ماندگاری تورم در كانال 32 درصدي
در شرايطي كه با تغييرات قيمتي، در بازار ارز ركودي نسبي به وجود آمده، جديدترين گزارش مركز آمار نشان ميدهد كه نرخ تورم در دي ماه امسال روند كاهشي خود را ادامه داده است. البته تورم نقطه به نقطه افزايش نسبي داشته كه ميتواند تحت تاثير برخي تحولات كوتاهمدت در بازارهاي اصلي باشد.
در شرايطي كه با تغييرات قيمتي، در بازار ارز ركودي نسبي به وجود آمده، جديدترين گزارش مركز آمار نشان ميدهد كه نرخ تورم در دي ماه امسال روند كاهشي خود را ادامه داده است. البته تورم نقطه به نقطه افزايش نسبي داشته كه ميتواند تحت تاثير برخي تحولات كوتاهمدت در بازارهاي اصلي باشد.
هرچند تحت تاثير تحولات و تلاطمهاي سياسي در هفتههاي گذشته، گمانه زنيهاي مختلفي درباره امكان افزايش جدي قيمتها به وجود آمده بود، اما دولت فعلا توانسته از ايجاد يك شوك جديد تورمي جلوگيري كند و گزارش جديد مركز آمار درباره تحولات قيمتي در ماه گذشته اين موضوع را اثبات ميكند. طبق اعلام مركز آمار، در دي امسال نرخ تورم سالانه براي خانوارهاي كشور به ۳۲ درصد رسيده كه نسبت به همين اطلاع در ماه قبل ۰.۵ واحد درصد كاهش يافته است. در دي ماه ۱۴۰۳ شاخص قيمت مصرفكننده خانوارهاي كشور به عدد ۲۹۳.۴ رسيده است كه نسبت به ماه قبل، ۲.۹ درصد افزايش، نسبت به ماه مشابه سال قبل، ۳۱.۸ درصد افزايش و در ۱۲ ماهه منتهي به ماه جاري نسبت به دوره مشابه سال قبل ۳۲ درصد افزايش داشته است.
منظور از تورم نقطه به نقطه، درصد تغيير عدد شاخص قيمت نسبت به ماه مشابه سال قبل است. در دي ماه ۱۴۰۳ تورم نقطه به نقطه خانوارهاي كشور، ۳۱.۸ درصد بوده است؛ يعني خانوارهاي كشور بهطور ميانگين، ۳۱.۸ درصد بيشتر از دي ماه ۱۴۰۲ براي خريد يك «مجموعه كالاها و خدمات يكسان» هزينه كردهاند. تورم نقطه به نقطه دي ماه ۱۴۰۳ در مقايسه با ماه قبل، ۰.۴ واحد درصد افزايش داشته است. منظور از تورم ماهانه، درصد تغيير عدد شاخص قيمت، نسبت به ماه قبل است. در دي ماه ۱۴۰۳ تورم ماهانه خانوارهاي كشور برابر ۲.۹ درصد بوده است. تورم ماهانه براي گروههاي عمده «خوراكيها، آشاميدنيها و دخانيات»، ۳.۲ درصد و براي گروه عمده «كالاهاي غيرخوراكي و خدمات»، ۲.۸ درصد بوده است.
منظور از نرخ تورم سالانه، درصد تغيير ميانگين اعداد شاخص قيمت در يك سال منتهي به ماه جاري، نسبت به دوره مشابه قبل از آن است. در دي ماه ۱۴۰۳ نرخ تورم سالانه براي خانوارهاي كشور به ۳۲ درصد رسيده كه نسبت به همين اطلاع در ماه قبل، ۰.۵ واحد درصد كاهش يافته است. نرخ تورم سالانه كشور در دي ماه ۱۴۰۳ برابر ۳۲ درصد است كه دامنه تغييرات آن براي دهكهاي مختلف هزينهاي از ۲۹.۷ درصد براي دهك اول تا ۳۲.۴ درصد براي دهك نهم است. بر اين اساس، فاصله تورمي دهكها در اين ماه به ۲.۷ واحد درصد رسيد كه نسبت به ماه قبل (۲.۹ واحد درصد) ۰.۲ واحد درصد كاهش داشته است.
