شيوع ۱۱ درصدي آسم در كودكان و نوجوانان

آسم يك بيماري التهابي مزمن است و براساس آخرين آمار سازمان بهداشت جهاني، حدود ۲۶۲ ميليون نفر در دنيا به آسم مبتلا هستند و شيوع اين بيماري در كشورهاي مختلف از صفر تا ۴۰ درصد گزارش شده است.دكتر مهدي نجمي، رييس اداره بيماري‌هاي مزمن تنفسي وزارت بهداشت با بيان اينكه آسم يك بيماري التهابي مزمن است كه با انسداد برگشت‌پذير راه‌هاي هوايي همراه است، اظهار كرد: منظور از برگشت‌پذير اين است كه راه‌هاي هوايي ممكن است به دليل تاثير برخي عوامل مسدود شوند. در چنين شرايطي، راه‌هاي هوايي تنگ مي‌شوند و عبور هوا از راه‌هاي هوايي دچار مشكل مي‌شود و در نتيجه منجر به بروز علائم آسم يعني سرفه، تنگي‌نفس و خس‌خس سينه شده و در حقيقت سبب احساس فشار به قفسه سينه مي‌شود. وي با بيان اينكه افراد مبتلا به آسم دوره‌هاي عود و بهبود بيماري را تجربه مي‌كنند، اظهار كرد: منظور از عود و بهبود بيماري اين است كه فرد مبتلا به اين بيماري علائم سرفه، تنگي نفس و خس خس را دارد اما علائم بيماري با رفع انسداد راه‌هاي هوايي برطرف مي‌شود و در حقيقت فرد به اصطلاح شرايط عادي را تجربه مي‌كند.

آسم در اغلب موارد ريشه ژنتيكي دارد

دكتر نجمي با بيان اينكه بيماري آسم در اغلب موارد ريشه ژنتيكي دارد، گفت: بيماري‌هايي مانند «آسم»، «رينيت آلرژيك» و «اگزما» به عنوان بيماري‌هاي «آتوپيك» شناخته مي‌شوند و اين بيماري‌ها به‌طور معمول زمينه ژنتيك داشته و در خانواده افراد وجود دارند. به‌طور مثال، بيماري آسم تحت تاثير برخي عوامل محرك به وجود مي‌آيد و شعله‌ور مي‌شود. بازهم تاكيد مي‌كنم كه بيماري آسم در اغلب موارد به اصطلاح استعداد ژنتيكي در افراد وجود دارد.

وضعيت آسم در ايران و جهان

او درباره وضعيت بيماري آسم در جهان توضيح داد: شيوع آسم در سطح جهان بسيار متفاوت است. براساس آخرين آمار سازمان بهداشت جهاني، حدود ۲۶۲ ميليون نفر در دنيا به آسم مبتلا هستند و شيوع آسم در كشورهاي مختلف از صفر تا ۴۰ درصد گزارش شده است. رييس اداره بيماري‌هاي مزمن تنفسي وزارت بهداشت درباره وضعيت آسم در كشور توضيح داد: نتايج يك مطالعه در ميان جمعيت بالغان و كودكان بيانگر اين است كه شيوع علائم آسم در ميان كودكان و نوجوانان حدود ۱۱ درصد و شيوع ميان جمعيت بزرگسال نيز ۹ درصد است. اين مطالعه، نخستين مطالعه گسترده‌اي است كه با حجم نمونه بسيار بالا در تمام كشور انجام شده. اين مطالعه براساس يك پرسش‌نامه در ارتباط با علائم آسم انجام شده است. شركت‌كنندگان در اين مطالعه درباره علائمي كه بيشترين احتمال بروز آسم را به همراه دارند مورد پرسش قرار گرفته‌اند.

