ولتاژ اضافه؛ وقتي مصرف برق از مدار تعادل خارج مي‌شود
در دنيايي كه برق به يكي از معيارهاي اصلي توسعه و رفاه تبديل شده، ميزان مصرف آن نه‌تنها نشانگر سطح زندگي، بلكه معياري براي سنجش بهره‌وري نيز محسوب مي‌شود. اما آنجا كه مصرف برق از سطح استانداردهاي جهاني فراتر برود، زنگ خطرهايي به صدا درمي‌آيد؛ زنگ‌هايي كه در ايران، مدتي است خاموش نمي‌شوند.
در دنيايي كه برق به يكي از معيارهاي اصلي توسعه و رفاه تبديل شده، ميزان مصرف آن نه‌تنها نشانگر سطح زندگي، بلكه معياري براي سنجش بهره‌وري نيز محسوب مي‌شود. اما آنجا كه مصرف برق از سطح استانداردهاي جهاني فراتر برود، زنگ خطرهايي به صدا درمي‌آيد؛ زنگ‌هايي كه در ايران، مدتي است خاموش نمي‌شوند. سرانه مصرف برق در ايران به‌طور محسوسي بالاتر از ميانگين جهاني است؛ پديده‌اي كه اگرچه در ظاهر نشان‌دهنده دسترسي آسان به انرژي است، در باطن، ريشه در الگوهاي نادرست مصرف، يارانه‌هاي پنهان و فرسودگي زيرساخت‌ها دارد.
به گزارش«تعادل» قيمت پايين برق به واسطه سياست‌هاي يارانه‌اي باعث شده مصرف‌كنندگان خانگي و حتي واحدهاي تجاري، انگيزه‌اي براي صرفه‌جويي نداشته باشند. زماني كه هزينه واقعي مصرف برق براي خانوارها محسوس نيست، تمايل به استفاده بي‌رويه طبيعي است.
در مناطق جنوبي و مركزي كشور كه درگير گرماي شديد هستند، استفاده از كولرهاي گازي پرمصرف به شكل گسترده‌اي رواج دارد. عدم استفاده از تجهيزات كم‌مصرف و نبود فرهنگ نگهداري صحيح از سيستم‌هاي سرمايشي، اين وضعيت را تشديد كرده است.
در بسياري از منازل و واحدهاي صنفي، هنوز از وسايل برقي با راندمان پايين استفاده مي‌شود. نبود سياست‌هاي موثر براي نوسازي تجهيزات، مصرف غيرضروري برق را بالا نگه داشته است.
روشنايي بيش‌ازحد در معابر، ساختمان‌ها، تابلوهاي شهري و ادارات دولتي، بخش قابل توجهي از مصرف برق را به خود اختصاص مي‌دهد؛ در حالي كه بسياري از اين فضاها مي‌توانند با استانداردسازي، كاهش مصرف موثري داشته باشند.
افزايش بي‌رويه مصرف برق، فشار مضاعفي بر شبكه توزيع و نيروگاه‌هاي كشور وارد مي‌كند. اين فشار در زمان اوج مصرف (پيك بار) گاه منجر به خاموشي‌هاي گسترده و قطعي‌هاي برنامه‌ريزي نشده مي‌شود.
براي پاسخ‌گويي به تقاضاي بالا، گاه نيروگاه‌ها به‌اجبار از سوخت‌هاي مايع مانند مازوت استفاده مي‌كنند؛ موضوعي كه نه‌تنها هزينه توليد برق را افزايش مي‌دهد، بلكه آسيب‌هاي زيست‌محيطي جدي به همراه دارد.
بالا بودن مصرف داخلي، سهم صادرات برق به كشورهاي همسايه را كاهش داده و فرصت‌هاي اقتصادي كشور را محدود مي‌كند. ايران مي‌توانست با بهينه‌سازي مصرف، از برق مازاد به عنوان منبع درآمد استفاده كند.
اصلاح تدريجي قيمت برق براي مصرف‌كنندگان پرمصرف، مي‌تواند رفتار مصرف را تا حد زيادي بهينه كند. البته اين اقدام بايد با سياست‌هاي حمايتي براي اقشار آسيب‌پذير همراه باشد.
