بهترين تصميم در زمان تنش و بحران براي بازار سرمايه

در سال جاري شاهد يكي از پرتنش‌ترين و پرريسك‌ترين سال‌هاي اقتصاد كشور، خصوصا در بازار سرمايه بوديم كه باعث شد در چند ماه گذشته سال جاري شاهد پايين‌ترين بازدهي در ميان بازار‌ها باشيم.

هرچند در اين ميان شاهد ريسك‌هاي مختلف درون كشوري هم به مقدار قابل توجهي بوديم ولي بايد ذكر نمود يكي از دلايل قابل توجه وقوع تنش‌ها و شدت گرفتن پله‌پله آن در آسيا خصوصا در خاورميانه بوديم كه به غير بازار سرمايه داخلي و اقتصاد داخلي كشور شاهد وقوع رفتارهاي بي‌سابقه و حتي سقف‌شكني‌هاي جديدي در بازار‌هاي جهاني همچون طلا بوديم (عملا طلا يكي از اثرپذير‌ترين كاموديتي‌ها در دنيا مي‌باشد كه بسيار از تنش‌ها و اختلافات تأثير مي‌پذيرد).

حال در زمان تنش‌ها براي بازاري همانند بازار سرمايه برخلاف بازارهاي جهاني كه 5 روز هفته و 24 ساعته در حال فعاليت بدون دامنه نوسان هستند و حتي بازارهاي سرمايه ديگر كشور‌ها كه اكثرا داراي دامنه نوسان باز هستند در كشور ما شاهد دامنه نوسان محدود شده به صورت عادي هستيم كه از گذشته وجود داشته است و صرفا در زمان‌هاي مختلف اعداد مختلفي را به خود ديده است كه حتي در زمان بحران و تنش‌هاي مختلف تصميم بر محدود‌تر شدن اين دامنه نوسان گرفته مي‌شود.

هرچند خيلي از افراد در اصل به دنبال باز شدن دامنه نوسان همگام با بازار‌هاي جهاني هستند ولي بايد خاطرنشان نمود كه در ديگر كشور‌ها شاهد عمق بازار و حجم معاملات قابل توجه‌تري هستيم كه باعث مي‌شود بسياري از پارامترهاي اصلي بازار‌هاي سرمايه و حتي در مقياس بالاتر در تمامي بازارها شاهد نقدشوندگي صحيح باشيم (موردي كه در حال حاضر در بازار سرمايه مشاهده نمي‌شود و حتي در يك الي دو سال اخير پسرفت داشته است).
پس عملا هرچند انجام اين تصميم دلچسب و همگام با بازارهاي ديگر كشور‌ها به نظر مي‌رسد ولي به علت توسعه محدود و كم بازار سرمايه داخلي با چالش‌هاي متعددي رو به رو است كه نياز مي‌باشد تا پس از ارتقای پله‌اي بعد از آن شاهد رشد پله‌اي اين دامنه باشيم كه رفته‌رفته خود را همگام با بازارهاي جهاني سازد.

در زمان حاضر هرچند فعالين و صاحب‌نظران نحوه برخورد با شرايط ريسك را به مدل‌هاي متفاوتي در نظر مي‌گيرند شايد بتوان گفت با توجه به اينكه دو مورد از اين راهكار تعطيلي بورس يا محدود‌تر شدن دامنه بازار باشد شايد بتوان گفت دامنه محدود مي‌تواند عقلاني‌تر باشد كه يكي از دلايل آن را فعاليت نسبي هرچند محدود شده نهاد‌هاي مالي هستيم زيرا هرچه اين توقف ادامه‌دار باشد مشكلات بيشتري را به بازار سرمايه و نهادهاي مرتبط با آن خواهد داشت و شايد بتوان گفت با توجه به وضعيت ادامه‌دار ريسكي و نابسامان بازار در كوتاه‌مدت و ميان‌مدت سرمايه‌گذاران را به سمت تصميماتي احساسي‌تر و خارج از منطق بيشتري از گذشته وادار كند كه شايد در گذشته اين تصميمات ناشي از هيجانات مثبت بسيار بود، در حال حاضر مملو از هيجانات منفي مي‌باشد. هرچند باز هم در جزييات نظرات براي دامنه نوسان، اعمال دامنه متقارن و نامتقارن در نظر گرفته مي‌شود بازهم بايد گفت به نظر انتخاب عقلاني‌تر همان دامنه متقارن منطقي‌تر به نظر مي‌رسد چون همانطور كه همان اعمال تعطيلي بازار يا دامنه نوسان محدود نوعي دستكاري و مقابله با كارا بودن بازار سرمايه تلقي مي‌شود دامنه نامتقارن باعث تشديد اين دستكاري خواهد بود كه البته همانا تمامي اين تغييرات به نوعي يك دستكاري خواهد بود كه به علت عمق كم بازار ناگزير خواهد بود.
بايد گفت شايد راه‌حل‌هاي ديگري به نظر برسد ولي سريع‌ترين راهكار همين مي‌تواند باشد كه شايد در آينده پس از بهبود و توسعه بازار سرمايه در كشور شاهد راهكارهاي مساعد‌تر و بهتري باشيم كه در نهايت باعث اعمال كمترين دستكاري بر بازار باشد و حداقل به جايگاه گذشته‌اي كه شايد براي بازار از لحاظ نقدشوندگي و كارايي و به خصوص شفافيت (كه مدت‌هاست در وضعيت بحراني قرار دارد) تبديل به يك آرزوي محال شده است، مجددا بهبود يابد.

در پايان هم بايد اشاره كرد هرچند اين دامنه نوسان چند روز اخير (محدوده مثبت و منفي يك) اعداد بسيار كوچكي بوده است ولي در همين روز جاري تمام شده معاملاتي در روز چهارشنبه يازدهم مهرماه شاهد عدد ثبت شده بالاي چهار هزار ميليارد بوديم كه اگر بازار با روزي تعطيل مواجه مي‌شد شاهد ثبت اين چرخش نقدينگي در بازار سرمايه نبوديم.