كشاورزي ۸۰ ميليارد متر مكعب آب مصرف مي‌كند
معاون حفاظت، و بهره‌برداري و امور اجتماعي حوضه آبريز فلات مركزي با تاكيد بر اينكه وضعيت منابع آبي كشور، تابع متوسط بارندگي‌هاست، گفت: هرچند ايران كشور خشكي است ولي طي چهار سال اخير به صورت بي‌سابقه با خشكسالي متوالي روبه‌رو شده است.
معاون حفاظت، و بهره‌برداري و امور اجتماعي حوضه آبريز فلات مركزي با تاكيد بر اينكه وضعيت منابع آبي كشور، تابع متوسط بارندگي‌هاست، گفت: هرچند ايران كشور خشكي است ولي طي چهار سال اخير به صورت بي‌سابقه با خشكسالي متوالي روبه‌رو شده است.
به گزارش ايلنا از وزارت نيرو عبدالله فاضلي فارساني با بيان اينكه ميزان قابل توجهي از بارش‌ها در اين شرايط تبخير مي‌شود، افزود: استحصال آب از چاه‌ها بايد تابع شرايط خشكسالي و ترسالي باشد؛ اين در حالي است كه امسال با بارش بسيار كمتر از نرمال در بارش رو به رو بوده‌ايم و بارش‌هاي بهاره هم بسيار ضعيف بوده است.
به گفته وي، افزايش دماي هوا و گرمايش زمين، فشار روي سفره‌هاي آب زيرزميني را شدت داده است و با توجه به اين شرايط، كشاورزان زودتر از موعد، اقدام به بهره‌برداري از چاه‌هاي كشاورزي مي‌كنند.
وي يادآور شد: بر اساس بند «ز» ماده ۲۹ قانون توزيع عادلانه آب و ماده ۷ آيين‌نامه بهينه‌سازي مصرف آب كشاورزي، وزارتخانه‌هاي نيرو و جهادكشاورزي موظف به اعمال كاهش برداشت‌ها متناسب با شرايط خشكسالي هستند و اين موضوع در قانون برنامه هفتم هم تاكيد شده است. فاضلي فارساني با اشاره به استحصال سالانه ۵۵ تا ۶۰ ميليارد مترمكعب آب توسط بخش كشاورزي از منابع آب زيرزميني اعم از چاه و چشمه و قنات يادآدور شد: در شرايط خشكسالي بايد برداشت آب از چاه‌هاي كشاورزي كاهش يابد، اما امروز عكس‌العمل متفاوت‌تري را با اين شرايط شاهد هستيم به‌طوري‌كه امروز با برداشت زودتر از موعد از سفره‌هاي آب زيرزميني روبه‌رو هستيم. معاون حفاظت و بهره‌برداري و امور اجتماعي حوضه آبريز فلات مركزي اظهار كرد: به‌طور كلي مصارف كشور از منابع آبي در مقايسه با طولاني مدت ۹۰ ميليارد مترمكعب است كه ۸ ميليارد مترمكعب در بخش شرب و ۲ ميليارد مترمكعب در بخش صنعت استفاده مي‌شود و مابقي در بخش كشاورزي مورد بهره‌برداري قرار مي‌گيرد كه عدد بسيار بزرگي است. وي با بيان اينكه ميزان آبي كه در بخش كشاورزي برداشت مي‌شود ۲ برابر آب قابل برنامه‌ريزي است، ادامه داد: سطح آب زيرزميني در سراسر كشور در حال افت قابل ملاحظه است و طول رودخانه‌ها نيز سال به سال كمتر مي‌شود كه اثرات و عوارض زيست محيطي را براي كشور به همراه دارد. فاضلي فارساني در ادامه برنامه‌ريزي براي بهينه‌سازي مصارف آب را بسيار مهم ارزيابي كرد و گفت: در چنين شرايطي لازم و ضروي است كه سطح تكنولوژي و راندمان آبياري در كشاورزي ارتقا يابد و تبخير در اين بخش كاهش يا حذف شود كه مستلزم محدودسازي سطح اراضي بدون كاهش قابل توجه توليد محصولات كشاورزي در فضاي باز (رويكرد به كشت‌هاي گلخانه‌اي) است. وي ضمن انتقاد از رواج كشت‌هاي تابستانه در بسياري از دشت‌هاي كشور، تصريح كرد: هم‌اكنون بخش كشاورزي كشور به سمت كشت‌هاي تابستانه سوق يافته كه موجب افزايش چشمگير تلفات آب از طريق تبخير شده است. معاون حفاظت و بهره‌برداري و امور اجتماعي حوضه آبريز فلات مركزي ابراز داشت: در قانون پنجساله هفتم پيشرفت، بايد ناترازي ۱۵ ميليارد مترمكعب آب از محل كاهش برداشت از منابع آبي برطرف شود در غير اين صورت آينده مطلوبي را متصور نخواهيم بود.
