پيري و بي‌نشاطي جامعه با كاهش زاد و ولد
وزير بهداشت، درمان و آموزش پزشكي در چهارمين جلسه ستاد مركزي جواني جمعيت نسبت به روند نزولي «جمعيت» در كشور هشدار داد و بر لزوم انجام اقداماتي در اين زمينه از جمله فرهنگسازي زايمان بدون درد تاكيد كرد.
رشد جمعيت در سال 1403 منفي بوده است
پير شدن جمعيت كشور كم كم به بحراني لاينحل تبديل مي‌شود. مساله‌اي كه مي‌تواند نتايج بسيار بدي در پي داشته باشد. افزايش سن جمعيت كشور پيامدهاي بسياري به همراه خواهد داشت. اين اتفاق مي‌تواند رشد و پويايي جامعه را مختل كند از سوي ديگر موجب مي‌شود تا روح نشاط و جواني در جامعه از جريان افتاده و در نهايت جامعه با مشكلات اجتماعي و اقتصادي بسياري مواجه شود.
عدم رشد و توسعه اقتصادي
از جمله آثار و پيامدهاي منفي كاهش جمعيت، تغيير ساختار جمعي و به اصطلاح، پير شدن جمعيت كشور و در نتيجه، عدم رشد و توسعه اقتصادي است. بدين معنا كه انتقال هرم سني جمعيت از جواني به سالخوردگي، در شرايطي است كه محركه اصلي و كليدي توسعه «منابع انساني» است؛ زيرا اگر به راستي دولتي بخواهد در خدمت مردم باشد و در تلاش براي توسعه اقتصادي جامعه باشد، و همه توان و ظرفيت منابع ملي، سرمايه و زيرساخت‌هاي سخت افزاري و نرم افزاري را به درستي به كار بگيرد، افزايش جمعيت عاملي براي شتاب روند توسعه اقتصادي است؛ زيرا مهم‌ترين نياز اوليه توسعه اقتصادي، وجود نيروهاي جوان، فعال و كارآمد است. بنابراين، كاهش جمعيت موجب پيري جمعيت است كه خود مانعي براي رشد و توسعه اقتصادي خواهد بود. به عبارت ديگر، در شرايط كنوني كه جامعه اسلامي ما با معضل گسل كاهش جمعيت مواجه است، اين امر عامل مهمي براي عقب ماندگي و عدم توسعه كشور است.
پيري و بي‌نشاطي جمعيت
از ديگر مشكلات ناشي از تنظيم خانواده و كنترل جمعيت، پيري جمعيت و فقدان نشاط و تحرك لازم اقتصادي، اجتماعي است. روشن است كه توسعه و رونق اقتصادي وابسته به نيروي جوان و كارآمد است. با كاهش و رشد منفي جمعيت، جمعيت جامعه پير مي‌شود و از نشاط و سرزندگي لازم برخوردار نخواهد بود؛ زيرا جوانان مايه پويايي و سرزندگي جوامع هستند و غالب نوآوري‌ها، خلاقيت‌ها و نيز جهش‌هاي اجتماعي، سياسي و اقتصادي توسط نيروهاي جوان به منصه ظهور مي‌رسد. در جامعه با جمعيت پير، دولت‌ها و صاحبان سرمايه، احساس خطر مي‌كنند. اساسا نااميدي بر جامعه سايه مي‌افكند و جامعه به سمت محو شدن كامل حركت مي‌كند.
