يك ايران متحد، پشتيبان خليج هميشگي فارس
دونالد ترامپ، رييس‌جمهوري ايالات متحده امريكا در روزهاي آينده نخستين سفر بين‌المللي رسمي خود پس از استقرار در كاخ سفيد را آغاز خواهد كرد و شماري از كشورهاي منطقه از جمله عربستان سعودي، ميزبان او خواهند بود. ترامپ كه شب قبل اعلام كرد كه با حوثي‌ها در يمن به توافق رسيده و به اين ترتيب حملات ارتش امريكا عليه مردم يمن را متوقف مي‌كند، اعلام كرده كه در اين سفر به اسراييل نخواهد رفت و تنها با تعدادي از كشورهاي عربي منطقه ديدار دارد.
دونالد ترامپ، رييس‌جمهوري ايالات متحده امريكا در روزهاي آينده نخستين سفر بين‌المللي رسمي خود پس از استقرار در كاخ سفيد را آغاز خواهد كرد و شماري از كشورهاي منطقه از جمله عربستان سعودي، ميزبان او خواهند بود. ترامپ كه شب قبل اعلام كرد كه با حوثي‌ها در يمن به توافق رسيده و به اين ترتيب حملات ارتش امريكا عليه مردم يمن را متوقف مي‌كند، اعلام كرده كه در اين سفر به اسراييل نخواهد رفت و تنها با تعدادي از كشورهاي عربي منطقه ديدار دارد. رييس‌جمهور امريكا همچنين در ادامه بازي‌هاي رسانه‌اي خود اعلام كرد كه به زودي خبر يا بيانيه‌اي رسمي از سوي دولت امريكا منتشر مي‌شود كه مي‌تواند انعكاس جهاني داشته باشد. خبري كه هنوز مشخص نيست دقيقا در چه زمينه‌اي خواهد بود و صحبت‌ها درباره محتواي آن ادامه دارد. روز گذشته اما يك سايت خبري به نقل از منابعي آگاه اعلام كرد كه ترامپ قصد دارد در جريان سفر به منطقه، با عبور از نام تاريخي خليج فارس، اعلام كند كه امريكا از اين پس از نام جعلي خليج عربي استفاده خواهد كرد. دو مقام امريكايي روز سه‌شنبه به خبرگزاري آسوشيتدپرس گفتند، دونالد ترامپ رييس‌جمهور امريكا قصد دارد در اقدامي تحريك‌آميز در سفر آتي خود به عربستان سعودي اعلام كند كه امريكا از اين پس خليج‌فارس را با نام جعلي آن «خليج//عربي» خواهد ناميد. براساس اين گزارش، كشورهاي عربي براي تغيير نام جغرافيايي اين پهنه آبي در جنوب ايران فشار آورده‌اند، در حالي كه ايران بر پيوند تاريخي‌اش با خليج‌فارس تاكيد دارد. اين مقامات امريكايي به شرط ناشناس‌ماندن درباره اين موضوع حساس صحبت كردند. كاخ سفيد و شوراي امنيت ملي امريكا فعلا به درخواست‌ها براي اظهارنظر پاسخي ندادند. اقدامات تحريك‌آميز ترامپ در شرايطي انجام مي‌شود كه نام خليج هميشه فارس از قرن‌ها پيش تاكنون به‌طور گسترده شناخته شده و اسناد تاريخي هم مويد همين مطلب است. دولت ايران در سال ۲۰۱۲ تهديد كرد كه گوگل را به دليل حذف نام اين پهنه آبي از نقشه‌هايش، تحت پيگرد قانوني قرار خواهد داد. در نقشه‌هاي گوگل در امريكا، اين پهنه آبي با عنوان جعلي آن نشان داده مي‌شود. در نقشه‌هاي اپل فقط نام خليج‌فارس ذكر شده است. نيروهاي نظامي امريكا سال‌هاست كه به‌طور يك‌جانبه اين پهنه آبي را در بيانيه‌ها و تصاوير منتشرشده خودشان با عناوين جعلي خطاب مي‌كنند. در سال ۲۰۱۷ و در نخستين دوره رياست‌جمهوري ترامپ، زماني كه او از نام جعلي براي اشاره به خليج‌فارس استفاده كرد، مناقشه‌اي درگرفت. حسن روحاني، رييس‌جمهور وقت ايران به ترامپ توصيه كرد كه بايد جغرافيا بخواند. محمدجواد ظريف، وزير خارجه وقت ايران هم در همان زمان در فضاي مجازي نوشت: «همه مي‌دانستند دوستي ترامپ را مي‌توان به بالاترين قيمت خريد؛ حالا مي‌دانيم جغرافيايش را هم.» پيش‌تر فاطمه مهاجراني، سخنگوي دولت ايران در يادداشتي به مناسبت روز خليج‌فارس با تاكيد بر اينكه خليج‌فارس تا هميشه، فارس خواهد ماند، نوشت: «در تقويم، نام خليج‌فارس را قاب گرفته‌ايم؛ نه براي يادآوري به خودمان كه براي يادآوري به آنان كه فراموشكارند.»
