشخص خواهد شد، روز آن تقريبا مشخص است ولي بايد قطعي شود و احتمالا به زودي اعلام مي‌شود. عراقچي همچنين خاطرنشان كرد: وزير خارجه عمان در مورد مكان مذاكرات نيز اطلاع‌رساني مي‌كند. عراقچي همچنين در پاسخ به سوالي مبني بر اينكه آيا وزير خارجه عمان پيام كتبي امريكايي‌ها را آورده بود، گفت: هيچ پيام مكتوبي را دريافت نكرديم.
همزمان فرستاده ويژه كاخ سفيد و مذاكره‌كننده اصلي امريكا در مذاكرات عمان در گفت‌وگويي ادعا كرد كه امريكا نمي‌تواند اجازه برخورداري ايران از توانمندي غني‌سازي اورانيوم را بدهد و براي رسيدن به توافقي بر اين اساس، پيشنهاد خود را به طرف ايراني ارائه كرده است. «استيو ويتكاف» فرستاده ويژه كاخ سفيد كه نقشي كليدي در مذاكرات غيرمستقيم تهران- واشنگتن، مذاكرات اوكراين و مذاكرات غيرمستقيم با حماس درباره آتش‌بس و تبادل اسرا داشته است، در گفت‌وگويي در پاسخ به اينكه طرح كلي توافقي كه «دونالد ترامپ» رييس‌جمهور امريكا به دنبال دستيابي به آن با ايران است، چگونه به نظر مي‌رسد، پاسخ داد: رييس‌جمهور صراحتا گفته است كه مي‌خواهد به شكل ديپلماتيك و با گفت‌وگو اين مساله را حل كند.
ويتكاف در گفت‌وگو با شبكه اي‌بي‌سي نيوز بيان كرد: او (ترامپ) تمامي سيگنال‌ها را در اين باره نشان داده است. او مستقيما نامه‌هايي براي رهبر عالي ايران ارسال كرده است. من هم براي انتقال اين پيام اعزام شدم و آن را رسانده‌ام. فرستاده ويژه كاخ سفيد گفت: از سوي ديگر ما خط قرمز واضحي داريم كه غني‌سازي است. ما حتي نمي‌توانيم اجازه يك درصد ظرفيت غني‌سازي را بدهيم. ما پيشنهادي به ايراني‌ها ارائه کرده‌ايم كه فكر مي‌كنيم بدون بي‌احترامي به آنها به بخش‌هايي از اين مساله مي‌پردازد. بنابراين، اين حائز اهميت است. ما مي‌خواهيم در اين زمينه به راهكاري دست پيدا كنيم و فكر مي‌كنيم كه مي‌توانيم. او افزود: اما همه‌چيز از ديدگاه ما، با توافقي آغاز مي‌شود كه شامل غني‌سازي نيست. نمي‌توانيم چنين چيزي داشته باشيم چراكه غني‌سازي امكان تسليحاتي‌سازي (برنامه هسته‌اي) را فراهم مي‌كند. ما اجازه رسيدن يك بمب به اينجا را نمي‌دهيم.
ويتكاف در ادامه بيان كرد: اما غير از اين، راه‌هاي زيادي براي ما وجود دارد كه در اين مذاكرات به اهداف‌مان دست پيدا كنيم. از نظر ما، زماني در اين هفته در اروپا ديدار خواهيم كرد. اميدواريم كه به نتايج مثبت واقعي بينجامد. ايران و امريكا تاكنون چهار دور مذاكرات غيرمستقيم را با ميانجي‌گري عمان براي رسيدگي به مساله برنامه هسته‌اي ايران انجام داده‌اند. طرفين به‌طور كلي روند اين مذاكرات را خوب ارزيابي كرده و گفت‌اند ايده‌هاي مفيدي در جريان گفت‌وگوها مطرح شده و جريان مذاكرات از كليات فاصله گرفته است. مقام‌هاي ايران تاكيد كرده‌اند برخورداري ايران از انرژي هسته‌اي صلح‌آميز و حق غني‌سازي ايران موضوعي قابل مذاكره نيست و تاكيد كرده‌اند ايران مقتدرانه از برنامه هسته‌اي صلح‌آميز خود در قبال هرگونه اقدام متجاوزانه دفاع خواهد كرد.
اين صحبت با پاسخ صريح وزير خارجه ايران همراه شد. «سيد عباس عراقچي» وزير امور خارجه جمهوري اسلامي ايران روز يكشنبه به اظهارات «استيو ويتكاف» مذاكره‌كننده ارشد امريكا در مذاكرات هسته‌اي پاسخ داد. عراقچي در واكنش به اين اظهارنظر ويتكاف كه گفته بود «غني‌سازي ايران خط قرمز است و ايران حق حتي غني‌سازي يك درصدي را نخواهد داشت» گفت: فكر مي‌كنم ايشان از واقعيت‌هاي مذاكراتي كاملا به دور است و غني‌سازي در ايران ادامه پيدا مي‌كند. وزير خارجه ايران تصريح كرد: اگر علاقه‌مند هستند كه اطمينان حاصل شود كه سلاح هسته‌اي (توسط ايران) توليد نمي‌شود، ما كاملا آمادگي داريم اما اگر درخواست‌هاي غيرواقعي داشته باشند، طبيعي است كه به هيچ نتيجه‌اي نمي‌رسند. به اين ترتيب همزمان با اينكه اميدواري‌ها نسبت به آغاز دور جديد مذاكرات بيشتر شده، طرف ايراني نيز تاكيد دارد كه در برابر هر زياده خواهي خواهد ايستاد و مقامات ارشد كشور با ديگر بر اين موضوع صحه گذاشته‌اند. مساله‌اي كه بايد ديد در روزهاي آينده چه سمت و سوي جديدي پيدا مي‌كند.