
تقابل سكوت و فرياد نفتي!
در طول تاريخ سياست بينالمللي، انرژي و بهويژه نفت هميشه يكي از مهمترين ابزارهاي قدرت بوده است. در اين ميان، اوپك و گروه اوپك پلاس به عنوان نهادهاي كليدي در تنظيم بازار جهاني نفت، همواره نقشي تعيينكننده ايفا كردهاند.
در طول تاريخ سياست بينالمللي، انرژي و بهويژه نفت هميشه يكي از مهمترين ابزارهاي قدرت بوده است. در اين ميان، اوپك و گروه اوپك پلاس به عنوان نهادهاي كليدي در تنظيم بازار جهاني نفت، همواره نقشي تعيينكننده ايفا كردهاند. در زمان رياستجمهوري دونالد ترامپ، درخواستهاي متعدد او از اوپك پلاس براي كاهش قيمت نفت، واكنشهاي مختلفي را برانگيخت. اما يكي از برجستهترين اين موارد، بيپاسخماندن درخواست او از اوپك پلاس بود كه تحليلهاي متعددي را درباره دلايل سكوت اين گروه در برابر فريادهاي ترامپ به همراه داشت.
به گزارش خبرنگار«تعادل»، ترامپ كه همواره از افزايش قيمت سوخت در آمريكا نگران بود، بارها در توييتها و سخنرانيهايش از اوپك پلاس خواست توليد نفت را افزايش دهند تا قيمتها كاهش يابد. او استدلال ميكرد كه افزايش قيمت انرژي نه تنها به مصرفكنندگان آمريكايي فشار ميآورد، بلكه به اقتصاد جهاني آسيب ميزند. اما درخواستهاي او بيشتر جنبه سياسي داشت تا اقتصادي. چرا كه كنترل قيمت نفت، بهخصوص در آستانه انتخابات رياستجمهوري، ميتوانست وجهه او را نزد رأيدهندگان تقويت كند. اوپك پلاس هنوز به درخواست رييسجمهور آمريكا، براي پايين بردن قيمت نفت، واكنشي نشان نداده است. دونالد ترامپ، پنجشنبه گذشته، اعلام كرد از عربستان سعودي و اوپك خواسته است قيمت نفت را پايين بياورند. اين درخواستي بود كه رييسجمهور آمريكا در دوره اول حضور در كاخ سفيد، اغلب تكرار ميكرد. فيصل الابراهيم، وزير اقتصاد عربستان سعودي، در اظهارنظري درباره صحبتهاي ترامپ، روز جمعه، در مجمع جهاني اقتصاد در داووس سويس، گفت: عربستان سعودي و اوپك به دنبال ثبات بلندمدت بازار نفت است. وزير اقتصاد عربستان گفت: موضع عربستان، موضع اوپك، ثبات بلندمدت براي تضمين عرضه كافي در برابر تقاضاي رو به رشد است. گروه توليدكنندگان نفت اوپك پلاس ميگويد قيمت نفت خاصي را هدف نگرفته و قصد دارد برنامهاي را براي افزايش توليد از آوريل سال ۲۰۲۵ آغاز كند. برنامه مذكور، تاكنون، چندين بار به دليل تقاضاي ضعيف، به تاخير افتاده است. يك نماينده اوپك پلاس با اشاره به اظهارات رييسجمهور آمريكا، به رويترز گفت: تصور ميكنم كه اين اظهارات همسو با سياست تسهيل محدوديت عرضه اوپك در آوريل است. اوپك و دفتر ارتباطات دولت عربستان، در اينباره، اظهارنظر نكردهاند.