اسماعيل بقايي، سخنگوي وزارت امور خارجه ايران هم ۱۰ ارديبهشت همزمان با روز ملي خليج‌فارس، خليج‌فارس را بخشي جدايي‌ناپذير از حافظه تاريخي و ميراث فرهنگي - تمدني ملت ايران خواند و خاطرنشان كرد كه نام خليج‌فارس از دوران باستان تا به امروز در متون فارسي، عربي و لاتين همواره به‌روشني ثبت شده است. به گزارش آسوشيتدپرس، ترامپ مي‌تواند براي اهداف رسمي امريكا نام خليج‌فارس را «تغيير» دهد، اما نمي‌تواند به باقي جهان ديكته كند كه چه نامي به كار ببرند. ترامپ علاوه بر عربستان سعودي، قرار است به دوحه قطر و ابوظبي امارات كه همگي در كنار اين پهنه آبي قرار دارند نيز سفر كند. اين سفر كه نخستين سفر خارجي ترامپ از زمان روي كار آمدنش در ۲۰ ژانويه برنامه‌ريزي شده بود، در حالي انجام مي‌شود كه او تلاش دارد به كشورهاي حاشيه خليج‌فارس نزديك شود تا سرمايه‌گذاري مالي آنها در امريكا و حمايتشان در درگيري‌هاي منطقه‌اي، از جمله پايان جنگ رژيم صهيونيستي عليه غزه و كنترل برنامه هسته‌اي ايران را جلب كند. رييس‌جمهور امريكا همچنين از طريق كسب‌وكارهاي شخصي‌اش كه از داخل كاخ سفيد هم مالكيت آنها را حفظ كرده، روابط مالي چشمگيري با اين كشورها دارد. اين اقدام چند ماه پس از آن صورت مي‌گيرد كه ترامپ گفته بود امريكا خليج مكزيك را «خليج امريكا» خواهد ناميد. آسوشيتدپرس اوايل امسال از دولت ترامپ شكايت كرد، چون كاخ سفيد خبرنگاران اين خبرگزاري را به دليل سرپيچي از دستور اجرايي رييس‌جمهور براي تغيير نام «خليج مكزيك» به «خليج امريكا» از پوشش اغلب رويدادها محروم كرده بود. قاضي فدرال امريكايي «تروور مك‌فادن» كه منصوب ترامپ است، ماه گذشته حكم داد كه اصلاحيه اول قانون اساسي امريكا از آسوشيتدپرس در برابر تلافي دولت از بابت انتخاب واژگان محافظت مي‌كند و دستور داد كه دسترسي اين خبرگزاري مجددا برقرار شود.
خليج فارس، آبراهي نيمه‌محصور است كه بين جنوب ايران و شرق شبه‌جزيره عربستان قرار دارد و به درياي عمان و اقيانوس هند متصل مي‌شود. اين خليج از اهميت استراتژيك بالايي برخوردار است؛ زيرا مسير اصلي انتقال نفت و گاز از خاورميانه به جهان است. نام «خليج‌فارس» سابقه‌اي بيش از دو هزار سال دارد و اولين‌بار در متون تاريخي و جغرافيايي فارسي و يوناني دوران باستان آمده است. «خليج فارس» در متون يوناني باستان، مانند نوشته‌هاي هراكليتس و استرابون با عنوان “Persian Gulf “ يا معادل يوناني آن ذكر شده است. همچنين در آثار ايراني، همچون نوشته‌هاي ابوريحان بيروني (قرن ۱۰ ميلادي) و ديگر مورخان و جغرافيدانان، همواره نام «خليج فارس» به كار برده شده است. بيش از هزار نقشه تاريخي كه از قرون وسطي تا قرن بيستم منتشر شده‌اند، خليج فارس را با همين نام نشان داده‌اند. اين نقشه‌ها توسط جغرافيدانان اروپايي، عرب و ايراني رسم شده‌اند.
نمونه‌اي از نقشه‌هاي معتبر جهاني كه نام خليج فارس را تاييد مي‌كنند:
- نقشه‌هاي طهماسبي (قرن ۱۶ ميلادي) و نقشه‌هاي سازمان‌هاي معتبر جغرافيايي مانند National Geographic .
- نقشه‌هاي كلمبوس و ديگر جغرافيدانان اروپايي قرون وسطي و اوايل دوران مدرن كه عبارت Persian Gulf را به كار برده‌اند.