هشدار وزير بهداشت درباره روند نزولي «جمعيت»
وزير بهداشت، درمان و آموزش پزشكي در چهارمين جلسه ستاد مركزي جواني جمعيت نسبت به روند نزولي «جمعيت» در كشور هشدار داد و بر لزوم انجام اقداماتي در اين زمينه از جمله فرهنگسازي زايمان بدون درد تاكيد كرد. دكتر محمدرضا ظفرقندي با بيان اينكه موارد مربوط به جواني جمعيت باید از ابعاد مختلف بررسي شود، گفت: موارد مربوط به جواني جمعيت از لحاظ قانوني و فراتر از آن بايد در راستاي جواني جمعيت مورد بررسي قرار بگيرد و در اين زمينه اقدام شود. او با بيان اينكه زايمان طبيعي و بي‌درد سبب افزايش انگيزه براي بارداري مي‌شود، گفت: زايمان بي‌درد مي‌بايست به مادران آموزش داده شود. فرهنگسازي در زمينه زايمان بدون‌درد، موضوعي ضروري است و باید اجرا شود. مصوبات مربوط به جواني جمعيت مي‌بايست در شوراي عالي مطرح شود. مصوبات مربوط به جواني جمعيت در حوزه جواني جمعيت مي‌بايست افزايش يابد تا به صورت تصاعدي از مشكلات جلوگيري كنيم. وزير بهداشت با بيان اينكه جمعيت كشور روند نزولي را تجربه كرده، توضيح داد: روند رشد كشور نزولي شده و با توجه به اينكه جمعيت در توليد و اقتصاد نقش اساسي دارد، رشد منفي جمعيت يك چالش به حساب مي‌آيد. كاهش ۷ درصدي رشد جمعيت از سال گذشته آغاز شده است. ظفرقندي درباره اجراي طرح «آمايش اميد» گفت: ما با گسترش نظارت و رصد در قالب طرح آمايش اميد و افزايش مشوق‌هايي در حوزه‌هاي مختلف مانند زايمان بدون‌درد مي‌توانيم مشكلات را حل كنيم. او با اشاره به برنامه پزشكي خانواده گفت: با اجراي برنامه پزشكي خانواده مي‌توانيم در جهت افزايش جواني جمعيت كار كنيم و بسته‌هاي حمايتي را در اين زمينه ارائه بدهيم.
آيا تلاش‌هاي صورت گرفته
براي جواني جمعيت مفيد بوده است؟
معاون بهداشت و درمان وزارت بهداشت نيز در اين همايش با اشاره به رشد منفي ۷.۳ درصدي جمعيت كشور در سال گذشته نسبت به سال ۱۴۰۲ گفت: البته اگر اقدامات صورت گرفته در حوزه جواني جمعيت انجام نمي‌شد، رشد منفي ۲۰ تا ۲۵ درصدي را تجربه مي‌كرديم. دكتر عليرضا رييسي اظهار كرد: آمار و ارقام سازمان ثبت احوال كشور بيانگر اين است كه ميزان رشد جمعيت كشور در سال گذشته نسبت به سال ۱۴۰۲، منفي ۷.۳ درصد است. تعداد مواليد كشور كه در سال ۱۴۰۲ معادل يك ميليون و ۵۷هزار نفر بود، در سال گذشته به ۹۸۰هزار رسيد. او گفت: فقط اعداد و ارقام مربوط به كاهش تعداد مواليد و رشد جمعيت نبايد در كانون توجه قرار بگيرد بلكه روند كاهش مي‌بايست در كانون توجه قرار بگيرد. اگر اقداماتي كه در حوزه جواني جمعيت صورت گرفته عملياتي نمي‌شد، شتاب كاهش جمعيت بيشتر بود. اگرچه با رشد منفي ۷ درصدي در حوزه رشد جمعيت مواجه هستيم ولي اگر اقدامات صورت نمي‌گرفت رشد منفي ۲۰ تا ۲۵ درصدي را تجربه مي‌كرديم. هرچه ميزان اقدامات بيشتر باشد به نتايج بهتري دست مي‌يابيم.
بالا بودن ميزان مرگ و مير نسبت به تولد در برخي استان ها
معاون بهداشت وزارت بهداشت گفت: سال گذشته، ميزان مرگ‌ومير استان گيلان نسبت به تعداد تولد آن بيشتر بود و اين موضوع براي نخستين‌بار اتفاق افتاد. اين موضوع مي‌بايست در كانون توجه قرار بگيرد؛ چرا كه اين احتمال وجود دارد ميزان مرگ‌ومير ساير استان‌ها نيز از ميزان تولد بيشتر شود. رييسي با بيان اينكه فقط چهار استان كشور در وضعيت «نرخ جايگزين» قرار دارند، گفت: خراسان جنوبي، سيستان و بلوچستان، خوزستان و هرمزگان در وضعيت نرخ جايگزين قرار دارند. البته متاسفانه، اين وضعيت در تمام اين چهار استان يكسان نيست و ميزان تولد فقط در برخي شهرها زياد است. وي درباره آمار و ارقام ازدواج نيز گفت: سال گذشته، حدود ۳۲هزار ثبت ازدواج افراد بالاي ۵۰ سال داشته‌ايم. سالمندان تنها، يك معضل به حساب مي‌آيد و اين ميزان بايد كاهش يابد. معاون بهداشت وزارت بهداشت درباره ميانگين سن زوج‌ها به هنگام تولد اولين فرزند نيز گفت: ميانگين سن مردان و زنان به هنگام تولد فرزند اول به ترتيب ۳۲.۳ و ۲۷.۵ است كه يك عدد بالا است و مي‌بايست كاهش يابد.
