كمبود پرستار در بيمارستان‌ها فاجعه بار ا ست

طي روزهاي گذشته اخباري از پرداخت معوقات پرستاران منتشر شده است. البته اين پرداخت‌ها هنوز به‌طور كامل صورت نگرفته و همچنان پرستاراني كه در دانشگاه‌هاي علوم پزشكي شهرستان‌ها فعاليت مي‌كنند به‌طور كامل معوقات خود را دريافت نكرده‌اند. اين معوقات از سال 1400 باقي مانده كه برخي از بيمارستان‌هاي دولتي تا آخر سال 1401 با پرستاران تسويه كرده‌اند اما هنوز معوقات سال 1402 و 6 ماه ابتدايي سال 1403 باقي مانده است.

از طرف ديگر مساله مهم اين است كه مطالبات پرستاران تنها به همين معوقات خلاصه نمي‌شد. حذف اضافه كار اجباري پرستاران كه اقدامي غيرقانوني بود نيز يكي ديگر از خواست‌هاي پرستاران بود كه بالاخره بعد از سال‌ها كشمكش به نتيجه رسيد. در آخرين رايي كه ديوان عدالت اداري صادر كرد اضافه كار اجباري پرستاران را غير قانوني اعلام كرد و گفت كه هر پرستار بايد به خواست خود اضافه كاري انجام بدهد در غير اين صورت اجبار به اضافه كار تخلف محسوب شده و بيمارستان‌هايي كه چنين اقدامي را مرتكب شوند جريمه خواهند شد.

از سوي ديگر اما بحث كارانه پرستاران هم يكي ديگر از مطالبات آنها به شمار مي‌آمد. مساله كه البته هنوز هم هيچ اقدم موثري در مورد آن انجام نشده و بسياري از پرستاران همچنان در اين باره اعتراض خود را به گوش مسوولان مي‌رسانند.

مهلت دولت براي انجام مطالبات پرستاران تا روز پرستار

طي ماه گذشته كه پرستاران دست به اعتراض و اعتصاب‌هاي گسترده زده و در اكثر شهرها دست از كار كشيدند از دولت خواستند تا يك بار براي هميشه مطالبات آنها را مورد توجه قرار داده و اقدام عملي در اين زمينه انجام بدهد. در نهايت پرستاران تا 17 آبان روز پرستار به دولت مهلت داده‌اند تا اقدامات عملي براي انجام مطالبات آنها صورت بگيرد.

حذف اضافه كار اجباري و چالش

كمبود پرستار در بيمارستان ها

محمد شريفي‌مقدم، دبير كل خانه پرستار اما به مساله مهم‌تري اشاره كرده و به «تعادل» مي‌گويد: متاسفانه وقتي اقدامات در راستاي هم صورت نگيرد و تك به تك انجام شود مي‌تواند باعث بروز چالش‌هاي جديد در حوزه پرستاري باشد. اينكه الان اضافه كار اجباري پرستاران حذف شده خيلي خوب است و در واقع يكي از مطالبات آنها به انجام رسيده ما از سوي ديگر اين مساله باعث شده تا بسياري از بيمارستان‌ها با كمبود محسوس پرستار مواجه باشند. او مي‌افزايد: اين مساله به يك شهر و استان خلاصه نمي‌شود و در اكثر شهرها و استان‌هاي كشور اين چالش در بيمارستان‌ها هر روز بيشتر از ديروز مي‌شود و نتيجه آن هم چيزي نيست جز آسيب رسيدن به بيماران. او در ادامه مي‌گويد: در واقع دولت بايد در كنار حل مشكل اضافه كار اجباري بايد مساله كارانه پرستاران را نيز هر چه زودتر به نتيجه برساند تا هم پرستاران اشتياق به كار و استخدام در بيمارستان‌ها داشته باشند و هم از طرف ديگر وزارت بهداشت و درمان براي استخدام پرستاران با شرايط منصفانه اقدام كند.

مسوولان معاونت پرستاري

با مشكلات بيگانه اند

دبير كل خانه پرستار در ادامه اظهار مي‌دارد: يكي ديگر از مسائلي كه پرستاران با آن مواجه هستند عدم هماهنگي معاونت پرستاري با خواست‌ها و مطالبات جامعه پرستاري است. متاسفانه مشكل اصلي ما در بخش رفع مشكلات جامعه پرستاري در وزارت بهداشت حل و فصل مي‌شود اما از آنجايي كه معاونت پرستاري در اين زمينه با جامعه پرستاري همكاري نمي‌كند مساله پيچيده شده و مذاكراتي هم كه به نتيجه رسيده كان لم يكن باقي مي‌ماند.