- نقشه‌هاي اداره ملي جغرافيايي امريكا (National Geographic Maps)
نقشه‌هاي رسمي و منتشر شده در دهه‌هاي اخير كه همچنان از نام Persian Gulf استفاده مي‌كنند.
- مجموعه نقشه‌هاي British Admiralty Charts از قرن ۱۹ به بعد كه نام Persian Gulf را ثبت كرده‌اند.
از اواسط قرن بيستم، به ويژه پس از تشكيل برخي كشورهاي عربي منطقه و با گسترش اختلافات منطقه‌اي، تلاش‌هايي براي ارايه نام جايگزين به جاي «خليج فارس» صورت گرفته است. اين تلاش عمدتا سياسي و با هدف كاهش نفوذ تاريخي ايران در منطقه بوده است. اين مساله از سوي ايران همواره به عنوان يك موضوع حياتي و حساس ملي و هويتي مطرح شده و مقامات ايراني بارها خواستار حفظ نام خليج فارس شده‌اند. اخيرا ادعا شده كه دونالد ترامپ در تلاش است تا حقايق تاريخي را تحريف كند و با به‌كارگيري اسامي جعلي براي خليج‌فارس، قصد دارد همزمان رضايت برخي كشورهاي عربي را جلب كند؛ اقدامي كه نافي واقعيت تاريخي و هويت اين منطقه است.
به دنبال انتشار اين خبر و گمانه زني كه البته هنوز از سوي مقامات امريكايي رسما تاييد يا تكذيب نشده، مقامات ايران يكصدا به اين اخبار واكنش نشان دادند. وزير خارجه ايران مي‌گويد كه «اغراض سياسي براي تغيير نام تاريخي خليج فارس، نشان‌دهنده نيت خصمانه عليه ايران و مردم آن است». «سيد عباس عراقچي»، وزير امور خارجه جمهوري اسلامي ايران به گزارش‌ها درباره برنامه دولت «دونالد ترامپ»، رييس‌جمهور امريكا براي استفاده از نام‌هاي جعلي براي خليج فارس واكنش داد. عراقچي روز چهارشنبه و در صفحه شخصي خود در شبكه اجتماعي ايكس نوشت: نام خليج فارس، مانند بسياري از نام‌هاي جغرافيايي، ريشه عميق در تاريخ بشر دارد. ايران هرگز به استفاده از نام‌هايي مانند درياي عمان، اقيانوس هند، درياي عرب يا درياي سرخ اعتراضي نداشته است. استفاده از اين نام‌ها به معناي مالكيت هيچ ملت خاصي نيست، بلكه نشان‌دهنده احترام مشترك به ميراث جمعي بشريت است. او همچنين نوشت: در مقابل، اغراض سياسي براي تغيير نام تاريخي خليج فارس، نشان‌دهنده نيت خصمانه عليه ايران و مردم آن است و به‌شدت محكوم مي‌شود. چنين اقدامات مغرضانه‌اي، توهين به همه ايرانيان، صرف‌نظر از پيشينه يا محل اقامت آنهاست. وزير خارجه ايران ابراز اميدواري كرد كه «شايعات مضحكي كه در مورد نام خليج فارس وجود دارد، چيزي بيش از يك كمپين دروغ‌پراكني توسط افراد «هميشه جنگ‌طلب» براي خشمگين كردن ايرانيان در سراسر جهان و تحريك آنها نباشد». رييس دستگاه ديپلماسي در ادامه نوشت: مطمئنم كه رييس‌جمهور امريكا مي‌داند كه نام خليج فارس قرن‌ها قدمت دارد و توسط همه نقشه‌نگاران و نهادهاي بين‌المللي به رسميت شناخته شده است و حتي تا همين اواخر دهه ۱۹۶۰ توسط همه رهبران منطقه در مكاتبات رسمي خود استفاده مي‌شد. عراقچي تاكيد كرد كه «هرگونه اقدام كوته‌بينانه در اين زمينه هيچ اعتبار يا اثر قانوني يا جغرافيايي نخواهد داشت، جز آنكه خشم همه ايرانيان از هر قشر و عقيده سياسي در ايران، ايالات متحده و سراسر جهان را به دنبال خواهد آورد». «محمد جواد ظريف» در واكنش به برخي اخبار منتشر شده مبني بر قصد ترامپ براي تغيير نام خليج فارس و استفاده از يك نام جعلي به جاي آن گفت: براي ايران به جهانيان و ساكنان كاخ سفيد نشان خواهيم داد كه ايرانيان، همراه و همزبان، اين سوداگري كوته بينانه را برنمي‌تابند. وزير امور خارجه پيشين كشورمان در اين ارتباط در شبكه اجتماعي ايكس نوشت: ايرانيان سرافراز، درود بر شما. آنچه پيرامون استفاده از نام ساختگي براي خليج‌فارس شنيده مي‌شود هر ايراني ميهن دوست از هر گرايشي را به خشم مي‌آورد. وي با بازنشر واكنش «سيد عباس عراقچي»، وزير امور خارجه نسبت به اين موضوع ادامه داد: براي ايران، به جهانيان و ساكنان كاخ سفيد نشان خواهيم داد كه ايرانيان، همراه و همزبان، اين سوداگري كوته بينانه را برنمي‌تابند. وي تاكيد كرد: شايد فردا براي اين همبستگي ميهني دير باشد.
