بيت‌كوين در كمين تعادل ژئوپليتيك
در آستانه نشست حساس فدرال رزرو امريكا و اعلام تصميم آن درباره نرخ بهره، بازارهاي مالي واكنش نشان داده‌اند. همزمان با افزايش تنش‌هاي ژئوپليتيكي در خاورميانه و تداوم سياست‌هاي سخت‌گيرانه اقتصادي دولت امريكا، سرمايه‌گذاران جهاني بار ديگر به سمت دارايي‌هاي امن گرايش پيدا كرده‌اند. طلا و بيت‌كوين، دو دارايي شناخته‌شده در مواقع بحران، با جهش قيمت مواجه شده‌اند.
در آستانه نشست حساس فدرال رزرو امريكا و اعلام تصميم آن درباره نرخ بهره، بازارهاي مالي واكنش نشان داده‌اند. همزمان با افزايش تنش‌هاي ژئوپليتيكي در خاورميانه و تداوم سياست‌هاي سخت‌گيرانه اقتصادي دولت امريكا، سرمايه‌گذاران جهاني بار ديگر به سمت دارايي‌هاي امن گرايش پيدا كرده‌اند. طلا و بيت‌كوين، دو دارايي شناخته‌شده در مواقع بحران، با جهش قيمت مواجه شده‌اند. طلا روز سه‌شنبه با رشد ۰.۷ درصدي به قيمت ۳،۳۵۷ دلار در هر اونس رسيد و بيت‌كوين نيز در محدوده ۹۷،۵۰۰ دلار معامله شد. جريان ورود سرمايه به صندوق‌هاي قابل معامله بيت‌كوين (ETF) و افزايش تقاضا براي طلا، از نشانه‌هاي مشخص اين روند صعودي محسوب مي‌شوند. در حالي كه امريكا با پيشتازي در استخراج بيت‌كوين، سلطه خود را بر يكي از مهم‌ترين دارايي‌هاي ديجيتال جهان تثبيت كرده، چين كه زماني فرمانرواي بلامنازع اين صنعت بود، در سكوت و در سايه ممنوعيت‌هاي رسمي، همچنان حضوري پنهان اما موثر دارد. آيا پكن در برابر فشارهاي اقتصادي و تعرفه‌اي غرب، از بيت‌كوين به عنوان ابزار مقابله بهره خواهد گرفت؟ اين پرسشي است كه پاسخ آن مي‌تواند آينده ژئوپليتيك رمزارزها را رقم بزند. در چنين فضايي، تحولات مرتبط با استخراج بيت‌كوين نيز در كانون توجه تحليل‌گران قرار گرفته است، به‌ويژه با توجه به رقابت ميان ايالات متحده و چين در اين حوزه. طي سال‌هاي اخير، پس از آنكه چين به‌طور رسمي فعاليت‌هاي مرتبط با ارز ديجيتال را ممنوع اعلام كرد، امريكا به سرعت جاي خالي اين كشور را در عرصه استخراج بيت‌كوين پر كرد و اكنون با سهمي چشمگير، به بزرگ‌ترين بازيگر در اين عرصه تبديل شده است. اما سوال كليدي اينجاست: آيا چين كه روزگاري رهبر بلامنازع استخراج بيت‌كوين بود، همچنان از اين صنعت عقب‌نشيني خواهد كرد؟ يا شرايط ژئوپليتيكي جديد، به‌ويژه فشارهاي تعرفه‌اي و تحريم‌هاي غرب، پكن را وادار خواهد كرد تا سياست‌هاي پيشين خود را مورد بازنگري قرار دهد؟
سلطه امريكا بر استخراج بيت‌كوين؛ چرخشي استراتژيك در موازنه قدرت ديجيتال
بر پايه گزارش منتشرشده توسط مركز مالي دانشگاه كمبريج، ايالات متحده اكنون با در اختيار داشتن ۷۵.۴ درصد از كل نرخ هش جهاني بيت‌كوين، صدرنشين جهاني استخراج اين رمزارز به شمار مي‌رود.