به اين ترتيب تورم سالانه به عدد 30 درصد نزديكتر شده اما روند كاهشي بيشتر آن فعلا با چالشهايي مواجه است. يكي از اصليترين نگرانيها در اين زمينه به بحث درباره وضعيت بازارهايي چون بازار ارز باز ميگردد كه در ماهي كه گذشته تغييراتي را به ثبت رساند، اما فعلا به نظر ميرسد كه سايه ركود در اين بازار شديدتر از گذشته ديده ميشود. روز (سوم بهمن ماه ۱۴۰۳) و در لحظه تنظيم اين گزارش (ساعت ۱۴)، دلار در بازار آزاد با نرخ ۸۳ هزار تومان توسط واسطهها به فروش رسيد و با نرخ ۸۲ هزار تومان از سوي اين افراد خريداري شد.
يورو نيز در بازار آزاد با نرخ ۸۶ هزار تومان توسط واسطهها به فروش رسيد و با قيمت ۸۵ هزار تومان از سوي آنها خريداري شد. وضعيت بازار نيز تقريبا بدون متقاضي و آرام بود. به گونهاي كه تعداد واسطهها بيشتر از كساني بود كه براي خريد يا فروش ارز به بازار آمده بودند. در بيشتر موارد نيز افراد فقط به پرسش و پاسخ درباره نرخ ارز اكتفا كرده و معاملهاي صورت نميگرفت. به گفته برخي واسطهها، نوسان افزايشي، تحت تاثير روي كار آمدن ترامپ در امريكا و به صورت موقتي و رواني است و در روزهاي آينده احتمال اينكه نرخ آن نسبت به امروز كاهشي باشد، بعيد نيست.
و اما اين سوي بازار، بازار ارز تجاري به عنوان مرجع رسمي خريد و فروش ارز تجاري ثبات خود را حفظ كرده است؛ به گونهاي كه حواله ارز دلار در بازار ارز تجاري مركز مبادله امروز با نرخ ۶۶ هزار و ۶۰۳ تومان، حواله يورو با نرخ ۶۹ هزار و ۴۱۵ تومان، حواله درهم با نرخ ۱۸ هزار و ۱۳۵ تومان، حواله يووان با نرخ ۹ هزار و ۱۶۰ تومان و حواله روبل با قيمت ۶۶۷ تومان مبادله شد. همچنين اسكناس دلار با نرخ ۶۸ هزار و ۴۶۸ تومان، اسكناس يورو با نرخ ۷۱ هزار و ۳۵۸ تومان، حوله درهم با نرخ ۱۸ هزار و ۶۴۳ تومان، حواله يووان با نرخ ۹ هزار و ۴۱۶ تومان و حواله روبل با نرخ ۶۸۶ تومان از سوي تجار و بازرگانان معامله و خريداري شد كه بدون هيچ افزايش قيمتي نسبت به روزهاي گذشته بود و حتي نرخ اسكناس دلار در معاملات ديروز نيز با كاهش اندكي نسبت به روز گذشته بود.
به عقيده سياستگذاران پولي، با تداوم كار و روند فعاليت بازار ارز تجاري مركز مبادله به عنوان يك بازار فعال و مرجع تامين نيازهاي ارزي كشور، ثبات در نرخ ايجاد خواهد شد و با عمق بخشي روز افزون به بازار ارز تجاري، تاثيرپذيري آن از تكانههاي سياسي و ريسكهاي افزايشي به كمترين حد ممكن ميرسد. بنابراين بايد منتظر ادامه فعاليت بازار ارز تجاري كه حتي كمتر از دو ماه از آغاز فعاليت آن ميگذرد، باشيم تا طبق گفته سياستگذار پولي، بدون تاثير از تكانههاي سياسي و با يك كشف نرخ تقريبا با ثبات براي معاملات پيش روي تجار و فعالان اقتصادي، سيگنالدهي خود را بر اقتصاد كشور اعمال كند. گفتني است؛ دو روز پيش سامانه مبادلات ارزي نيما پس از هفت سال به كار خود پايان داد و بازار ارز تجاري مركز مبادله به عنوان يك بازار مرجع به شكل جدي و به عنوان تنها بازار رسمي مبادلات ارزي كشور به مسير خود ادامه داد.
