فيلترينگ، حلقه فراموش‌شده فيبر نوري
رگولاتوري ميزان حمايت از اپراتورها براي ايجاد اتصال فيبر نوري در شهرهاي مختلف را افزايش داد و در همين حال براي كلانشهرها نيز مبلغي در نظر گرفت. اين در حالي است كه رييس سنديكاي مخابرات ايران مي‌گويد در ارزيابي تقاضا و نياز‌ها فيلترينگ يك عامل بزرگ فراموش‌شده در پروژه فيبرنوري است. اگر فرض كنيم كه فيلترينگ يار هميشگي جامعه است و به عنوان مثال تا ۱۰ سال ديگر هم خواهد بود، ظرفيت شبكه اينترنت بعد از فيبركشي حداقل بايد ۵۰ درصد افزايش يابد.
رگولاتوري ميزان حمايت از اپراتورها براي ايجاد اتصال فيبر نوري در شهرهاي مختلف را افزايش داد و در همين حال براي كلانشهرها نيز مبلغي در نظر گرفت. اين در حالي است كه رييس سنديكاي مخابرات ايران مي‌گويد در ارزيابي تقاضا و نياز‌ها فيلترينگ يك عامل بزرگ فراموش‌شده در پروژه فيبرنوري است. اگر فرض كنيم كه فيلترينگ يار هميشگي جامعه است و به عنوان مثال تا ۱۰ سال ديگر هم خواهد بود، ظرفيت شبكه اينترنت بعد از فيبركشي حداقل بايد ۵۰ درصد افزايش يابد.
مصوبه ۳۵۶ كميسيون تنظيم مقررات ارتباطات مصوبات پيشين اين نهاد درباره ميزان حمايت از اپراتورها در پروژه فيبر نوري را اصلاح كرد و براين اساس ايجاد اتصال در كلانشهرها نيز مشمول حمايت شد. ميزان حمايت دولت از اپراتورها براي ايجاد اتصال به فيبر نوري پيش از اين به صورت يكسان بود؛ اما در مصوبه اخير ميان شهرهاي كوچك، بزرگ، مراكز استان و كلانشهرها تفاوت ايجاد شده است. در مصوبه اخير كميسيون تنظيم مقررات كه تاريخ تصويب آن ۲۴ تير ماه امسال قيد شده، در شهرهاي زير ۱۰ هزار خانوار به ازاي هر اتصال مبلغ ۵ ميليون تومان به اپراتور پرداخت خواهد شد. در شهرهاي داراي بيش از ۱۰ هزار خانوار غير مركز استان اين رقم به ۳.۵ ميليون تومان مي‌رسد و در مراكز استان غير از ۸ كلان‌شهر رقم حمايت به ازاي هر اتصال ۲.۵ ميليون تومان خواهد بود. در اين مصوبه براي اولين‌بار ايجاد اتصال به فيبر نوري در ۸ كلان‌شهر تهران، تبريز، اصفهان، شيراز، مشهد، اهواز، كرج و قم نيز حمايت در نظر گرفته شده كه براي هر اتصال ۲ ميليون تومان است. پيش از اين و در مصوبه ۳۳۶ كميسيون تنظيم مقررات، ميزان حمايت به ازاي هر مشترك متصل شده داراي خدمت FTTH فعال در شهرها/روستاهاي كشور (به غير از ۸ كلان‌شهر) مبلغ ۲ ميليون تومان در نظر گرفته شده بود و بدين‌ترتيب، هم رقم حمايت دولتي افزايش يافته و هم كلانشهرها مشمول حمايت شده‌اند. براساس آنچه در سايت رسمي طرح ملي فيبر نوري منازل و كسبوكارها آمده، تاكنون بيش از ۸ ميليون خانوار در كشور تحت پوشش فيبر نوري قرار گرفته‌اند؛ اما كمتر از ۳۹۱ هزار اتصال به اين شبكه ايجاد شده است. براساس مصوبه ۳۳۶ كميسيون تنظيم مقررات، براي ايجاد پوشش در مراكز استان‌ها به غير از ۸ كلان‌شهر ۵۰۰ هزار تومان به ازاي هر خانوار و در ساير شهرها و روستاهاي كشور يك ميليون و ۲۰۰ هزار تومان به اپراتورها پرداخت مي‌شود؛ اما اين پروژه در كلانشهرها به غير از قم، پيشرفت مناسبي نداشته است. با وجود اين فرامرز رستگار در گفت‌وگو با پيوست درباره مشكلات فيبرنوري به فيلترينگ اشاره كرد و گفت: فيلترينگ حجم زيادي از فيبرنوري را اشغال خواهد كرد و براي پايداري سرعت اينترنت بايد ظرفيت شبكه اينترنت افزايش پيدا كند تا حتي اگر فيلترينگ نيز سرعت اينترنت را پايين آورد، باز هم مردم سرعت خوبي از اينترنت را داشته باشند. معتقدم ظرفيت استفاده از اينترنت در داخل كشور، حتي از نياز جامعه نيز فراتر است اما به دليل نداشتن دسترسي خوب، به دست مشتري نمي‌رسد.