كارانه؛ يكي از خواست‌هاي اصلي پرستاران

شريفي مقدم مي‌گويد: محاسبه درست رقم كارانه يكي از اصلي‌ترين خواست‌هاي پرستاران است. در واقع اين مبلغ است كه مي‌تواند دريافتي پرستاران را به ميزان زيادي بهبود بخشيده و باعث شود كه آنها به ادامه كار اميدوار باشند اما هر بار اين معاونت پرستاري وزارت بهداشت است كه از بهبود اين رقم شانه خالي كرده و مساله را به بعد موكول مي‌كند. او مي‌افزايد: اگر اقدام عاجلي در اين باره صورت نگيرد كمبود پرستار در بيمارستان‌ها مي‌تواند به عواقب بدي منجر شود چرا كه وقتي پرستار به تعداد استاندارد در بيمارستان حضور نداشته باشد يعني بيماران خدمات درماني لازم را به درستي دريافت نمي‌كنند واين در نهايت به قيمت جان بيماران تمام مي‌شود. رييس‌كل سازمان نظام پرستاري با بيان اينكه پرستاران براي هر ساعت اضافه‌كاري حدود ۳۰هزار تومان دريافت مي‌كنند كه قابل‌ قبول نيست، بر تعيين تكليف سريع‌تر فرمول اضافه‌كاري پرستاران تاكيد كرد و در عين حال گفت: همچنين درآمدهاي اختصاصي دانشگاه‌ها ناپايدار است؛ به همين دليل، دولت مي‌بايست اضافه‌كار پرستاران را از محل منابع عمومي پرداخت‌ كند.

پيگيري اضافه‌كاري و استخدام پرستاران

از سوي ديگر دكتر احمد نجاتيان درباره آخرين وضعيت كارگروه رسيدگي به وضعيت گروه‌هاي پرستاري در وزارت بهداشت، به ايسنا گفت: كارگروه رسيدگي به وضعيت گروه‌هاي پرستاري، طي روزهاي يكشنبه و دوشنبه (يكم و دوم مهرماه) تشكيل جلسه داده و مسائلي مانند «ارزش‌هاي نسبي» و «دستورالعمل پرداخت» مورد بررسي قرار گرفت. البته مسائل مربوط به پرستاران به مسائلي مانند تعيين‌ تكليف معاونت‌هاي وزارت بهداشت وابسته است.

او با بيان اينكه معوقات پرستاران به‌طور متوسط ۲ تا ۳ ماه پرداخت شده، خاطرنشان كرد: دانشگاه‌هاي علوم‌پزشكي به‌طور متوسط حدود ۲ تا ۳ ماه معوقات پرستاران را پرداخت‌ كرده‌اند؛ اين احتمال وجود دارد كه برخي دانشگاه‌ها معوقات بيشتري و برخي معوقات كمتري پرداخته‌ باشند. معوقات نسبت به مسائلي مانند «ساعات اضافه‌كاري» و «استخدام» چندان اثرگذار نيست و به منظور حل موضوع استخدام و اضافه‌كاري پرستاران، رسيدگي به چالش‌ها را از مجلس و دولت پيگيري مي‌كنيم. اميدوارم كه با پيگيري مسائل بتوانيم در ارتباط با اضافه‌كاري و استخدام به نتايج خوبي دست‌ يابيم.

لزوم اصلاح فرمول اضافه‌كاري پرستاران

رييس‌كل سازمان نظام‌پرستاري با بيان اينكه فرمول اضافه‌كاري پرستاران بايد به‌طور حتم اصلاح شود، توضيح داد: مبلغي كه با عنوان اضافه‌كار براي پرستاران واريز مي‌شود عدد قابل‌قبولي نيست. موضوع پرداختي اضافه‌كار پرستاران فقط يك موضوع صنفي نيست، بلكه جزو چالش‌هاي نظام‌ سلامت محسوب مي‌شود. بخشي از خدمات پرستاري با اضافه‌كاري پوشش داده مي‌شود و به همين دليل، موضوع اضافه‌كاري پرستاران جزو مشكلات نظام سلامت به‌ حساب مي‌آيد.

