خاورميانه جديد و تحولات سوريه پس از اسد

تحولات سوريه پس از اسد چه سمت و سويي پيدا مي‌كند؟ تاثير اين تحولات در شمايل آينده خاورميانه چگونه ظهور و بروز پيدا مي‌كند؟ ايران در بطن اين تحولات چه شرايطي خواهد داشت و چگونه بايد عمل كند؟ اينها پرسش‌هايي است كه اين روزها افكار عمومي ايرانيان با آن درگير هستند. آنچه در سوريه در حال رخ دادن است و سقوط ناگهاني بشار اسد، نتيجه توافق امريكايي، صهيونيستي و تركيه‌اي است. اين رخدادها بدون ترديد اثرات اقتصادي، سياسي، امنيتي و راهبردي بسياري خواهد داشت. نبايد فراموش كرد، بشار اسد طي ۱۲ سال توانست با كمك ايران و روسيه و البته محور مقاومت در برابر گروه‌هاي تروريستي مقاومت كرده و از كيان سوريه در برابر تروريست‌ها و شبه‌نظاميان دفاع كند. بعد از رخدادهاي اخير غزه و جنوب لبنان و تنازعاتي كه در منطقه شكل گرفت، نگاه‌ها متوجه سوريه شد، چراكه سوريه حلقه مهم ارتباطي محور مقاومت تلقي مي‌شد. ايران از طريق سوريه نيازهاي حزب‌الله را تامين مي‌كرد و زمينه‌هاي استحكام بيشتر جبهه مقاومت را شكل مي‌داد. در واقع در دولت بشار اسد، سوريه به عنوان حلقه ارتباطي شمال به جنوب محور مقاومت بود و لذا از اهميت بالايي براي محور مقاومت به خصوص ايران و حزب‌الله برخوردار بود. از مدت‌ها پيش با طولاني شدن جنگ غزه و آتش‌بسي كه در جنوب لبنان برقرار شد، امريكا و رژيم صهيونيستي و تركيه درصدد تحريك گروه‌هاي تروريستي برآمدند تا از آنها براي تامين خواسته‌هاي خود استفاده كنند. اين گروهك‌ها كه از سال ۲۰۱۶ و پس از توافق آستانه براي كاهش تنش‌ها در ادلب مستقر شده بودند، سازماندهي شده و آموزش‌هاي جنگ تركيبي، ميداني و جنگ خياباني را زيرنظر افسران تركيه، اسراييل و امريكا طي كردند. با ايجاد خلاء ‌در سوريه پس از آتش‌بس در لبنان و در شرايطي كه حزب‌الله امكان حمايت از سوريه در برابر شبه‌نظاميان را نداشت، نهايتا گروه‌هاي تروريستي توانستند از ادلب به سمت حلب، حمص، درعا و صويدا شهرهاي مهم سوريه يورش برده و اين شهرها را تصرف كنند. كار به همين نقطه ختم نشد و طي كمتر از ۲۴ ساعت اين نيروها به سمت دمشق حركت كردند و پس از شهرهاي مهم سوريه، دمشق پايتخت سوريه را نيز تصرف كردند. دولت مركزي سوريه سرنگون شد و بشار اسد هم سوريه را به مقصد نقطه نامعلومي ترك كرده است. اين روند نشان مي‌دهد كه سوريه وارد يك چرخه ناپايدار امنيتي شده كه ممكن است منجر به جنگ داخلي در اين كشور شود. البته هيات تحريرالشام كه امنيت دمشق و قدرت اصلي را در سوريه در دست دارند اعلام كرده‌اند، يك دولت موقت انتقالي تشكيل داده و سازماندهي‌هاي لازم را صورت خواهند داد تا با كمترين تنش، انتقال قدرت انجام شود. ابومحمد الجولاني، فرمانده نيروهاي هيات تحريرالشام ممكن است نقشي در اين انتقال قدرت داشته باشد. در اين ميان پرسش كليدي آن است كه اين تحولات چه تاثيري در جبهه مقاومت خواهد داشت؟ سرنگوني دولت بشار اسد يك خطر جدي براي محور مقاومت محسوب مي‌شود. به اعتبار اينكه ممكن است در آينده نزديك عراق و يمن در مركز توجه امريكا قرار بگيرند در واقع مرحله بعدي تحولات با ناامني در عراق شروع خواهد شد‌. گزارش‌ها هم نشان‌دهنده آن است كه هزاران نفر از نيروهاي حزب بعث در اردن در حال سازماندهي شدن هستند. اين افراد قرار است در آينده با كمك عشاير غرب عراق كه هنوز به رژيم بعث عراق وفادار هستند، شورش‌هايي را در عراق انجام داده و مشكلاتي را براي دولت محمد شياع السوداني ايجاد كنند. از سوي ديگر امريكا هم قرار است نيروهاي تفنگدار درياي خود را در شهرهاي عدن يمن مستقر كرده و بر تنگه باب‌المندب مسلط شوند. در واقع امريكايي‌ها در حال تغيير منطقه و ايجاد خاورميانه جديدي هستند كه مبتني بر آن بتوانند برنامه‌هاي خود را اجرايي كنند.