توجه به افزايش علائم آسم ضروري است

وي ادامه داد: شركت‌كنندگان براي تشخيص قطعي آسم مي‌بايست توسط پزشكان در مرحله بعدي معاينه و اسپيرومتري مي‌شدند. اگر مراحل تشخيص قطعي انجام شود به‌طور قطع ميزان شيوع علائم آسم از نتايج به دست آمده كمتر مي‌شود. ميزان هزينه ارزيابي‌ها بسيار زياد و زمان‌بر است و به همين دليل بسياري از كشورهاي جهان فقط با استفاده از پرسش‌نامه‌ها به بررسي علائم آسم مي‌پردازند و فقط نتايج بروز علائم آسم را اعلام مي‌كنند. ميزان شيوع علائم آسم براي وزارت بهداشت يك نكته مهم است؛ اگر شيوع علائم آسم در جامعه افزايش يابد، مي‌توان گفت شايد ميزان بيماري آسم در جامعه افزايش يافته است. همچنين اگر ميزان علائم آسم نيز كاهش يابد، مي‌توان گفت كه بيماري آسم در كشور كاهش يافته است.

بررسي وضعيت شيوع آسم يك روش استاندارد جهاني

او با بيان اينكه بررسي ميزان شيوع علائم آسم در جامعه يك روش استاندارد بين‌المللي است، توضيح داد: پرسش‌نامه شيوع علائم آسم كودكان براساس الگوي «ISAAC» و در ميان جمعيت بزرگسال نيز براساس الگوي «ECRHS» انجام مي‌شود و از اين دو روش بهره‌ برده‌ايم. اين الگوها در فازهاي «يك»، «دو» و «سه» انجام مي‌شود. منظور از فاز يك همان مرحله پرسشنامه است و در مرحله دوم از افرادي كه داراي علائم مثبت هستند براي انجام معاينه و تست اسپيرومتري دعوت به عمل مي‌آيد و سپس تشخيص قطعي آسم اعلام مي‌شود. اين متخصص گفت: اگر اين مطالعه در پنج سال آينده يك‌بار ديگر انجام شود و ميزان علائم شيوع آسم در كودكان افزايش يابد و به‌طور مثال از ۱۱ درصد كنوني به ۱۵ درصد برسد، بيانگر افزايش آسم در كشور است. به‌طور قطع، اگر فاز دوم اين مطالعه در كشور انجام مي‌شد، ميزان شيوع قطعي آسم در كودكان از ۱۱ درصد كمتر و حدود ۶ تا ۷ درصد بود. روند صعود و نزولي ميزان شيوع آسم براي وزارت بهداشت بسيار مهم است.

تشخيص بيماري آسم سخت است

نجمي با بيان اينكه تشخيص بيماري آسم سخت است، توضيح داد: تشخيص برخي بيماري‌ها مانند آسم سخت است و براي اطلاع از شيوع آن از روش‌هاي مطالعاتي استفاده مي‌شود. اين در حالي است كه برخي بيماري‌ها مانند فشارخون و ديابت با روش‌هاي اندازه‌گيري به راحتي قابل تشخيص است و انجام امور مطالعاتي براي اين بيماري‌ها راحت‌تر است.

سالانه ۴۵۰هزار مرگ در دنيا به دليل آسم

رييس اداره بيماري‌هاي مزمن تنفسي وزارت بهداشت با بيان اينكه حملات آسم مي‌تواند بسيار خطرناك و كشنده باشد، اظهار كرد: حملات آسم با توجه به ميزان شدت آن مي‌تواند بسيار خطرناك و كشنده باشد. به‌طور كلي، آسم يك بيماري چندان مرگباري نيست و براساس اعلام سازمان بهداشت جهاني حدود ۴۵۰هزار نفر در سطح جهان به دليل ابتلا به اين بيماري طي هر سال جان خود را از دست مي‌دهند. بررسي‌ها بيانگر اين است كه حدود ۳ ميليون تا ۳ ميليون و ۵۰۰هزار نفر به دليل بيماري COPD كه يك بيماري مزمن انسداد ريوي است جان خود را از دست مي‌دهند.