محمدباقر قاليباف، رييس مجلس شوراي اسلامي در صفحه شخصي خود در شبكه اجتماعي ايكس نوشت: «از كتابخانه مجلس خواستم چند نقشه تاريخي خليج فارس را كه در بايگاني موجود است، منتشر كنند. گفتند اينقدر زياد است كه به هر كدام از سياستمداران متوهم چند نسخه مي‌رسد. شايد كفش و لباس با دلار و درهم خريدني باشد ولي تاريخ و جغرافيا خريدني نيست. عِرض خود مي‌بري و زحمت مامي داري...» حجت‌الاسلام والمسلمين سيد حسن خميني در ديدار مديران و امدادگران جمعيت هلال احمر جمهوري اسلامي ايران در حرم امام، با اشاره به زمزمه احتمال تغيير نام خليج فارس توسط ترامپ گفت: خيلي‌ها شايد بخواهند اسم خليج فارس را به گونه‌اي ديگر بيان كنند، اما خليج فارس هميشه خليج فارس بوده و كساني كه بخواهند نام آن را تغيير دهند خود را مضحكه كرده‌اند. عضو كميسيون امنيت ملي و سياست خارجي مجلس شوراي اسلامي تاكيد كرد: نام خليج فارس صدها سال است كه بر نام خليج مبارك ما نهادينه شده است. امريكايي‌ها با مطرح كردن چنين موضوعاتي به دنبال خودنمايي هستند.
اسماعيل كوثري، نماينده مردم تهران در گفت‌وگو با ايسنا با اشاره به ادعاي خبرگزاري آسوشيتدپرس مبني بر اينكه دو مقام امريكايي به اين رسانه اعلام كرده‌اند كه دونالد ترامپ رييس‌جمهور امريكا قصد دارد در اقدامي تحريك‌آميز در سفر آتي خود به عربستان سعودي اعلام كند كه امريكا از اين پس خليج‌فارس را با نام جعلي آن خواهد ناميد، اظهار كرد: امام و شهيدان بسيار دقيق تشخيص دادند كه سران امريكا شيطان بزرگ هستند. كار شيطان نيز همواره جنايت و دو به هم زني است. از سويي ترامپ در حقيقت معامله‌گر است و مي‌خواهد كاري كند كه روابط ميان ايران و عربستان خراب شود و اختلاف‌افكني كند. وي ادامه داد: امريكا همواره تلاش كرده اسراييل را محور كارهاي خود قرار دهد و با دروغ پراكني ميان كساني كه از واقعيات مطلع نيستند آنان را به شك و ترديد بيندازند و بين ملت‌ها نيز تفرقه ايجاد كنند، اما سوالي كه مطرح مي‌شود، اين است كه امريكايي‌ها چه كاره هستند كه اسم خليج فارس را مي‌خواهند عوض كنند؟ نام خليج فارس صدها سال است كه بر نام خليج مبارك ما نهادينه شده است. امريكايي‌ها با مطرح كردن چنين موضوعاتي به دنبال خودنمايي هستند. اين حركات آنان را همه جهان شناخته و هيچ اثري هم ندارد. در واقع چنين ادعاهايي براي چند روز در اخبار مطرح مي‌شود، اما قطعا خليج فارس، همواره خليج فارس خواهد ماند. هرچند بايد تا روزهاي آينده صبر كرد تا مشخص شود كه خبر منتشر شده تا چه ميزان صحت دارد اما آنچه تنها ظرف چند ساعت خود را نشان داد، وحدت ايرانيان حول محور تماميت ارضي و تاريخي كشور بود تا جايي كه با فراموش كردن اختلافات داخلي و سياسي، نمايندگاني از تمام گروه‌ها با هشدار نسبت به هرگونه تلاش براي تحريف تاريخ، به ترامپ هشدار دادند كه مسيري كه او قصد پيمودن دارد را بسياري از ديگر افراد نيز در تاريخ طي كرده‌اند و البته نتيجه‌اي جز شكست براي آنها به وجود نيامده است.