واكنش بازارها به توافق فريز – فريز ايران و امريكا
آزمايشگاه تحليلگران اجتماعي و اقتصادي، كف خيابان و گفت‌وگو با مردم است. اين روزها اگر با مردم گفت‌وگو كنيد و نظر آنها را درباره مذاكرات جويا شويد، مي‌گويند، مساله مهم قيمت سيب زميني و پياز و روغن و تخم‌مرغ است. در واقع اگر مذاكرات و توافق نهايي با امريكا منجر به بهبود شاخص‌هاي اقتصادي و معيشت خانوارهاي ايراني شود، مردم از آن استقبال مي‌كنند.
آزمايشگاه تحليلگران اجتماعي و اقتصادي، كف خيابان و گفت‌وگو با مردم است. اين روزها اگر با مردم گفت‌وگو كنيد و نظر آنها را درباره مذاكرات جويا شويد، مي‌گويند، مساله مهم قيمت سيب زميني و پياز و روغن و تخم‌مرغ است. در واقع اگر مذاكرات و توافق نهايي با امريكا منجر به بهبود شاخص‌هاي اقتصادي و معيشت خانوارهاي ايراني شود، مردم از آن استقبال مي‌كنند. در غير اين صورت براي مردم ويتكاف و ترامپ و ونس فاقد اهميت بنيادين هستند. مذاكرات و گفت‌وگوها بايد نهايتا بهبودي در زندگي معيشتي مردم ايجاد كند. با يك چنين پيش فرضي مي‌توان دور چهارم مذاكرات ايران و امريكا را روي ميز تحليل گذاشت و ابعاد مختلف آن را بررسي كرد.
يكشنبه دور چهارم مذاكرات ايران و امريكا در مسقط برگزار شد.هرچند از قبل نگراني‌هايي در خصوص خروجي اين مذاكرات و مطالبات غير متعارف طرف امريكايي در خصوص غني‌سازي ايران مطرح شده بود، اما هم عراقچي، هم ويتكاف و هم رسانه‌هاي امريكايي، تصوير مناسبي و چشم‌انداز مطلوبي از محتواي اين دور مذاكرات ارايه كردند. عراقچي اعلام كرد دو طرف در كليات به توافق رسيده و تحليل و بررسي جزييات را آغاز كرده‌اند. اكثر رسانه‌هاي بين‌المللي هم همين خط خبري را دنبال كردند. مخاطبان ايراني اما به دنبال تاثير مذاكرات در نظم و نظامات بازارهاي ايران بودند. خوشبختانه واكنش بازارهاي كشورمان نسبت به اين دور از مذاكرات كاملا مثبت بود.
بازار طلا و سكه در حالي معاملات ديروز را آغاز كردند كه يك روز قبل از آن (يكشنبه) معاملات با تمايلات افزايشي آغاز شد؛ اما در ادامه با ارسال پالس‌هاي مثبت از مذاكرات ايران و امريكا، وضعيت بازارها تغيير پيدا كرد و اكثر بازارها با كاهش نسبي قيمت‌ها مواجه شدند. به عنوان مثال بازار سرمايه كشور كه روز يكشنبه را با رنگ سرخ آغاز كرده و سراسر نزولي بود، روز دوشنبه، صبحي بهاري را تجربه كرد و يكسره سبزپوش شد.
همه اين گزاره‌ها اما دليلي براي خوش‌بيني بيش از حد نيست. معتقدم تحليلگران در ارزيابي‌هاي خود بايد مراقب انتظارات باشند. هرچند مذاكره‌كنندگان مذاكرات را خوش‌بينانه تصويرسازي مي‌كنند، اما معتقدم فعلا فكت و داده خاصي براي خوش‌بيني بيش از حد وجود ندارد. البته ممكن است اين داده‌ها در دورنماي آينده تغيير كند. در اين ميان يكي از داده‌هاي مهمي كه از دور چهارم مذاكرات بيرون آمد، حضور تيم‌هاي فني براي دور پنجم گفت‌وگوها است. حضور اين تيم‌هاي فني و كارشناسي نشان مي‌دهد ايران و امريكا بر سر كليات به توافقاتي رسيده‌‌اند، بنابراين تيم‌هاي فني وارد گود شده‌اند تا مسير را مشخص كنند. ترامپ به زودي راهي خاورميانه مي‌شود و براي تيم امريكايي مهم است كه دستاوردهاي مذاكراتي ويژه‌اي داشته باشند. به همين دليل در دور چهارم توافقاتي شكل گرفته و مطالبات جزيي‌تر دو طرف قرار است مورد بررسي قرار گيرد. در اين كشاكش عراقچي بحث مهمي را مطرح كرد و گفت هرچند ممكن است ايران محدود كردن مقطعي غني‌سازي را براي يك دوره محدودي بپذيرد اما اينكه كليت حق غني‌سازي ايران مورد ترديد قرار بگيرد، به هيچ‌وجه قابل قبول نيست. امريكايي‌ها نظريه‌اي با عنوان «فريز-فريز» دارند كه مبتني بر آن اعلام مي‌كنند، ايران افزايش غني‌سازي خود را متوقف سازد و در ازاي آن امريكا هم تحريم‌ها را كاهش داده و فعلا تحريم جديدي اعمال نكنند. به نظر مي‌رسد توافق كلي ابتدايي در راستاي يك چنين امري باشد اما هنوز مشخص نيست در مراحل بعدي گام‌هاي دو طرف چگونه برداشته مي‌شود؟ روشن نيست ايران چه تصميمی براي اورانيوم توليدي خود مي‌گيرد؟ نظارت‌هاي بين‌المللي آژانس چگونه برنامه‌ريزي و اعمال مي‌شود؟ آيا تحريم‌ها كاهش مي‌يابند يا رفع مي‌شوند؟ تكليف موعد غروب برجام چه مي‌شود؟ كنشگري‌هاي منطقه‌اي ايران چه سرانجامي پيدا مي‌كند؟ مي‌گويند شيطان همواره روي جزييات برنامه‌ريزي مي‌كند. مذاكره بر سر جزييات بيش از تفاهم بر سر كليات داراي اهميت است. بررسي جزييات يعني زمان بيشتر و طولاني‌تر شدن گفت‌وگوها. اسراييل مدام شانتاژ مي‌كند كه ايران به دنبال اتلاف وقت است، اگر بررسي جزييات بيش از اندازه طول بكشد، رسانه‌هاي همسو با نئوكان‌ها دست به كار شده و فشار را عليه دولت ترامپ چند برابر مي‌كنند.