حمايت از توليد و واردات وسايل برقي كم‌مصرف، و ارايه مشوق‌هاي مالي براي تعويض تجهيزات فرسوده، مي‌تواند به كاهش چشمگير مصرف برق در بخش خانگي و اداري منجر شود.
افزايش سهم انرژي خورشيدي و بادي در سبد برق كشور، به‌ويژه در مناطق كم‌برق يا دورافتاده، مي‌تواند فشار بر شبكه برق سراسري را كاهش بدهد و راه‌حلي بلندمدت براي بحران مصرف بالا باشد.
در همين زمينه، عضو كميسيون امور داخلي و شوراهاي مجلس شوراي اسلامي با تاكيد بر اينكه عدم توسعه صنعت برق و گاز در دهه ۹۰ كاملا مشهود بود، گفت: در زمان ۸ سال دولت روحاني و همچنين ۲ سال آخر دولت آقاي احمدي‌نژاد رشد توليد برق منفي بود.
ابوالفضل ابوترابي، نماينده نجف آباد در مجلس شوراي اسلامي با اشاره به كمبود برق در كشور و نياز به رفع اين مشكل گفت: يكي از دلايل عمده مشكل برق كشور به گذشته بر مي‌گردد چرا كه در گذشته مسوولان به افزايش توليد توجهي نداشتند.
وي عنوان كرد: در زمان ۸ سال دولت روحاني و همچنين ۲ سال آخر دولت آقاي احمدي‌نژاد رشد توليد برق منفي بود. همه توليد متوقف بود در زمينه برق توليد نداشتيم. عضو كميسيون امور داخلي و شوراهاي مجلس شوراي اسلامي تاكيد كرد: عدم توسعه صنعت برق و گاز در دهه ۹۰ كاملا مشهود بود.
ابوترابي با اشاره به ديگر دلايل مشكلات صنعت برق و با بيان اينكه رمزارزهاي غيرمجاز و استخراج غيرقانوني رمز ارزها و فرسودگي شبكه توزيع و انتقال در چالش صنعت برق تاثير دارد، افزود: اما مهم‌تر از اينها اين است كه ما افزايش توليد برق نداشتيم. وي گفت: وقتي ما ۱۰ سال توليد برق نداشته باشيم بايد شاهد افزايش مصرف و فرسودگي شبكه توليد، توزيع و انتقال باشيم.
عضو كميسيون امور داخلي و شوراهاي مجلس شوراي اسلامي افزود: طبق قانون برنامه توسعه هر سال بايد يك افزايش توليد برق به شبكه برق مي‌داشتيم كه در ۱۰ سال هيچ افزايش توليدي نداشتيم.
ابوترابي با اشاره به برنامه مجلس براي رفع مشكل صنعت برق گفت: مجلس در توليد برق خورشيدي و هسته‌اي به خصوص براي استفاده از ظرفيت بخش خصوصي دست دولت را باز گذاشته است و آماده كمك در اين زمينه است.
وي به ميزان و شدت افزايش مصرف برق در كشور اشاره كرد و گفت: بايد مصرف را مديريت كرد و ما سه برابر سرانه مردم دنيا برق مصرف مي‌كنيم. بجاي توليد بايد بر مديريت مصرف تمركز كنيم.
سرانه مصرف بالا ممكن است در نگاه اول نشانه توسعه يا رفاه تلقي شود، اما در واقعيت، اگر با بهره‌وري و مسووليت‌پذيري همراه نباشد، به چالشي ملي تبديل خواهد شد. برق، شريان خاموش زندگي مدرن است؛ و زماني كه مصرف آن از مدار عقلانيت خارج شود، آينده‌اي پر از قطعي، آلودگي و اتلاف در انتظار ما خواهد بود. مديريت مصرف برق، صرفا يك اقدام فني يا اقتصادي نيست؛ بلكه تصميمي فرهنگي، سياسي و اجتماعي است. اگر بخواهيم در مدار توسعه واقعي باقي بمانيم، بايد راهي براي بازگشت به تعادل در مصرف پيدا كنيم؛ پيش از آنكه فيوز آينده بپرد.