ترافيك پايتخت با ترامواي چيني رفع مي‌شود؟
شهردار تهران درحالي از صدور مجوزهاي لازم براي ورود تراموا به تهران خبر داد كه مهر ماه، معاون شهردار تهران در اظهاراتي اعلام كرد كه براساس برنامه‌ريزي انجام شده، ترامواي چرخ لاستيكي تا پايان مهرماه جاري به تهران مي‌رسد.
شهردار تهران درحالي از صدور مجوزهاي لازم براي ورود تراموا به تهران خبر داد كه مهر ماه، معاون شهردار تهران در اظهاراتي اعلام كرد كه براساس برنامه‌ريزي انجام شده، ترامواي چرخ لاستيكي تا پايان مهرماه جاري به تهران مي‌رسد.
پروژه ترامواي پايتخت طي سال‌هاي گذشته سروصداي زيادي به پا كرده و با وجود وعده وعيدهاي بسيار مديريت شهري طي سال‌هاي گذشته هنوز به ثمر ننشسته است، سال ۱۳۹۷ بود كه پيشنهادي از سوي دفتر حمل و نقل ريلي درون‌شهري سازمان شهرداري‌ها و دهياري‌هاي كشور مبني بر راه‌اندازي تراموا در مسير اتوبوس‌هاي تندرو در تهران مطرح شد.
در اين پيشنهاد عنوان شده بود كه تراموا مي‌تواند در مسير اتوبوس‌هاي تندرو غرب به شرق و شمال به جنوب شهر حركت كند و حالا 6 سال از اين پيشنهاد مي‌گذرد و همچنان آغاز پروژه ترامواي پايتخت تا مرحله صدور مجوز براي ورود پيش رفته است. دليل طولاني شدن راه‌اندازي تراموا در تهران، وجود اما و اگرهاي بسيار درباره اين پروژه است مثلا درهمان سال 97 كه پيشنهاد ايجاد خط تراموا در پايتخت مطرح شد، رييس شوراي شهر وقت تهران مخالفت خود را با اين پروژه اعلام كرد. پس از آن هم انجام اين پروژه با نظرات مختلفي از سوي مسوولان مديريت شهري مواجه شد تا اينكه در سال ۱۴۰۱، شهردار تهران دوباره موضوع راه‌اندازي تراموا در تهران را از نو مطرح كرد و اوايل آبان ماه ۱۴۰۱ هم در مصاحبه‌اي اعلام كرد كه بايد از الگوهايي مانند تراموا بهره بگيريم، در همين راستا هم مطالعاتي در مورد احداث تراموا شروع كرده‌ايم كه در دو يا سه خط امكان احداث آن در تهران فراهم شود.
شهردار تهران در تازه‌ترين مصاحبه‌اش همچنين اعلام كرد كه پس از ورود تراموا، تست‌هاي لازم روي آن انجام خواهد شد تا شهر تهران با خدمات جديد روبرو شود.
مخالفان راه‌اندازي ترامواي پايتخت
اگرچه مهر ماه امسال قرار بود كه تهران صاحب تراموا شود اما خبري از ورود يا حتي صدور مجوز براي واردات تراموا نبود تا اينكه آبان ماه، شهردار تهران از ورود ترامواهاي اهدايي از كشور چين به تهران و آغاز كار آن از ميدان آزادي خبر داد، اما با اين وجود تازه در آذر ماه، صدور مجوز ورود تراموا صادر شده است.
بر اساس اعلام نظر شهردار تهران، ترامواهاي چيني، به صورت آزمايشي در دو خط شامل ميدان آزادي تا تهرانسر و از جنت‌آباد تا لويزان مورد استفاده قرار مي‌گيرند.
به نظر مي‌رسد كه راه‌اندازي خطوط تراموا همچنان مخالفاني داشته باشد، مثلا محسن هاشمي، رييس سابق شوراي شهر تهران معتقد است احداث تراموا درحالحاضر عقلاني نيست و تيم فعلي مديريت شهري دچار بحران ارايه كارنامه مثبت شده است. به گفته هاشمي، مديريت شهري اعلام كرده كه ظرف دو سال تراموا ساخته مي‌شود كه اساسا امكان‌پذير نيست. حتي به فرض اينكه همه‌چيز آماده باشد و از فردا عمليات احداث آغاز شود. براي پروژه‌هاي بزرگ، شوراي شهر بايد در جريان بوده و در طرح جامع هم آمده باشد و در بودجه سالانه شهرداري تهران هم اين موضوع ديده شود. تراموا پروژه‌اي بسيار هزينه‌بر است. همچنين اعضاي شوراي شهر و به ويژه سيدجعفر تشكري‌هاشمي، رييس كميسيون عمران و حملونقل شوراي شهر تهران هم چندان از اجراي اين پروژه استقبال نكردند، تشكري هاشمي در اين باره مي‌گويد: براي توسعه حملونقل عمومي، بايد اولويت‌سنجي كرد. او مي‌گويد: براي توسعه شبكه‌هاي حملونقل عمومي تهران، نيازمند اين هستيم كه طرح جامع تهران و به دنبال آن طرح حملونقل، مطالعه و خروجي سيستم براساس تقاضاي سفر تعريف شود. درنهايت هر مد حملونقل و هر شبكه‌اي كه قرار است پيش‌بيني شود، بايد بر مبناي مطالعات طرح جامع باشد. اين اولين نكته‌اي بود كه بر آن تاكيد داشتيم. به گفته او، تراموا به زودي به پايتخت مي‌آيد اما احداث آن در تهران در مصوبه شوراي شهر نيامده است.
