مهاجرت بزرگ در راه؛ خشكي كامل آبخوان‌هاي كشور تا ۱۵ سال آينده
براساس داده‌هاي وزارت نيرو و هواشناسي، كشور تا اواخر شهريور ماه به‌طور متوسط بيش از ۲۵۰ ميلي‌متر بارش دريافت كرده و مي‌توان گفت بارندگي در شش ماه نخست سال جاري نسبت به وضعيت نرمال بيشتر بوده و ۱۶ الي ۱۸ درصد فراتر از ميانگين بلندمدت ثبت شده است.
براساس داده‌هاي وزارت نيرو و هواشناسي، كشور تا اواخر شهريور ماه به‌طور متوسط بيش از ۲۵۰ ميلي‌متر بارش دريافت كرده و مي‌توان گفت بارندگي در شش ماه نخست سال جاري نسبت به وضعيت نرمال بيشتر بوده و ۱۶ الي ۱۸ درصد فراتر از ميانگين بلندمدت ثبت شده است. البته بايد توجه داشت كه به‌طور كلي كمبود بارش و افزايش مصرف آب در سال‌هاي اخير، ميزان برداشت از آب‌هاي زيرزميني را به‌شدت افزايش داده و وضعيت منابع آب زيرزميني كشور را با بحران مواجه ساخته كه پديده‌هايي مانند فرونشست زمين در مناطق مختلف ماحصل همين اتفاق است.
محمد درويش، فعال محيط زيست، پژوهشگر و كويرشناس، در همين راستا به خبرآنلاين مي‌گويد: ما ميزان ذخاير و برنامه‌ريزي‌هاي آبي را بر اساس سال آبي مي‌سنجيم كه از ابتداي مهر شروع مي‌شود و تا ۳۱ شهريور ادامه دارد. با پايان سال آبي ۱۴۰۲ - ۱۴۰۳ مي‌توان گفت اين بازه، يكي از سال‌هاي آبي خيلي خوب كشور بوده و ميانگين بارش‌هاي آسماني در طول اين سال، در مقياس ۵۵ ساله، دو درصد از ميانگين بارندگي‌ها بهتر بوده است.
او در رابطه با برقراري وضعيت آبي نسبتا مساعد در تعدادي از استان‌ها اظهار مي‌دارد: بسياري از استان‌هاي ما از جمله اصفهان، اردبيل، خراسان شمالي، لرستان، كهگيلويه و بوير احمد، گلستان و كردستان يك ترسالي را پشت‌سر گذاشتند. حتي استان‌هاي هرمزگان، كرمان، قم، مركزي و مازندران هم در سال آبي‌اي كه گذشت، به‌طور استثنايي اين تجربه را داشتند.
بدترين وضعيت آبي كشور
در استان تهران بود
اين فعال محيط زيست در مورد بدترين وضعيت آبي طي بازه يكساله در كشور مي‌گويد: بدترين وضعيت را در استان تهران داشتيم كه شدت خشكسالي در آن ۱۷ درصد بود. اما خوشبختانه طبق آخرين آمار، به‌طور كل تا ۲۴ شهريور ماه، ۲۵۰.۳ ميلي‌متر بارندگي دريافت كرده‌ايم كه اين ميزان دو درصد بيشتر از آن چيزي است كه ما در يك ميانگين درازمدت ۵۵ ساله دريافت مي‌كرديم.
او با اشاره به ميانگين بارندگي طولاني مدت در ايران مي‌افزايد: ميانگين درازمدت بارندگي در پنج دهه اخير ۲۴۶.۵ ميلي‌متر بود، اما بهبود اين آمار در سال آبي اخير به نحوي بود كه حتي نسبت به سال آبي قبل از آن هم ۱۸ درصد افزايش داشتيم.
