ساخت نيروگاه‌هاي تجديدپذير معطل چيست؟
اين روزها در شرايطي كه خاموشي‌هاي مكرر گريبان‌گير مردم شده است و تنها راه برون رفت از آن توسعه تجديدپذير‌هاست تامين مالي ساخت نيروگاه‌هاي تجديدپذير در هاله‌اي از ابهام قرار دارد.
اين روزها در شرايطي كه خاموشي‌هاي مكرر گريبان‌گير مردم شده است و تنها راه برون رفت از آن توسعه تجديدپذير‌هاست تامين مالي ساخت نيروگاه‌هاي تجديدپذير در هاله‌اي از ابهام قرار دارد.
به گزارش مهر، وزير نيرو با شعار توسعه تجديدپذير‌ها پا به ساختمان نيايش گذاشت و در ماه‌هاي ابتدايي شروع به كار از برنامه وزارت نيرو براي توسعه انرژي‌هاي تجديد پذير‌ها و رسيدن به ۵۰ هزار مگاوات در ۵ سال به كمك بخش خصوصي و مشروط به تأمين مالي دانست. همان روزها تفاهم نامه‌اي ميان مپنا و ساتبا براي ساخت ۳ هزار مگاوات نيروگاه تجديدپذير به امضا رسيد اما اين‌طور كه به نظر مي‌رسد گامي براي تأمين مالي از سوي صندوق توسعه ملي صورت نگرفته است چرا كه چندي پيش امير دودابي نژاد معاون سرمايه‌گذاري و تنظيم مقررات سازمان انرژي‌هاي تجديد پذير در رابطه با اين موضوع گفته بود: مهم‌ترين گلوگاه بخش خصوصي در حوزه تجديد پذير موضوع تأمين مالي است. بر اساس مصوبه هيات وزيران مجموعه‌هاي مرتبط با انجام و فرآيند توسعه تجديد پذير‌ها در كشور چاره‌انديشي كنند. اما صندوق توسعه ملي در فروردين ماه وعده ۳ ميليارد دلار تأمين مالي انرژي‌هاي تجديدپذير را داد در حالي كه محسن طرز طلب معاون وزير نيرو و رييس سازمان انرژي‌هاي تجديد پذير در رابطه با تأمين مالي براي ساخت نيروگاه‌هاي تجديدپذير گفته بود؛ تاكنون ۱۰ درصد از ۲.۵ ميليارد دلاري كه دولت قول تأمين آن را داده، تأمين شده است. محمد اوليا مديرعامل گروه مپنا در رابطه با وضعيت همكاري وزارت نيرو و اين شركت گفت: بين وزارت نيرو و مپنا قراردادي منعقد نشده و سال گذشته تفاهم نامه‌اي به امضا رسيد كه تأمين مالي آن به روش‌هاي متفاوت از جمله صندوق توسعه ملي و مشاركت با بانك‌ها دنبال كرديم. تأمين مالي اين پروژه‌ها هنوز محقق نشده كه بتوان آنها را اجرا كرد.براي نيروگاه ۱۰۰ مگاواتي تقريبامعادل ۳۰ ميليون دلار تأمين مالي نياز است كه بخشي از آن به صورت ارزي و بخشي به صورت ريالي است. وي ادامه داد: پروژه‌هاي در دست اجرا EPC از كارفرمايان ديگري گرفتيم و در حال اجرا هستند يا بخش سرمايه‌گذاري گروه مپنا مربوط به قبل از تفاهم‌نامه سال گذشته و مربوط به مناقصاتي است كه در سال ۱۴۰۲ از ساتبا برنده شده بوديم و اكنون به تدريج در حال اجرا است. اوليا در رابطه با ميزان سرمايه مورد نياز براي آغاز پروژه‌هاي بزرگ در حوزه تجديد پذير‌ها گفت: عددهاي قابل توجهي در اين حوزه وجود دارد به عنوان مثال براي يك نيروگاه ۱۰۰ مگاواتي تقريبا معادل ۳۰ ميليون دلار تأمين مالي نياز است كه بخشي از آن به صورت ارزي و بخشي به صورت ريالي است. اگر چه صندوق توسعه ملي وعده ۳ ميليارد دلار تأمين مالي تجديدپذير‌ها را داده است اما به نظر مي‌رسد