اين در حالي است كه تنها چند سال پيش، از ۲۰۱۷ تا ۲۰۲۰، چين بيش از ۷۰ درصد استخراج جهاني را به خود اختصاص داده بود. اما با تشديد محدوديت‌هاي داخلي در چين، فعاليت ماينرها در اين كشور به‌طور رسمي ممنوع و بسياري از فعالان اين صنعت مجبور به مهاجرت به كشورهايي با زيرساخت‌هاي بهتر و مقررات شفاف‌تر، مانند امريكا، شدند. در مقابل، امريكا با بهره‌گيري از منابع انرژي فراوان، چارچوب‌هاي قانوني نسبتاً باز، و حمايت برخي ايالت‌ها از فناوري‌هاي نوين، توانست به سرعت در اين حوزه پيشتاز شود و اكنون عملاً نقش غالب را در استخراج بيت‌كوين ايفا مي‌كند.
سابقه ممنوعيت ارزهاي ديجيتال در چين سياستي سخت‌گيرانه اما پرابهام
چين از سال‌ها پيش با ديده ترديد به فناوري ارزهاي ديجيتال مي‌نگريست. در سال ۲۰۱۹، كميسيون توسعه و اصلاحات ملي چين (NDRC) استخراج ارز ديجيتال را در فهرست صنايع «نامطلوب» قرار داد. اين نگاه در سال ۲۰۲۱ با ممنوعيت كامل استخراج، خريد و فروش، و خدمات پلتفرمي در حوزه رمزارزها به اوج رسيد. مقامات چيني دلايلي مانند مصرف بالاي انرژي، نگراني از فرار سرمايه، و تهديد به بي‌ثباتي مالي را به عنوان دلايل اين ممنوعيت‌ها عنوان كردند. با اين حال، بررسي‌هاي ميداني و گزارش‌هاي متعدد نشان مي‌دهند كه استخراج بيت‌كوين در چين به‌طور كامل متوقف نشده است. برخي استخراج‌كنندگان همچنان در مناطق دورافتاده يا تحت پوشش فعاليت مي‌كنند و سهم چين از نرخ هش جهاني، طبق تخمين‌ها، حدود ۱۵ درصد باقي مانده است. دنيل بتن، تحليل‌گر زيست‌محيطي، در گزارشي در سال ۲۰۲۴ اين موضوع را تأييد كرده و از وجود استخراج‌هاي پراكنده در مناطقي با برق ارزان مانند سيچوآن و شين‌جيانگ سخن گفته است.
زيرساخت‌هاي پابرجا و بازگشت احتمالي پكن به بازار جهاني رمزارز
با وجود موضع رسمي دولت چين، بسياري از كارشناسان معتقدند اين كشور هرگز به‌طور كامل از صنعت رمزارز خارج نشده و حتي امكان بازگشت استراتژيك آن وجود دارد. نيك پاكرين، تحليل‌گر شناخته‌شده رمزارزها، معتقد است كه چين با حفظ زيرساخت‌هاي فني و توليد تجهيزات ماينينگ، عملاً خود را براي يك بازگشت احتمالي آماده نگاه داشته است. او مي‌گويد: «چين هنوز كانال‌هاي غيررسمي تبادل، تجهيزات آماده، و مهندسي لازم براي ماينينگ را دارد. آنها مي‌دانند چطور در صورت نياز به‌طور غيرمستقيم وارد ميدان شوند.» يكي از بزرگ‌ترين برگ‌هاي برنده چين، تسلط اين كشور بر صنعت توليد دستگاه‌هاي ASIC است. اين دستگاه‌ها، كه براي استخراج بيت‌كوين بهينه شده‌اند، عمدتاً در چين طراحي و توليد مي‌شوند و حتي بخش زيادي از تجهيزات مورد استفاده مزارع ماينينگ امريكا نيز منشأ چيني دارند. از سوي ديگر، پايين بودن هزينه برق در برخي استان‌ها، چين را همچنان به يكي از گزينه‌هاي اقتصادي مناسب براي استخراج رمزارز تبديل كرده است.
