رويكرد فعال ايران در عرصه اقتصاد
دولت چهاردهم از ابتداي آغاز به كار خود در ماه‌هاي گذشته بارها بر اين موضوع تاكيد كرده كه همزمان با تلاش براي رفع تحريم‌ها و برطرف كردن مشكلات كشور با استفاده از ظرفيت ديپلماسي، تمام اقتصاد كشور را به مذاكرات گره نخواهد زد و از تمام ظرفيت‌هاي موجود و ممكن براي بهبود وضع اقتصادي ايران بهره مي‌گيرد.
كاهش محدوديت‌هاي داخلي، استفاده از فرصت‌هاي برون مرزي
دولت چهاردهم از ابتداي آغاز به كار خود در ماه‌هاي گذشته بارها بر اين موضوع تاكيد كرده كه همزمان با تلاش براي رفع تحريم‌ها و برطرف كردن مشكلات كشور با استفاده از ظرفيت ديپلماسي، تمام اقتصاد كشور را به مذاكرات گره نخواهد زد و از تمام ظرفيت‌هاي موجود و ممكن براي بهبود وضع اقتصادي ايران بهره مي‌گيرد.
يكي از اصلي‌ترين چالش‌هايي كه در اين حوزه براي كشور وجود داشته بحث تصميماتي است كه به تحريم‌هاي داخلي مشهور شده بود، موضوعاتي مانند عدم پيوستن به اف‌اي تي اف كه سال‌ها به عنوان چالشي حياتي در اقتصاد كشور باقي مانده بود و حالا گامي مثبت در اين زمينه در مجمع تشخيص مصلحت برداشته شده است، موضوعي كه از سوي دولت نيز با استقبال مواجه شده است. مركز اطلاعات مالي به‌دنبال تصويب لايحه الحاق جمهوري اسلامي ايران به كنوانسيون پالرمو، بيانيه‌اي صادر كرد. در اين بيانيه كه به امضاي هادي خاني، معاون وزير اقتصاد رسيده از رييس و اعضاي مجمع تشخيص مصلحت نظام به دليل بررسي دقيق و كارشناسي و به دور از اعمال نظرات سليقه‌اي و جناحي در مسير تصويب كنوانسيون پالرمو، تقدير شده و آمادگي مركز اطلاعات مالي براي كمك كارشناسي و فني در بررسي لايحه الحاق جمهوري اسلامي ايران به كنوانسيون CFT اعلام شده است.
متن اين بيانيه بدين شرح است:
«مجمع تشخيص مصلحت نظام با يك كار كارشناسي دقيق و جامع، بدون نگاه سليقه‌اي، سياسي و جناحي، به بررسي لايحه الحاق جمهوري اسلامي ايران به كنوانسيون پالرمو پرداخت كه به نوبه خود جاي تشكر و قدرداني از رياست و اعضاي محترم مجمع تشخيص مصلحت نظام دارد. تصويب لايحه الحاق جمهوري اسلامي ايران به كنوانسيون پالرمو، همچنين تعيين تكليف و تصويب لايحه الحاق جمهوري اسلامي ايران به كنوانسيون CFT، شرط لازم جهت خروج از ليست سياه و تعليق اقدامات تقابلي گروه ويژه اقدام مالي FATF عليه فعاليت‌هاي پولي و مالي اتباع ايراني به‌خصوص صادركنندگان، توليدكنندگان و سرمايه‌گذاران است. دبيرخانه شوراي عالي پيشگيري و مقابله با جرايم پولشويي و تأمين مالي تروريسم و مركز اطلاعات مالي، به عنوان متولي اصلي و قانوني، مديريت پرونده ايران در FATF را به دور از حواشي همچون گذشته در چارچوب اقدامات تخصصي فني و حقوقي و مبتني بر تقسيم كار ملي دنبال مي‌نمايد.
دولت چهاردهم و به‌تبع آن وزارت امور اقتصادي و دارايي و مركز اطلاعات مالي، در تداوم همكاري‌هاي تنگاتنگ كارشناسي در فرآيند تصويب پالرمو با هيات رييسه، اعضاي محترم و كميسيون‌هاي مجمع تشخيص مصلحت نظام، با ارايه مدارك و مستندات و استدلال‌هاي فني و حقوقي و كارشناسي به مسير بررسي الحاق جمهوري اسلامي ايران به كنوانسيون CFT براي رعايت تمامي جوانب و مصالح كمك مي‌نمايند. در اين ميان آنچه مي‌تواند به مديريت شرايط و كاهش هزينه‌هاي آتي تعامل با FATF لطمه وارد سازد، اظهارنظرهاي غير كارشناسي و هيجاني در فضاي رسمي و غيررسمي رسانه‌اي كشور است كه دوگانگي‌هاي كاذب و كارشكني و سوءاستفاده‌هاي احتمالي دشمنان كشور را مي‌تواند در پي داشته باشد. مركز اطلاعات مالي به عنوان مرجع تخصصي در حوزه مبارزه با پولشويي و تأمين مالي تروريسم همچنين مديريت پرونده جمهوري اسلامي ايران با FATF از ابتدا تاكنون سعي كرده با اطلاع‌رساني مستمر در مسير تنوير افكار عمومي در خصوص مسائل مبتلا به گام بردارد و كما في‌السابق آماده پاسخگويي به تمامي مسائل، ابهامات و انتقادات بوده و پذيراي پيشنهادهاي كارشناسي و فني است.»