به صورت قطره چكاني در حال تزريق مالي است چرا كه اوليا در اين زمينه مي‌گويد: با توجه به مطالباتي كه داريم براي انجام اين پروژه‌ها با منابع خودمان به‌شدت محدوديت داريم اما سعي خودمان را مي‌كنيم و مقداري از پروژه‌هاي در حال انجام با منابع مالي مپنا در حال انجام است. اين مقام مسوول خاطرنشان كرد: اقداماتي كه بايد به صورت دولتي يا از طرف ساتبا براي تأمين مالي از صندوق توسعه ملي صورت بگيرد بسياري از توافقات و مصوبات را گذرانده اما هنوز به پولي كه امكان آغاز عمليات اجرايي را داشته باشد نرسيده است. وي ادامه داد: بخشي از سه مگاواتي‌هايي كه در پست‌هاي توزيع، ساتبا از چند ماه پيش شروع كرد و بخشي از آن مربوط به ما است اين پروژه به صورت epc براي ساتبا است و آنطور كه سازمان انرژي‌هاي تجديدپذير اعلام كرده تأمين مالي آن انجام مي‌شود.نزديك به ۲۰ درصد نياز ما را تشكيل مي‌دهد و بيش از ۸۰ درصدش پنل‌هاي وارداتي است اوليا ادامه داد: اين پروژه تقريبا آغاز شده و اقدامات مقدماتي آن انجام اما متأسفانه هنوز پول قطعي مربوط به عمليات اجرا به پروژه نرسيده كه امكان سرعت بخشي به اين پروژه وجود داشته باشد. براي ۵۴۰ مگاواتي اجراي آن كه بر عهده ما بوده به سرمايه‌اي ۱۵۰ ميليون دلار مبادله‌اي نياز دارد. وي در پاسخ به اين سوال كه سال گذشته تفاهم نامه‌اي با وزارت نيرو براي توسعه انرژي‌هاي تجديدپذير به امضا رسيد، در اين راستا چه اقداماتي شده است، گفت: از سال گذشته چند پروژه‌ها آغاز شده و در حال احداث است كه به زودي شاهد نتايج آن خواهيم بود. وي ادامه داد: كم كم نتايج اين پروژه مشخص مي‌شود كه يكي از مهم‌ترين‌هاي آن مي‌توان فاز اول به پروژه ۱۲۰ مگاواتي آفتاب شرق مربوط به مجتمع فولاد مباركه اصفهان اشاره كرد كه ابتداي هفته گذشته وارد مدار توليد شد كه يكي از بزرگ‌ترين بخش‌هاي انرژي خورشيدي كشور را تشكيل مي‌دهد. اوليا خاطرنشان كرد: مابقي پروژه‌ها كه ادامه‌دهنده پروژه آفتاب شرق و ساير پروژه‌هاي در دست اجرا به مرور زمان وارد مدار توليد مي‌شود.
وي با اشاره به اينكه تاكنون ۱۵۰ مگاوات وارد مدار توليد شده است، خاطرنشان كرد: تا پايان تابستان ۱۵۰ تا ۲۰۰ مگاوات انرژي خورشيدي ديگر وارد مدار توليد مي‌شود. برخي از پنل‌هاي خورشيدي ساخت داخل هستند اما آنطور كه كارشناسان مي‌گويند ساخت پنل‌هاي خورشيدي در كشوري جز چين صرفه اقتصادي ندارد بنابراين پنل‌هاي داخلي تنها بخش كوچكي از نياز مورد نياز ما را تأمين مي‌كند، مديرعامل مپنا نيز صحه بر اين موضوع گذاشته و مي‌گويد: پنل‌هاي مورد استفاده معمولا وارداتي هستند اما بخشي هم سازنده داخلي دارد اما بخشي كه داخلي در حال توليد است عمده توليد مربوط به يكي از شركت‌هاي فعال در اين زمينه است كه براي پروژه‌هاي خودشان مورد استفاده قرار مي‌گيرد و آن چيزي كه ما در پروژه‌هايمان استفاده مي‌كنيم بخش كوچكي توليد استفاده مي‌كنيم كه نزديك به ۲۰ درصد نياز ما را تشكيل مي‌دهد و بيش از ۸۰ درصدش پنل‌هاي وارداتي است.