سياستگذار پولي بر بازار ارز تجاري به عنوان تنها بازار رسمي مبادلات ارزي تاكيد دارد و نرخهاي موجود در بازار آزاد يا به اصطلاحي غير رسمي را به عنوان نرخ غير واقعي ياد كرده و آن را به رسميت نميشناسد. دليل اين موضوع نيز به حجم مبادلات تجاري كشور باز ميگردد؛ چراكه حجم اصلي و غالب تامين ارز بازرگاني كشور در بازار نيمايي و امروز در بازار ارز تجاري يا توافقي تامين ميشود و بازار آزاد نقشي در تامين ارز نياز ارز تجاري و بازرگاني ندارد. تمام صادركنندگان كشور كه عرضهكننده ارز هستند، ارز خود را در بازار ارز تجاري مبادله ميكنند و به عقيده سياستگذار پولي، بازار آزاد نقشي در تامين نياز ارزي كشور ندارد كه نرخ آن بخواهد بر اقتصاد اثر گذار باشد. با اين حال، برخي نيز معتقد هستند كه در بازار آزاد برخي از كساني كه نميتوانند در بازار رسمي و موجه ارز، نيازهاي خود را تامين كنند مبادلات خود را در بازار آزاد انجام ميدهند كه همين موضوع باعث شده بازار غير رسمي آزاد در سيگنال دهي به اقتصاد چالش آفرين باشد.
همزمان با اين موضوع نرخ دلار جهاني نيز كاهشي نسبي را تجربه كرده است. ترامپ اواخر روز سهشنبه (۲۱ ژانويه) در كاخ سفيد گفت: دولتش اعمال تعرفه ۱۰ درصدي بر كالاهاي وارداتي از چين در اول فوريه را مورد بررسي قرار ميدهد، همان روزي كه قبلا اعلام كرده بود مكزيك و كانادا با تعرفههاي حدود ۲۵ درصدي مواجه خواهند شد. او همچنين بدون ارايه جزييات بيشتر تعهد كرد كه بر واردات اروپايي تعرفه اعمال شود. با وجود اين تهديدها، فقدان برنامههاي مشخص از اولين روز روي كار آمدن ترامپ باعث شد كه دلار هفته را با كاهش ۱.۲ درصدي در برابر سبدي از همتايان اصلي خود آغاز كند.
شاخص دلار كه اين ارز را در برابر يورو، ين و چهار رقيب اصلي ديگر رديابي ميكند با ۰.۱۴ درصد كاهش به ۱۰۸ رسيد. يورو با ۰.۰۷ درصد كاهش در ۱.۰۴۲۰ دلار قرار گرفت و ين اندكي افزايش يافت و به ۱۵۵.۴۰ در هر دلار رسيد. توني سيكامور، تحليلگراي جي اظهار كرد: ترامپ تهديد كرده بود كه بر مكزيك و كانادا تعرفههاي گمركي تا ۲۵ درصد اعمال خواهد شد، اما با وجود امضاي چندين دستور اجرايي از اعمال آنها خودداري كرد. انتظار ميرود كه بانك مركزي ژاپن نرخها را در روز جمعه يك چهارم واحد افزايش دهد و از ين حمايت كند. يوان چين در معاملات فراساحلي پس از رسيدن به قويترين سطح از ۱۱ دسامبر در روز سهشنبه در ۷.۲۵۳۰ در ۷.۲۷۳۵ در هر دلار ثابت بود. دلار كانادا پس از هفته پرنوساني، براي اولينبار از مارس ۲۰۲۰ يك شبه تا ۱.۴۵۲۰ دلار سقوط كرد. اكونومي گزارش كرد، پزو مكزيك نيز با ۰.۱ درصد كاهش به ۲۰.۶۳۵۰ در هر دلار رسيد.
به اين ترتيب، همچنان راهي طولاني تا رسيدن نرخ تورم به هدفهاي كلان اقتصادي كشور باقي مانده، هرچند تورم فعلي نيز با وجود تلاطمها ميتواند در بلندمدت اقدامي مثبت تلقي شود. بايد ديد كه با روند فعلي در دو ماه پاياني سال جاري، تورم اقتصاد ايران در چه خانهاي از حركت ميايستد.