چندين عضو اوپك، از جمله امارات عربي متحده و عراق، اين گروه را براي افزايش سريعتر توليد تحت فشار قرار دادهاند و استدلال ميكنند كه آنها، سرمايهگذاري زيادي براي توسعه ظرفيت توليد خود انجام دادهاند. دونالد ترامپ، روز پنج شنبه، در مجمع جهاني اقتصاد، خطاب به رهبران جهاني وعده داد كه دوره دوم رياستجمهوري خود از معيارهاي بازار آزاد در داخل و خارج آمريكا صرفنظر ميكند. اعضاي اوپك پلاس در حال حاضر، ۵.۸۶ ميليون بشكه در روز از توليدشان معادل حدود ۵.۷ درصد تقاضاي جهاني را در مجموعه اقداماتي كه از سال ۲۰۲۲ براي حمايت از بازار به اجرا گذاشتهاند، محدود كردهاند. قيمت نفت در ابتداي سال ميلادي جاري، سير صعودي يافت و نفت برنت در ۱۵ ژانويه، به حدود ۸۳ دلار در هر بشكه رسيد كه بالاترين رقم از ماه اوت است و تحت تاثير نگراني نسبت به تاثير عرضه تحريمهاي آمريكا بر روسيه بوده است. قيمتها از آن زمان كاهش يافته و نفت برنت در معاملات روز جمعه، به كمتر از ۷۹ دلار در هر بشكه رسيد. اكثر اعضاي اوپك، به شدت به درآمد نفت وابسته هستند و بودجه آنها با قيمت ۸۰ دلار در هر بشكه يا بالاتر، متوازن ميشود. رييسجمهور آمريكا همچنين گفت كه اگر قيمتها كاهش يابد، جنگ روسيه و اوكراين بلافاصله پايان خواهد يافت. ديميتري پسكوف، سخنگوي كرملين، روز جمعه، در واكنش به اين اظهارات گفت كه مناقشه بر سر امنيت ملي است نه نفت. ترامپ در دوره اول رياستجمهوري خود، اغلب از اوپك و عربستان سعودي خواست تا با افزايش توليد، قيمتها را پايين بياورند در حالي كه نظرات او درباره اوپك، گاهي اوقات تاثير بيشتري بر قيمتها نسبت به اوپك دارد. بر اساس گزارش رويترز، اوپك پلاس اين فرصت را دارد كه سياست خود را در جلسه كميته مشترك نظارت وزيران در ۳ فوريه بررسي كند. بنا بر رويه قبلي اوپك پلاس، انتظار ميرود در اوايل ماه مارس، تصميمي براي ادامه افزايش قيمت در آوريل گرفته شود. در همين زمينه، مهران عباسي، كارشناس حوزه انرژي، در گفتوگو با خبرنگار «تعادل»، اظهار داشت: اوپك پلاس همواره تلاش كرده است استقلال خود را در برابر فشارهاي سياسي حفظ كند. سكوت در برابر ترامپ ميتوانست پيامي واضح به جهان ارسال كند كه اين گروه تحت تأثير سياستهاي داخلي يا انتخاباتي هيچ كشوري قرار نميگيرد. وي تصريح كرد: ترامپ پيشتر با حمايت از پروژههايي مانند توليد نفت شيل و خط لوله «كياستون»، سياستهايي را دنبال كرده بود كه به ضرر كشورهاي عضو اوپك تمام ميشد. بنابراين، اوپك پلاس دليلي نميديد كه به درخواستهاي رييسجمهوري كه به دنبال تضعيف آنها بود، پاسخ مثبت دهد. وي عنوان كرد: تصميمات اوپك پلاس هميشه بر اساس تحليلهاي دقيق از وضعيت بازار جهاني گرفته ميشود. در زمان درخواست ترامپ، افزايش توليد ميتوانست باعث سقوط قيمت نفت شود و تعادل شكننده بازار را از بين ببرد. عباسي تصريح كرد: سكوت اوپك پلاس در برابر درخواستهاي ترامپ نمونهاي از تقابل ميان سياست و اقتصاد در بازار جهاني نفت است. اين سكوت نشان داد كه اوپك پلاس عليرغم فشارهاي سياسي، همچنان به حفظ استقلال و منافع اعضاي خود پايبند است. وي در پايان خاطرنشان كرد: از سوي ديگر، اين ماجرا بار ديگر تأكيد كرد كه سياستگذاريهاي شتابزده و مداخلهگرايانه نميتواند بهسادگي ساختارهاي پيچيدهاي مانند بازار جهاني نفت را تغيير دهد. اين اتفاق در تاريخ انرژي جهان به عنوان يكي از نقاط تقابل ميان يك ابرقدرت و يك نهاد بينالمللي به ياد خواهد ماند.