ابتداي سال جاري هاشمي مدير نظارت و وصول مطالبات صندوق توسعه ملي در اين زمينه گفت: اولويت‌هاي سرمايه‌گذاري صندوق در سال ۱۴۰۴ بر طرح‌هاي زودبازده و صادرات‌محور متمركز است و در كنار پروژه‌هاي حوزه نفت، گاز، پتروشيمي و فولاد، با توجه به ناترازي‌هاي موجود در بخش انرژي، به‌ويژه برق، و دستور رياست‌جمهوري، بخش انرژي‌هاي تجديدپذير نيز در اولويت سرمايه‌گذاري قرار گرفته است.
به گفته وي با هماهنگي‌هاي صورت‌گرفته و تقسيم‌كار بين دستگاه‌هاي اجرايي، طي روزهاي آينده تأمين مالي يكي از بزرگ‌ترين طرح‌هاي نيروگاهي كشور در حوزه انرژي‌هاي تجديدپذير توسط صندوق آغاز خواهد شد. اين طرح بخشي از برنامه توليد ۳۰ هزار مگاوات برق از منابع تجديدپذير در كشور است كه مجوزهاي لازم آن صادر شده و از سوي كارگروه‌هاي مربوطه طبقه‌بندي و اولويت‌بندي شده است. در اين چارچوب، هر طرحي كه مجوز لازم را از ساتبا (سازمان انرژي‌هاي تجديدپذير و بهره‌وري انرژي برق) اخذ كرده و از سوي بانك عامل به صندوق معرفي شود، مي‌تواند وارد فرآيند تأمين مالي شود.آنطور كه بني‌هاشمي در رابطه با ميزان سرمايه در نظر گرفته شده براي توسعه انرژي‌هاي تجديد پذير گفته است براي توسعه انرژي‌ها ۳ ميليارد دلار در نظر گرفته است. در صورتي كه براي ۱۰۰ مگاوات نيروگاه تجديدپذير به ۳۰ ميليون دلار نياز باشد براي احداث ۳۰ هزار مگاوات نيروگاه تجديد پذير ۹ ميليارد دلار تأمين مالي بايد صورت بگيرد اين در حالي است كه صندوق توسعه ملي وعده ۳ ميليارد دلار براي ساخت ۳۰ هزار مگاوات نيروگاه تجديدپذير را داده است يعني تنها يك سوم از منابع مورد نياز مورد نياز را تأمين مي‌كند و مابقي آن بايد از طريق بخش خصوصي كه كمتر رغبتي براي سرمايه‌گذاري در اين بخش دارد تأمين شود. اما آنطور كه محسن طرز طلب گفته است تنها ۱۰ درصد آن از طريق صندوق توسعه ملي وصول شده است. ضمن آنكه وعده وزير نيرو براي ۵۰ هزارمگاوات نيروگاه تجديدپذير در ۵ سال به سرمايه‌اي ۱۵ ميليارد دلاري نياز دارد و مشخص نيست كه آيا طي سال‌هاي آتي بخش خصوصي براي تأمين مالي آن ورود كند يا خير! همچنين بايد در نظر داشت كه كارشناسان تنها راه برون رفت از خاموشي‌هاي برنامه‌ريزي شده و برنامه‌ريزي نشده توسعه تجديدپذير‌هاست. بنابر اين بهتر است وزارت نيرو و صندوق توسعه ملي شفاف‌سازي در اين راستا انجام دهند.