تشديد فشارهاي امريكا و احتمال چرخش در سياست‌هاي پكن
بازگشت دونالد ترامپ به صحنه سياسي و وعده تشديد تعرفه‌ها عليه چين، موجب افزايش گمانه‌زني‌ها در خصوص استفاده احتمالي پكن از ابزارهاي ديجيتال براي مقابله با فشارهاي اقتصادي غرب شده است. در حالي كه امريكا سلطه خود را بر زيرساخت‌هاي استخراج بيت‌كوين گسترش مي‌دهد، چين ممكن است براي حفظ توازن استراتژيك در فضاي اقتصاد ديجيتال، ناچار به بازنگري در سياست‌هاي خود شود. پاكرين در همين زمينه معتقد است: «احتمال لغو كامل ممنوعيت‌ها در كوتاه‌مدت بعيد است، اما چين قطعاً تحولات را زير نظر دارد و ممكن است در پشت پرده به‌تدريج فضا را براي بازگشت فراهم كند.»
از يوآن ديجيتال تا بيت‌كوين؛ دو مسير متفاوت با اهداف يكسان
يكي از دلايل اصلي سخت‌گيري پكن نسبت به بيت‌كوين، تمركز آن بر توسعه يوآن ديجيتال (e-CNY) است. اين پروژه كه با هدف كاهش وابستگي به دلار و تقويت موقعيت پول ملي طراحي شده، در مقايسه با ساير ارزهاي ديجيتال ملي جهان، در مرحله بسيار پيشرفته‌تري قرار دارد. چين با اجراي آزمايشي يوآن ديجيتال در شهرهاي بزرگ، تلاش دارد كنترل كامل بر زيرساخت‌هاي پولي ديجيتال داشته باشد. با اين حال، برخي گزارش‌ها نشان مي‌دهند كه چين، برخلاف موضع رسمي، از بيت‌كوين در معاملات بين‌المللي نيز استفاده مي‌كند. بر اساس تحليل‌هاي شركت VanEck، چين و روسيه در برخي از مبادلات انرژي ميان‌مدت خود از بيت‌كوين بهره مي‌برند تا فشار تحريم‌هاي مالي امريكا را دور بزنند. اگر اين اطلاعات دقيق باشد، مي‌توان گفت چين از بيت‌كوين به عنوان يك ابزار مكمل و پنهان براي مقابله با هژموني دلار بهره مي‌برد.
چين، بازيگر پنهان اما اثرگذار در دنياي رمزارز
گرچه در ظاهر چين با بيت‌كوين مخالفت مي‌ورزد، اما در عمل نمي‌توان نقش اين كشور را در آينده بازار رمزارزها ناديده گرفت. تسلط بر فناوري توليد تجهيزات، برخورداري از انرژي ارزان، زيرساخت‌هاي پابرجا، و تجربه تاريخي در اين حوزه، همگي نشان مي‌دهند كه چين به‌راحتي قادر به بازگشت به رقابت جهاني است. در صورتي كه فشارهاي خارجي افزايش يابد يا شرايط ژئوپليتيكي ايجاب كند، پكن ممكن است رويكرد خود را تعديل كرده و از اقتصاد غيررسمي بيت‌كوين به عنوان ابزاري براي تحقق منافع راهبردي خود بهره گيرد. در هر حال، حتي اگر اين كشور ممنوعيت‌ها را رسماً لغو نكند، بازي زيرزميني و سايه‌اي آن در بازار جهاني بيت‌كوين، همچنان مي‌تواند توازن قدرت را در اين حوزه تغيير دهد.