روند كاهشي مرگ و مير مادران
او درباره كاهش ميزان مرگ‌ومير مادران گفت: ميزان مرگ مادران كاهشي شده اما بازهم مرگ يك مادر زياد است. ميزان مرگ مادران از ۲۴۵ نفر در سال ۱۴۰۲ به ۲۲۰ نفر در سال ۱۴۰۳ رسيده است. رييسي درباره اجراي طرح «آمايش اميد» گفت: اين برنامه در راستاي اجراي نرخ جايزگيني ۲.۱ درصد است. وزارت بهداشت در اين طرح به بررسي جمعيت مادران باردار، ميزان باروري و مولفه‌هاي ديگر در تمام كشور پرداخته است و به اين موضوع اشاره كرده‌ايم كه ميزان مولفه‌هاي در نظر گرفته شده براي تحقق نرخ جايگزيني ۲.۱ درصدي به چه ميزان باشد. همچنين براساس شاخص‌هاي در نظر گرفته شده، نظام پرداخت براي مراقبان سلامت و پزشكان تعريف كرده‌ايم. تمام شاخص‌ها را در برنامه پزشكي خانواده در نظر مي‌گيريم. اين طرح آمايشي به دانشگاه‌هاي علوم‌پزشكي كشور ابلاغ شده است. او با بيان اينكه «كاهش فاصله ازدواج و فرزندآوري» از شاخص‌هاي طرح آمايش اميد است، افزود: فاصله ميان زمان ازدواج و تولد فرزند اول حدود چهار تا پنج سال است. فاصله بين ازدواج و فرزندآوري مناسب نيست.
كاهش فاصله سني مواليد
معاون بهداشت وزارت بهداشت درباره شاخص «كاهش فاصله سني مواليد» توضيح داد: ميانگين فاصله تولد فرزند اول و دوم در كشور حدود چهار سال است كه بايد كاهش يابد. رييسي درباره تولد مواليد در زمان مطلوب گفت: اگرچه گفته مي‌شود كه سن باروري تا ۵۰ سالگي است اما زمان مطلوب بارداري در نظر گرفته شود. سن مطلوب فرزنداوري ۱۸ تا ۳۵ سالگي است و هرچه تعداد مواليد در اين بازه زماني بيشتر باشد، مطلوب‌تر است. او گفت: شناسايي تعداد زوج‌هاي نابارور را نيز در دستور كار قرار داده‌ايم و همچنين ميزان كاهش مرگ و مير نوزادان و مادران را در كانون توجه قرار داده‌ايم. ميزان مرگ مادران به ميزان ۲۲ در ۱۰۰هزار است كه اين ميزان را ۱۸ در ۱۰۰هزار هدف‌گذاري كرده‌ايم. رييسي درباره طرح «نفس» گفت: طرح نفس بازنگري شده و در نظام شبكه ابلاغ مي‌شود. معاون بهداشت وزارت بهداشت درباره تخصيص بودجه تحقيقاتي براي دانشگاه‌هاي علوم‌پزشكي گفت: بودجه ۵ ميليارد و ۹۰۰ ميليون توماني در سال ۱۴۰۳ براي مسائل پژوهشي در حوزه جواني جمعيت تخصيص داده شده است. وي با بيان اينكه هفته ملي جمعيت از ۲۴ ارديبهشت آغاز مي‌شود، توضيح داد: شعار «پدر، مادر، حس خوب زندگي و سبك زندگي ايراني ـ اسلامي» براي نخستين روز هفته ملي جمعيت انتخاب شده است. شعار روزهاي دوم و سوم هفته جمعيت به ترتيب «ارتقا كرامت مادري، منشأ اكسير جواني» و «رسانه‌هاي دوستدار خانواده و جواني جمعيت» است.
شعارهاي هفته ملي جمعيت
او درباره ساير شعارهاي هفته ملي جمعيت اظهار كرد: شعار روز چهارم «تشويق جوانان به ازدواج آسان و فرزندآوري با توجه به روستاها» و شعار روز پنجم نيز «تامين سلامت و تكريم سالمندان» است. رييسي درباره شعار روز ششم و هفتم گفت: شعار روز ششم و هفتم به ترتيب «رويكرد اخلاق محور در پاسداشت حفظ جنين» و «وفاق ملي براي ايران جوان» است. او درباره آموزش در حوزه جواني جمعيت گفت: ۵۷۱هزار و ۴۱۸ نفر ساعت در حوزه جواني جمعيت طي سال گذشته آموزش در حوزه جواني جمعيت ارايه شده است.