پيش بيني تداوم سال آبي گرم در ۴ سال آينده

پاييز سال گذشته گرم‌ترين فصل پاييز ثبت شده بوده و ميانگين دماي فصل زمستان سال گذشته هم نسبت به بلندمدت بيشتر بود، سال آبي جاري را مي‌توان يكي از سال‌هاي آبي گرم محسوب كرد و بر اساس پيش‌بيني‌هاي سازمان جهاني هواشناسي اين روند در چهار سال پيش رو همچنان پابرجا خواهد بود. به گزارش ايسنا، وزارت نيرو در گزارشي به نقل از دفتر مطالعات زيربنايي مركز پژوهش‌هاي مجلس شوراي اسلامي، با عنوان «بررسي و تحليل شاخص‌هاي كلان بخش آب در سه ماهه اول سال ۱۴۰۳؛ گزارش فصلي ۱» اعلام كرده كه بررسي اهم شاخص‌هاي آب و هواشناسي در سه‌ماهه اول سال ۱۴۰۳ نشان‌مي‌دهد كه ميانگين بارش كل كشور نسبت به سال قبل از آن ۱۰۶ درصد و نسبت به ميانگين بارش بلندمدت فصول بهار ۶۷ درصد افزايش داشته است. متأثر از بارش‌هاي مناسب بهاري حدود ۴۲ درصد از حجم بارش سال نرمال آبي طي همين فصل رخ داده كه اين ميزان بر اساس آمار بلندمدت بارش فصل بهار يك چهارم است همچنين در ۹ ماهه اول سال آبي (۱۴۰۳-۱۴۰۲) اول مهر ماه سال ۱۴۰۲ تا پايان خردادماه سال ۱۴۰۳، ميانگين بارش در كشور ۲۴۲ ميلي‌متر بوده كه نسبت به ميانگين بلندمدت ۲ درصد رشد داشته است.

در واقع كشور در فصل بهار با بارش‌هاي قابل توجه در اكثر مناطق مواجه بوده و به جز مناطقي از شمال غرب و نواحي پراكنده واقع در دامنه جنوبي البرز ساير مناطق با شرايط عمدتا نرمال و ترسالي مواجه شده‌اند. در اين فصل ميانگين دماي هواي كشور همچنان افزايشي بوده، اما ميزان افزايش نسبت به دو فصل قبل از آن چشمگير نيست. با وقوع بارش‌هاي مطلوب بهاري درصد پرشدگي سدهاي كشور با افزايش ۹ درصدي نسبت به مدت مشابه سال آبي قبل از آن همراه بوده و حجم ذخاير سدهاي كشور تا پايان بهار به حدود ۳۴ ميليارد متر مكعب رسيده است. توليد برقابي نيز در سه ماهه نخست بهار روندي افزايشي داشته و به‌طور متوسط ۷.۱ درصد از سهم كل توليد برق كشور را شامل شده است. همچنين وضعيت عمده سدهاي كشور در شرايط مطلوبي قرار گرفته و با توجه به افزايش درصد پرشدگي سد دوستي و چاه نيمه‌هاي سيستان مي‌توان سالي فارغ از تنش آبي در شمال استان سيستان و بلوچستان را صرفا با اتكا به منابع آب چاه‌نيمه‌ها انتظار داشت. همچنين سد دوستي نيز طي سال جاري مي‌تواند سهم خوبي در تأمين آب شرب كلانشهر مشهد داشته باشد. علاوه بر حاكم بودن شرايط ترسالي در بیشتر نقاط ايران در سراسر كشور افغانستان شرايط ترسالي و نرمال حاكم بوده و اين كشور بر اساس پارامترهاي آب و هوايي در شرايط مطلوبي قرار گرفته است. در حوضه آبريز ارس در شمال غرب كشور نيز شرايط نرمال و ترسالي خفيف حاكم بوده كه نقش مهمي در تداوم جريان نرمال اين رودخانه دارد. متأثر از شرايط عمدتا نرمال در سطح كشور عراق و شرق تركيه نه تنها ظرفيت آبدهي رودخانه‌هاي دجله و فرات در وضعيت مطلوب قرار گرفته، بلكه احتمال رخداد توفان‌هاي گرد و خاك با منشأ خارجي در مناطق غرب و جنوب غربي ايران نيز نسبت به چند سال گذشته كاهش خواهد يافت. مجموع اعتبارات تملك دارايي‌هاي سرمايه‌اي بخش آب بر اساس قانون بودجه سال ۱۴۰۳ بيش از ۴۸۰ هزار ميليارد ريال بوده كه طي فصل بهار تخصيص اعتباري براي اين بخش صورت نگرفته است. در گزارش مركز پژوهش‌هاي مجلس آمده كه در فصل بهار سال جاري ميانگين دماي كشور به ميزان ۰.۲ درجه سلسيوس بيشتر از ميانگين دماي بلندمدت فصل بهار بوده است.

افزايش ميانگين دماي فصل بهار نسبت به بلندمدت اگر چه به‌شدت افزايش ميانگين دما در دو فصل قبل از آن نبود، اما همچنان نشان‌دهنده روند افزايشي دما در سطح كشور است. به جز استان كرمان با شرايط نرمال و استان فارس كه با كاهش جزئي دما نسبت به ميانگين بلندمدت بهار مواجه شده‌اند ساير استان‌ها افزايش دماي ۰.۰۱ تا ۱.۵ درجه سلسيوس نسبت به ميانگين بلندمدت فصل بهار را تجربه كرده‌اند. افزايش دما در مناطق شمال غرب غرب و نوار ساحلي شمال كشور بيشتر از ساير مناطق بوده است و در اين ميان استان گيلان با افزايش ۱.۵ درجه سلسيوس نسبت به ميانگين در صدر قرار دارد. با توجه به اينكه پاييز سال گذشته گرم‌ترين فصل پاييز ثبت شده بوده و ميانگين دماي فصل زمستان سال گذشته هم نسبت به بلندمدت بيشتر بود، سال آبي جاري را مي‌توان يكي از سال‌هاي آبي گرم محسوب كرد. با توجه به پيش بيني‌هاي صورت گرفته توسط سازمان جهاني هواشناسي اين روند در چهار سال پيش رو همچنان پابرجا خواهد بود و لذا تجربه دماي فصلي بالاتر از ميانگين در فصول آتي نيز مورد انتظار است. در فصل بهار مجموع توليد برقابي كشور معادل ۷۰۶۸ هزار مگاوات ساعت و سهم توليد برقابي از كل توليد برق كشور به‌طور متوسط ۷.۱ درصد بوده است. در ماه‌هاي فصل بهار ميزان توليد برقابي روندي رو به رشد داشته به‌طوري كه از ۱۵۱۱ هزار مگاوات ساعت در فروردين ماه به ۳۲۹۳ هزار مگاوات ساعت در خردادماه افزايش يافته است. روند افزايشي ميزان توليد و سهم برقابي از كل توليد برق كشور متأثر از روند افزايشي دما در ماه‌هاي بهار و رشد تقاضا از يك سو شرايط به نسبت مطلوب حجم مخازن سدهاي كشور نسبت به مشابه سال گذشته از سوي ديگر است.