همچنين مهدي چمران، رييس شوراي شهر تهران در واكنشي به پروژه تراموا گفت: تراموا قرار است به جاي اتوبوس استفاده شود، چرا كه تراموا بر روي ريل حركت كرده و برقي است و آلودگي در هوا ايجاد نمي‌كند.
او گفت: اما شهر ما پر از چهارراه است و اگر قرار باشد تراموا نيز با هشت واگن به مانند اتوبوس‌هاي بي‌آر تي پشت چهارراه‌ها در ترافيك بمانند بايد فكري به حال آن كرد، اما معتقدم كه بايد مطالعات دقيقي در مورد تراموا انجام شود تا مثل مونوريل نشود.
نگاهي به مسائل مالي راه‌اندازي تراموا
شهردار تهران و معاون حملونقل شهردار بارها از ورود ترامواهاي چرخ لاستيكي براي تهران خبر داده‌اند اما هنوز اطلاعي در مورد كرايه اين ناوگان براي مسافران داده نشده است ولي اين احتمال مي‌رود كه كرايه‌اي مشابه مترو داشته باشد. همچنين زاكاني شهردار تهران سال گذشته اعلام كرد كه هزينه ساخت ۱۸كيلومتر خط تراموا در پايتخت ۲۰۰ ميليون يورو است. سيدمحمد آقاميري، عضو كميسيون حمل ونقل و عمران شوراي اسلامي شهر تهران معتقد است كه حجم جابه‌جايي مسافر با تراموا يك ونيم برابر بيشتر از مترو است و همچنين نصب و راه‌اندازي آن راحت‌تر و كم هزينه‌تر است.
به گفته آقاميري، هزينه ساخت و ساز تراموا يك سوم مترو است و اين امكان را ايجاد مي‌كند كه در برخي معابر از تراموا استفاده شود. فعلا كار كارشناسي انجام مي‌شود. ممكن است كه اگر كار كارشناسي به اتمام برسد، در بودجه سال آينده براي آن رديفي درنظر گرفته شود. قطعا ساخت تراموا تأثير زيادي در كاهش آلودگي هوا دارد.
او مي‌گويد: باز هم تأكيد دارم كه بهتر است شهروندان به جاي استفاده از خودروي شخصي از سيستم حمل و نقل عمومي استفاده كنند چرا كه اين عوامل در كاهش ترافيك تأثيرگذار است. همچنين مديريت كنوني شهر تهران معتقد است كه با ايجاد ترامواي لاستيكي در برخي معابر پايتخت ضمن حل شدن برخي مشكلات حوزه حمل و نقل شهري، شاهد كاهش چشمگير هزينه‌ها خواهيم بود، ضمن اينكه هزينه اجراي اين پروژه يك دهم مترو است و در زمان كوتاهي، بازدهي بالايي دارد.
به گفته مديريت شهري، از آنجايي كه تراموا چرخ لاستيكي است، زيرساخت خاصي همچون ريل نمي‌خواهد و تنها در حال تأمين زيرساخت برق هستيم.
از تمام اختلافات درباره ساخت و راه‌اندازي تراموا كه بگذريم اين سوال مطرح مي‌شود كه با توجه به جمعيت تهران درحالحاضر از چه راهي مي‌توان مشكل ترافيك اين كلان‌شهر را حل كرد؟ همچنين براي حل كردن مشكل ترافيك تهران، حل مشكلات حملونقل عمومي تا چه حد تاثيرگذار است؟ بسياري از كارشناسان شهري معتقدند اگر ظرفيت حملونقل عمومي مانند مترو، بي‌آرتي و اتوبوس را در تهران بالا ببريم، حجم قابل توجهي از ترافيك و دسترسي سريع به نقاط شلوغ و دور تهران، آسان‌تر مي‌شود و انجام پروژه‌هايي مانند تراموا چندان به صرفه نيست.
نگاهي به تاريخچه پروژه تراموا
اولين مطالعه تراموا به قبل از سال 85 در سازمان ترافيك تهران و شركت مطالعات شهرداري باز مي‌گردد. همچنين پيش از اين در طرح جامع شهرداري تهران نيز به اين موضوع پرداخته بودند.
قطار برقي، تراموا يا ترام، نوعي قطار است كه بر روي خط آهني كه در خيابان قرار داده شده حركت مي‌كند. قطار برقي هم مي‌تواند درون‌شهري و هم بين‌شهري باشد. واگن‌هاي برقي معمولاً سبك‌تر و كوتاه‌تر از قطارهاي معمولي و قطارشهري‌ها هستند.
البته مرز دقيقي ميان قطار برقي و قطارهاي عادي وجود ندارد و برخي از قطاربرقي‌ها ممكن است كه از روي راه‌آهن معمولي هم حركت كنند. همچنين، ممكن است بتوانند از روي راه‌آهن قطار شهري و خطوط آهن سبك نيز حركت كنند؛ واگن‌هاي برقي براي ترابرد مسافر و به ندرت براي ترابرد بار طراحي شده‌اند، برخي ترامواها هم با چرخ لاستيكي فعال است.