در صورتي كه موافقت نهايي با اين موضوع انجام شود، مي‌توان انتظار داشت كه شرايط قدري نسبت به گذشته بهبود پيدا كند و البته در صورتي كه مذاكرات به نتيجه برسد، مي‌توان از فرصت‌هايي بهتر براي اقتصاد ايران استفاده كرد. البته دولت بارها تاكيد كرده كه همزمان با مذاكرات، خود را به اين موضوع وابسته نخواهد كرد. موضوعي كه در سخنراني ديروز رييس‌جمهور نيز مورد تاكيد قرار گرفت. رييس‌جمهور گفت: در هيچ جنبه‌اي از جنبه‌هاي زندگي نمي‌پذيرم كه از رقبا پايين‌تر باشيم. كارهاي شما عزيزان در جنگ و جبهه‌ها هويدا بود. نگاهي كه موجب ساخت زيردريايي و ناوشكن و انواع ادوات و تسليحات كشور بدون وابستگي به ديگران باشد و نياز كشور را رفع كند و كشور را در شمار صادركنندگان تبديل كند، بسيار افتخارآفرين است. اقدامات شما عزيزان دشمن را نااميد مي‌كند. آنان تمام تلاش‌شان را مي‌كنند كه تفكر «ناتواني» را به جامعه تزريق كنند و از سوي ديگر «اختلاف» و «ناهماهنگي» بين مسوولان را ترويج كنند. همدلي و همراهي تحت مديريت مقام معظم رهبري بيش از هر زمان ديگري خودش را نشان داده است.
وي گفت: دوري چندين ماهه شما عزيزان از وطن و خانواده بسيار سخت است. بدون توكل و تخصص خودمان نمي‌توانستيم ناوگروه ۸۶ را داشته باشيم. ما هر كاري از دست‌مان بر بيايد براي مردم عزيزمان انجام مي‌دهيم. پزشكيان تاكيد كرد: همدلي و برادري را در داخل و با همسايه‌ها دنبال مي‌كنيم. حرف‌هايي كه ترامپ زد، به جز خودش كسي ديگر باور نمي‌كند. از يك طرف صحبت از صلح در منطقه مي‌كند و از سوي ديگر صحبت از ساخت ابزاري وحشتناك و ويران‌گر مي‌كند. كدام يك را قبول كنيم؟ پيام صلح يا پيام كشتار را؟ اسراييلي كه حدود ۶۰ هزار انسان را از بين برد و آب و نان را بر مردم غزه بسته و ادعاي بشردوستانه و انسانيت را دارند، آيا با نسل‌كشي در پي اين مفاهيم هستند. گويي بايد به گونه‌اي قضاوت كنيم يا صحبت كنيم كه آنان مي‌خواهند. اگر بر جنايت‌هاي رژيم صهيونيستي صحه بگذاريم، آزاد خواهيم بود اما هر انساني كه احساس آزادي دارد، كوتاه آمدن و سر خم كردن در برابر اين تفكر و اين افراد را نمي‌پذيرد.
رييس‌جمهور گفت: به شما افتخار مي‌كنيم و از خانواده‌هاي‌تان كه دوري شما را تحمل مي‌كنند، تشكر مي‌كنم. اگر در خانواده همراهي نباشد، نمي‌توان به راحتي به چنين سفر دشواري رفت. مصمم هستيم كه كشور را به قله‌ها برسانيم. پزشكيان تاكيد كرد: در حال مذاكره هستيم اما از هيچ تهديدي هراس نداريم. آنان خيال مي‌كنند ما با تهديد از حقوق‌مان دست مي‌كشيم اما ما دست نمي‌كشيم. از دستاوردهاي علمي، نظامي و هسته‌اي به هيچ‌وجه كوتاه نخواهيم آمد. دانشمندان هسته‌اي ايران را ترور مي‌كنند و بعد تبليغ مي‌كنند كه ايران تروريست است. ما قرباني تروريسم هستيم، اما در بين سران كشورهاي منطقه از تروريست بودن ايران صحبت مي‌كنند اما چرا؟ چون ايران نمي‌خواهد وابسته باشد و روي پاي خودش ايستاده است. اين روي پا ايستادن با افتخار را مديون شماها هستيم. وي تصريح كرد: تلاش مي‌كنيم در مشكلات و عرصه‌هاي مختلف با همكاري و همراهي دانشمندان و نخبگان كشور سربلند شويم. از همراهي و همدلي بين سپاه، ارتش و بسيج خوشحاليم و ما قدردان شما هستيم.