حدود ۳۰ هزار تومان

بابت هر ساعت اضافه ‌كاري

نجاتيان ادامه داد: پرستاران براي هر ساعت اضافه‌كاري حدود ۳۰هزار تومان دريافت مي‌كنند كه عدد قابل‌قبولي نيست. بخشي از خدمات پرستاري با اضافه كاري پوشش داده مي‌شود و اين در شرايطي است كه بيمارستان‌ها با مشكل كمبود شديد پرستار مواجه هستند. پرستاران در نامه‌اي خطاب به سازمان نظام‌ پرستاري و وزارت بهداشت اعلام كرده‌اند كه با نرخ كنوني، اضافه‌كاري نمي‌كنند. بررسي‌ها بيانگر اين است كه هر پرستار به‌طور متوسط حدود ۸۰ ساعت اضافه‌كار دارد كه اين ميزان معادل تزريق «نصف نفر» نيروي انساني به سيستم سلامت است.

لزوم تعيين تكليف سريع ‌ فرمول

پرداخت اضافه‌كاري پرستاران

وي با بيان اينكه دولت مي‌بايست وضعيت فرمول پرداخت اضافه‌كار پرستاران را تا يك ماه آينده مشخص كند، تصريح كرد: اگر دولت و وزارت بهداشت خواهان استمرار ارايه خدمات هستند و نمي‌خواهند كه خدمات نظام سلامت روي زمين بماند، مي‌بايست وضعيت فرمول اضافه‌كار پرستاران را طي يك ماه آينده مشخص‌كنند. مبلغ ۱۰۰هزار تومان براي اضافه كار در نظر گرفته شده اما اين امكان وجود كه نيروي كار جوان‌تر مبلغ كمتري دريافت‌كند؛ به‌طور متوسط مبلغ ۱۰۰هزار تومان براي اضافه‌كار پرستاران در نظر گرفته شده است.

رييس‌كل سازمان نظام‌پرستاري درباره مبلغ تعيين شده اضافه‌كار پرستاران گفت: متوسط مبلغ ۱۰۰هزار تومان مي‌تواند رضايت نسبي پرستاران را فراهم‌ كند، اما بايد مقدورات كشور نيز در نظر گرفته‌ شود. شايد متوسط مبلغ ۱۰۰هزار تومان ايده‌ال نباشد اما بايد مقدورات دولت را در كانون توجه قرار بدهيم. دولت مي‌بايست مبلغ اضافه‌كار پرستاران را از منابع عمومي تامين و پرداخت كند. دولت با محدوديت‌هايي در زمينه استخدام مواجه‌ است و به همين دليل به اضافه‌كار روي ‌ مي‌آورد.

نجاتيان با بيان اينكه پرداخت اضافه‌كار از محل درآمدهاي اختصاصي دانشگاه‌ها غيرممكن است، توضيح داد: در حال حاضر، درآمدهاي اختصاصي دانشگاه‌ها ناپايدار است؛ به همين دليل، دولت مي‌بايست اضافه‌كار پرستاران را از محل منابع عمومي پرداخت‌ كند.

كمبود فاجعه‌بار نيروي پرستاري  در برخي استان‌ها

رييس‌كل سازمان نظام‌ پرستاري درباره ضرورت جذب پرستار براي نظام سلامت گفت: فرمول استانداردي با هدف ارايه خدمات با حداقل كيفيت در ارتباط با نسبت پرستار به تخت بيمارستاني تعريف شده، بر اساس اين فرمول، ۱.۸ پرستار و ۲.۵ پرستار به ازاي هر تخت تعريف شده است.

او با بيان اينكه فرمول مدنظر با هدف ارايه خدمات با كيفيت حداقلي است، تصريح كرد: هرچقدر ميزان پرستار نسبت به تخت براساس فرمول تعريف شده كاهش يابد، به همان نسبت نيز ميزان ارايه خدمات كاهش مي‌يابد. در حال حاضر، نرم نسبت پرستار به تخت در كشور «كمتر از يك» است و برخي از استان‌هاي كشور مانند خوزستان با كمبود نيروي انساني مواجه هستند. وضعيت نيروي انساني در استان خوزستان، فاجعه است؛ به نحوي كه بررسي‌ها بيانگر اين است كه نسبت پرستار به تخت در اين استان حدود ۰.۶ است.

نجاتيان با بيان اينكه وضعيت نيروي انساني به نحوي است كه پرستاران ناچار به اضافه‌كار اجباري هستند، گفت: به‌طور مثال، يك پرستاري مي‌بايست از چهار بيمار در بخش ICU پرستاري‌ كند؛ در حالي كه شرايط بايد به نحوي باشد كه دو بيمار را تحت پوشش قرار بدهد. در حال حاضر، تحقق نرم ۱.۸ پرستار به ازاي هر تخت با توجه به وضعيت دانش‌آموختگان پرستاري مقدور نيست؛ طي بازه‌ زماني پنج تا هفت ساله مي‌توانيم به نرم ۱.۸ پرستار به ازاي هر تخت بيمارستاني نزديك ‌ شويم.