از طرفي برداشت غيرمجاز علي‌رغم حجم برداشت كمتر نسبت به برداشت چاه‌هاي مجاز و همچنين توسعه سطوح كشت تشديد روند افت يا خشك شدن تالاب‌ها و درياچه‌ها را به دنبال داشته است. فاضلي فارساني در اين زمينه يادآور شد: براي مثال هم‌اكنون ۷۰ تا ۸۰ هزار چاه در حوضه آبريز درياچه اروميه حفر شده كه از اين ميان ۳۰ هزار حلقه چاه غيرمجاز هستند و سطح زير كشت در اين حوضه از ۲۰۰ هزار هكتار به ۶۰۰ هزار هكتار افزايش يافته كه در نهايت با كاهش سطح آب درياچه اروميه و خشك شدن آن همراه شده است. وي همچنين با انتقاد از توسعه صنايع پر آب طلب در فلات مركزي، تصريح كرد: سرانه آب تجديدپذير در اين بخش از سرزمين ۴۸۳ مترمكعب است در حالي كه اين حوضه در عمق بحران آب قرار دارند صنايع پر آب عمدتا در اين نواحي مستقر شده‌اند كه فشار را بر سفره‌هاي آب زيرزميني دوچندان مي‌كنند در حالي كه جانمايي آنان بايد در كنار سواحل انجام مي‌شد و صنعت جديدي نبايد اجازه استقرار يابد. به گفته وي، بر اساس شاخص‌هاي بين‌المللي و منطقه‌اي سرانه مصرف آب بايد كمتر از ۱۳۰۰ مترمكعب باشد و تنش آبي و كمتر از ۱۰۰۰ متر مكعب در بحران جاي مي‌گيرد. معاون حفاظت و بهره‌برداري و امور اجتماعي حوضه آبريز فلات مركزي همچنين به گسترش پديد فرونشست اشاره كرد و افزود: فرونشست بلاي نوظهوري است كه به موجب اقدامات بشر رخ داده و در حال گسترش است و در پي برداشت بي‌رويه و بيش از حد از منابع آب زيرزميني اين پديده فراگير شده است. فاضلي فارساني با بيان اينكه فرونشست در ۹۰ درصد دشت‌هاي كشور ديده مي‌شود، يادآور شد: اخيرا در تهران طي سه سال گذشته به دليل كمبود بارش و به منظور جبران ناترازي آب، حفر چاه‌ها سرعت گرفت كه موجب تخليه آبخوان‌ها شد و فرونشست در جنوب و جنوب غرب تهران تشديد شد. وي در پايان به اثرات مخرب فرونشست اشاره و خاطرنشان كرد: فرونشست نفوذپذيري آبخوان‌ها را به‌شدت كاهش داده است و ضريب و توان ذخيره آبخوان را سلب مي‌كند. فاضلي تصريح كرد: بر اين اساس اكنون اجراي برنامه سازگاري با كم آبي و طرح تعادل بخشي آبهاي زيرزميني در حال انجام است كه موفقيت آن در گرو با همگرايي و ورود جدي همه بخش‌هاي حاكميتي بوده تنها راه كنترل فرونشست و حفظ سرزمين است.