سرمايه‌گذاري و تجربه چين
سال ۱۴۰۴ با شعار «سرمايه‌گذاري براي توليد» آغاز شده است. اما سوال اساسي اينجاست: آيا حمايت‌هاي دولتي در ايران مي‌توانند همان مسير توسعه‌اي را طي كنند كه بي‌واي‌دي را به غول خودروسازي جهان تبديل كرد؟ يا مانند گذشته، باز هم گرفتار سياست‌هاي پول‌پاشي بي‌هدف خواهيم شد؟ تجربه چين نشان مي‌دهد كه صرفا ارايه يارانه و تسهيلات، بدون ايجاد زيرساخت‌هاي لازم و تقويت رقابت‌پذيري، منجر به رشد پايدار نخواهد شد.
سال ۱۴۰۴ با شعار «سرمايه‌گذاري براي توليد» آغاز شده است. اما سوال اساسي اينجاست: آيا حمايت‌هاي دولتي در ايران مي‌توانند همان مسير توسعه‌اي را طي كنند كه بي‌واي‌دي را به غول خودروسازي جهان تبديل كرد؟ يا مانند گذشته، باز هم گرفتار سياست‌هاي پول‌پاشي بي‌هدف خواهيم شد؟ تجربه چين نشان مي‌دهد كه صرفا ارايه يارانه و تسهيلات، بدون ايجاد زيرساخت‌هاي لازم و تقويت رقابت‌پذيري، منجر به رشد پايدار نخواهد شد.
دولت چين در سال ۲۰۲۴ بيش از ۱۰.۴ ميليارد يوان (معادل ۱.۴۴ ميليارد دلار) به شركت بي‌واي‌دي كمك كرد. اما اين تنها يك تزريق مالي ساده نبود. دولت چين در كنار اين حمايت مالي، يك اكوسيستم كامل براي رشد صنايع نوآورانه ايجاد كرد. مهم‌ترين سياست‌هاي حمايتي چين شامل موارد زير بودند:
سرمايه‌گذاري گسترده در تحقيق و توسعه (R&D): بي‌واي‌دي سالانه بيش از ۱۰ درصد درآمد خود را به تحقيق و توسعه اختصاص مي‌دهد. در سال ۲۰۲۳، اين ميزان به بيش از ۱۰ ميليارد دلار رسيد كه باعث توسعه نسل جديد باتري‌ها و خودروهاي الكتريكي شد.
گسترش زنجيره تامين و كاهش هزينه‌هاي توليد: چين با سرمايه‌گذاري در صنايع بالادستي، از جمله توليد باتري، مواد اوليه و قطعات خودرو، هزينه‌هاي توليد را كاهش داد و شركت‌ها را قادر ساخت تا با قيمت‌هاي رقابتي وارد بازارهاي جهاني شوند.
توسعه بازارهاي صادراتي و كاهش وابستگي به بازار داخلي: بي‌واي‌دي تنها به بازار چين اكتفا نكرد، بلكه با استراتژي‌هاي هوشمند صادراتي، به بيش از ۷۰ كشور جهان وارد شد. اين شركت در سال ۲۰۲۴ بيش از ۱۳.۷ ميليارد دلار صادرات داشت و در برخي بازارها، تسلا را پشت سر گذاشت.
حمايت از بومي‌سازي فناوري: چين با جلوگيري از وابستگي به واردات مواد اوليه و فناوري‌هاي كليدي، توانست كنترل بيشتري بر هزينه‌ها و كيفيت توليد داشته باشد.
نتايج سياست‌هاي هوشمندانه چين:
درآمد بي‌واي‌دي به ۱۰۷.۱ ميليارد دلار رسيد و از تسلا پيشي گرفت!
صادرات اين شركت با ۳۲ درصد رشد به ۱۳.۷ ميليارد دلار افزايش يافت.
ارزش بازار بي‌واي‌دي در يك‌سال بيش از ۵۰ ميليارد دلار رشد كرد.
چين تنها يارانه نداد؛ بلكه شرايطي را فراهم كرد كه شركت‌هايش بتوانند در سطح جهاني رقابت كنند. اما در ايران، سياست‌هاي حمايتي چگونه اجرا مي‌شوند؟
در ايران، دولت سال‌هاست كه با ارايه يارانه و تسهيلات به صنايع، تلاش مي‌كند از توليد حمايت كند. اما چرا اين حمايت‌ها نتوانسته‌اند جهش بزرگي در صنعت و صادرات ايجاد كنند؟
رشد بنگاه‌هاي ناكارآمد و غيررقابتي: بسياري از شركت‌هايي كه از حمايت‌هاي دولتي بهره مي‌برند، كارايي لازم را ندارند و صرفا براي دريافت يارانه و تسهيلات فعاليت مي‌كنند.
عدم تخصيص منابع به توسعه و نوآوري: در حالي كه چين سرمايه‌گذاري سنگيني روي تحقيق و توسعه انجام داده است، در ايران بخش زيادي از حمايت‌هاي دولتي صرف تامين هزينه‌هاي جاري صنايع مي‌شود، نه نوآوري و بهبود فناوري.
افزايش وابستگي صنايع به دولت: بسياري از شركت‌ها، به جاي تمركز بر ارتقاي بهره‌وري و رقابت‌پذيري، به دريافت حمايت‌هاي دولتي عادت كرده‌اند. اين وابستگي، رقابت را كاهش مي‌دهد و انگيزه بهبود عملكرد را از بين مي‌برد.