هميشه بايد نگران وضعيت آب باشيم
محمد درويش در پاسخ به اين سوال كه آيا با توجه به وضعيت بارش‌ها طي سال جاري مي‌توانيم بگوييم كه از نظر منابع آبي نگراني نداريم، اظهار مي‌دارد: وضعيت آبي كشور ما امسال مساعد بوده است، اما اين خوب بودن دليل بر اين نيست كه نگران نباشيم. در اين زمينه همواره بايد قدري نگراني را مدنظر داشت، به اين علت كه بخش عمده‌اي از جمعيت در مناطقي زندگي مي‌كنند كه با كمبود ريزش‌هاي آسماني روبه‌رو است؛ در واقع ما نتوانسته‌ايم تعادلي در توزيع جمعيت ايجاد كنيم تا با بحران كم‌آبي روبه‌رو نشويم. او در مورد بحران سال آبي اخير و اينكه بيشتر كدام مناطق كشور درگير بوده‌اند نيز مي‌گويد: تهران و بوشهر با ۱۷ درصد خشكسالي در صدر هستند، سپس قزوين با ۱۴ درصد، چهارمحال و بختياري با ۱۳ درصد و سمنان و فارس با ۱۲ درصد خشكسالي در رده‌هاي بعدي هستند.
با فروش آب در حال توليد پول
و كار هستيم
درويش در مورد دليل اصلي وجود بحران آب در كشور اظهار مي‌دارد: بخش قابل‌توجهي از اقتصاد كشور آب‌محور است و متاسفانه استفاده ما از منابع آبي درست نيست؛ چرا كه كلكسيوني از صنايع آب‌بر را در كشور مستقر كرده‌ايم. به عبارتي ما با «فروش آب» در حال توليد پول و كار هستيم. اين در صورتي است كه دست‌كم ۴۰ درصد منابع آبي بايد به عنوان حقابه محيطزيست براي تداوم جريان رودخانه‌ها و همچنين تالاب‌ها و تغذيه آبخوان‌ها اختصاص داده شود، ولي متاسفانه در ايران تا ۹۸ درصد از اين منابع در حال مصرف است. در بعضي از استان‌ها مثل اصفهان و خراسان رضوي، ميزان مصرف به‌شدت بالاست و اين رقم به بيش از ۱۳۰ درصد مي‌رسد كه چندان خوشايند نيست. اين فعال محيط زيست در مورد موضوع فروش آب كه در گفت‌وگوها به آن اشاره كرده، مي‌گويد: مديريت كشور ما مفتخر به اين است كه توانسته صادرات محصولات غذايي و كشاورزي را چهار برابر افزايش دهد؛ در شرايطي كه ناترازي آبخوان‌هاي‌مان برابر ۱۵۱.۵ ميليارد متر مكعب است. كشوري كه با بدترين ناترازي در كره زمين روبه‌رو است، چرا بايد در امر صادرات محصولاتي كه پرورش آنها وابسته به آب است، مدعي باشد؟ سرزمين ايران را همانند جسمي تصور كنيد كه دچار خونريزي است، بعد ما همين جسم را وادار به اهداي خون مي‌كنيم؛ اصلا چنين چيزي با منطق سازگاري ندارد، ولي متاسفانه در حال انجام است. همان‌طور كه ما از محل صادرات هندوانه، يونجه، پسته، زعفران، مركبات، لبنيات و ... كه به‌شدت آب‌بر هستند، در حال كسب درآمد و ثروت هستيم. به عبارت ديگر، از اين طريق چوب حراج به منابع آبي كشور زده‌ايم تا به پول برسيم. اين مصداق چيزي است كه من به آن «كسوف خرد» مي‌گويم.
درويش در پاسخ به اين سوال كه كدام مناطق كشور بيشتر در معرض فرونشست هستند، مي‌گويد: خراسان رضوي، در فاصله دشت مشهد به چناران بدترين وضعيت را دارد. بعد استان فارس، استان تهران و پس از آن استان‌هاي اصفهان، البرز، يزد، بخش‌هايي از استان كرمان و استان همدان مناطقي هستند كه در معرض اين خطر قرار دارند.