ايران و يك مزيت صادراتي مهم
در عصر گذار از اقتصادهاي منبع‌محور به اقتصادهاي دانش‌محور، صادرات خدمات فني و مهندسي به عنوان يكي از اركان تحول‌آفرين در رشد پايدار و قدرت نرم كشورها شناخته مي‌شود. اين حوزه نه تنها منبعي پويا براي ارزآوري، اشتغال و انتقال فناوري است، بلكه در حكم بازوي اجرايي ديپلماسي اقتصادي عمل مي‌كند. ب
در عصر گذار از اقتصادهاي منبع‌محور به اقتصادهاي دانش‌محور، صادرات خدمات فني و مهندسي به عنوان يكي از اركان تحول‌آفرين در رشد پايدار و قدرت نرم كشورها شناخته مي‌شود. اين حوزه نه تنها منبعي پويا براي ارزآوري، اشتغال و انتقال فناوري است، بلكه در حكم بازوي اجرايي ديپلماسي اقتصادي عمل مي‌كند. براي كشوري همچون ايران كه از ذخاير انساني متخصص، سابقه فني قابل‌اتكا و توان اجرايي برخوردار است، صادرات خدمات فني و مهندسي مي‌تواند به يكي از پايه‌هاي مهم حضور موثر در بازارهاي بين‌المللي تبديل شود.
ايران با دارا بودن منابع انساني متخصص، ظرفيت‌هاي بي‌نظير فني و زيرساخت‌هاي صنعتي و مهندسي، پتانسيل بالايي براي گسترش صادرات خدمات فني و مهندسي به كشورهاي مختلف در سطح جهاني دارد. در اين ميان، برگزاري رويدادهايي نظير «ايران اكسپو» به عنوان بزرگ‌ترين ويترين توانمندي‌هاي صادراتي كشور، مي‌تواند به عنوان يك فرصت مهم در راستاي شناسايي بازارهاي جديد و معرفي توانمندي‌هاي مهندسي ايران در عرصه جهاني مورد بهره‌برداري قرار گيرد. در اين مقاله، به بررسي جايگاه ايران در اين حوزه و راهكارهاي ارتقاي آن خواهيم پرداخت.
برخلاف كالاهاي سنتي كه به طور عمده با چرخه‌هاي قيمتي ناپايدار و بازارهاي رقابتي فشرده روبه‌رو هستند، صادرات خدمات فني و مهندسي از مزايايي همچون ارزش‌افزوده بالا، انعطاف‌پذيري فناورانه، پايداري درآمد و خلق اشتغال نيروي متخصص و ماهر برخوردار است. تجربه جهاني نشان داده هر يك دلار صادرات خدمات فني‌مهندسي مي‌تواند تا ۲.۵ دلار ارزش‌افزوده در اقتصاد كشور مبدا ايجاد كند؛ اين نسبت در مقايسه با بخش‌هاي صنعتي و معدني، بسيار قابل‌توجه است. به عنوان مثال، در بسياري از صنايع سنتي، ارزش افزوده حاصل از صادرات معمولاً به سختي از يك دلار فراتر مي‌رود. اين تفاوت ناشي از ظرفيت بالاي خدمات فني و مهندسي براي استفاده از فناوري‌هاي جديد و بهبود فرآيندهاي توليد است كه در نهايت به بهبود بهره‌وري و كاهش هزينه‌ها منجر مي‌شود.
يكي ديگر از مزاياي قابل‌توجه صادرات خدمات فني و مهندسي، انعطاف‌پذيري بالاي آن است. اين خدمات مي‌توانند در صنايع مختلف از جمله ساخت‌وساز، انرژي، حمل‌ونقل، فناوري اطلاعات، شبكه‌هاي انتقال آب و انرژي، زيرساخت‌هاي شهري و صنايع فرآيندي مورد استفاده قرار گيرند. اين تنوع در حوزه‌هاي كاربرد، فرصتي بي‌نظير براي شركت‌هاي ايراني ايجاد مي‌كند تا بتوانند در پروژه‌هاي مختلف در كشورهاي مختلف مشاركت داشته باشند. علاوه بر اين، صادرات خدمات فني و مهندسي نه تنها منبع درآمد ارزي است.
بلكه به طور مستقيم به اشتغال‌زايي براي نيروي متخصص و مهندسي نيز منتهي مي‌شود. هر پروژه مهندسي در حوزه‌هاي مختلف مي‌تواند به طور مستقيم منجر به اشتغال‌زايي در سطوح مختلف از جمله مهندسان، مديران پروژه و نيروي انساني متخصص شود. اين ويژگي صادرات خدمات فني‌مهندسي باعث مي‌شود كه اين بخش از اقتصاد كشور در مقايسه با صنايع ديگر، از مزاياي پايدارتر و رشد بلندمدت‌تري برخوردار باشد.