همزمان با پيگيري اين سياست‌ها، دولت گام‌هاي بين‌المللي براي توسعه روابط با كشورهاي دوست و همسايه حتي در دوران تحريم را نيز برمي‌دارد. چند روز پس از آنكه اعلام شد شبكه بانكي ايران و روسيه به يكديگر متصل شده‌اند، حالا رييس كل بانك مركزي از فعال شدن اوراق ايران در روسيه خبر داده است. طبق اعلام مركز مبادله ايران، روز ۲۷ ارديبهشت ماه، جلسه مجمع عمومي عادي مركز مبادله ارز و طلاي ايران براي سال منتهي به ۲۹ اسفند ۱۴۰۳ با حضور محمدرضا فرزين، رييس كل بانك مركزي و همه سهامداران برگزار شد. در اين جلسه، رييس كل بانك مركزي تكاليف مجمع و برنامه‌هاي آتي مركز مبادله ايران را جهت اجراي سياست‌هاي بانك مركزي در بازار ارز و طلا اعلام و بر اجراي آن تاكيد كردند. فرزين در اين جلسه با اشاره به برنامه‌هاي مركز مبادله براي توسعه فعاليت‌هاي خود در سال ۱۴۰۴ بر اجراي برنامه‌هاي ذيل در اين مركز تاكيد كرد:
۱- توسعه سامانه ارز تجاري از حالت بازار نقد به بازار سلف و فوروارد و پيمان‌هاي آتي.
۲- راه‌اندازي بازار ارز اشخاص جهت توسعه صادرات غير نفتي و عرضه ارز صادركنندگان خرد به صورت طراحي امتياز صادراتي به‌طوري كه امكان تفكيك سياست ارزي از سياست تجاري به منظور تشويق صادرات فراهم شود.
۳- راه‌اندازي بازار ارز خدمات به صورت غيرمتمركز بر اساس زمانبندي مشخص به‌طوري كه كليه نيازهاي ارزي در اين سامانه تامين شود.
۴- راه‌اندازي بازار اسكناس مسافرتي: در اين بازار لازم است ارزهاي كشورهاي منطقه كه جزو مقاصد مسافرتي هموطنانمان است مثل لير تركيه، روبل روسيه و ريال عربستان راه‌اندازي شود.
۵- توسعه تامين مالي ارزي از طريق انتشار صكوك مرابحه ارزي و ساير ابزارهاي تامين مالي: در اين بخش لازم است اقدامات مربوط به رتبه‌بندي اوراق و پذيرش و عرضه آنها در يكي از بورس‌هاي منطقه از جمله بورس مسكو در دستور كار قرار بگيرد.
گفتني است مركز مبادله ايران در سال ۱۴۰۳ با راه‌اندازي بازار ارز تجاري و ابزارها و سامانه‌هاي مختلف نقش ويژه‌اي در بازار ارز و طلا ايفا كرد. در سال ۱۴۰۳ فرايند معاملات بازار ارز تجاري شامل سفارش‌گيري، جورسازي و تسويه وجوه به مركز مبادله ارز و طلاي ايران منتقل شد و با مشاركت فعال ۲۵ بانك به عنوان كارگزار حدود7 ميليارد دلار انواع ارز مورد معامله قرار گرفت.
همچنين، در بازار معاملات شمش طلاي مركز مبادله ايران بيش از ۱۶ تن شمش طلا كه از طرف صادركنندگان بابت رفع تعهد ارزي وارد كشور شده بود، به مصرف‌كنندگان اصلي شامل بنكداران طلا و فعالان حوزه مصنوعات طلا واگذار شد. از سوي ديگر با عملياتي شدن سامانه جديد و بومي حراج سكه، بيش از ۸۳۳ هزار قطعه انواع سكه در حراج‌هاي مركز به فروش رسيد. علاوه بر اين، در سال ۱۴۰۳ مركز مبادله ايران با هدف اجراي سياست‌هاي بانك مركزي جهت مديريت بازار طلا اقدام به برگزاري جلسات پيش فروش سكه كرد كه در اين بخش نيز بيش از ۷۶۳ هزار قطعه انواع سكه از طرف مردم مورد معامله قرار گرفت.
به اين ترتيب استفاده از ظرفيت‌هاي موجود، همزمان با بهره‌گيري از ظرفيت‌هاي بين‌المللي سياستي است كه ايران در تمام سال‌هاي گذشته دنبال كرده و به نظر مي‌رسد كه همين مسير تا رسيدن به جمع‌بندي در مذاكرات ادامه خواهد يافت.