چرا فيبرنوري در تهران با مشكل مواجه شد؟
رستگار افزود: تصميم‌گيري و دشواري فيبركشي در تهران به دو دليل در پايتخت با مشكل مواجه شده است. در پروژه فيبرنوري اپراتورها بايد بر اساس يك توجيه فني و اقتصادي پروژه را انجام بدهند. به عبارتي هزينه خرج شده توسط اپراتور‌هايي كه مسووليت فيبرنوري را برعهده گرفته‌اند بايد كسب درآمد نيز داشته باشد. او گفت: هدايت اين اپراتورها براي برعهده گرفتن پروژه فيبرنوري از جانب وزارت ارتباطات و فناوري اطلاعات به سمت شهرستان‌ها بوده است كه از اپراتورها از لايه شهرستان‌ها شروع به كار كنند و پروژه فيبرنوري فعلاً در مراكز استان‌ها اجرايي نشود. چون دولت نگران هدر رفتن ظرفيت مالي در تهران و گله‌مند شدن شهرستان‌ها بود تا سوالي پيش نيايد كه چرا توسعه يافتگي فقط در تهران انجام مي‌شود. در صورتي كه معتقدم اگر پروژه فيبرنوري بر اساس توجيه فني و اقتصاد در تهران جلو مي‌رفت، شهرستان‌ها نيز براي استفاده از اين سرويس راغب مي‌شدند. رييس سنديكاي مخابرات ايران معتقد است: در نقاط محروم مردم انتظارات كوچك‌تري دارند و اولويت‌هاي ضروري‌تري دارند كه در وهله اول بايد به آن رسيدگي شود. در شهري مانند تهران و چند مركز استان در كلانشهرها، فعاليت‌هاي اقتصادي و اينترنتي مردم به حدي رسيده است كه مودم سيمي جوابگو نيست و به پهناي باند احتياج دارند. در حال حاضر زيرساخت‌ها و پروژه‌هاي به اتمام رسيده در حدي نيست كه انتظار مردم را برطرف كند و از طرف ديگر متوليان فيبرنوري نگران درخواست مشتريان يا ميزان تقاضاي فيبرنوري هستند. معتقدم فيبركشي در تهران مي‌توانست بازتاب مثبتي داشته باشد تا اين پروژه را به نظر سنجي محتاج نكند چون هر اتفاقي كه در تهران رخ مي‌دهد، بازتاب آن مي‌تواند تبليغي براي ايجاد تقاضا باشد. رستگار افزود: اجراي فيبرنوري در تهران غدغن نيست؛ دليل نكشيدن فيبرنوري در تهران اين است كه وزارت ارتباطات هيچ يارانه مالي براي فيبركشي در تهران اختصاص نداده است. يارانه‌اي كه وزارت ارتباطات در نظر گرفته به اين شرط است كه فيبرنوري در مراكز استان‌هاي كوچك انجام شود و اپراتورها زيرساخت‌هاي آن را درست كنند و به نقطه‌اي برسند كه خانوار و كسبوكارها در شهرستان تحت پوشش فيبرنوري قرار بگيرند. در اين صورت اپراتورها مي‌توانند يارانه خود را بابت فيبرنوري دريافت كنند.
چرا دولت بايد پول بدهد؟
او اضافه كرد: اپراتور يك بنگاه اقتصادي است و در حوزه‌هايي دست به توسعه مي‌زند كه آن پروژه با سرعت به بهره‌برداري برسد و درآمد مناسب را كسب كند. به عنوان مثال زماني كه پروانه اپراتوري مويابل به ايرانسل و رايتل تعلق گرفت، طرح توجيه فني و اقتصادي براي اپراتور وجود داشت و در صورت درست كردن شبكه مي‌توانست در ماه به درآمد معيني برسد. اين فرصت به اپراتور‌هايي كه قرار بود پروژه فيبرنوري را انجام بدهند داده نشد و با اين تعرفه‌ها برگشت سرمايه در ده سال و بيست سال هم رخ نخواهد داد. رستگار گفت: دولت اين پروژه را به عنوان يك كار زيربنايي به جلو برد و مصوبه‌هايي گرفت تا بتواند يارانه‌اي به اپراتورها اختصاص دهد تا آنها پروژه فيبرنوري را به جلو ببرند. نيت دولت اين بود كه اپراتورها نرخ را دستكاري نكنند تا فشار مالي به مردم محتمل شود و نهايتاً با توجه به اين پروسه، هيچ‌كس تمايلي به فيبرنوري نشان ندهد. نكته اصلي اين است كه وزارت ارتباطات در اين تصميم براي اپراتورها شرط گذاشت كه يارانه مربوطه تنها زماني به اپراتورها تعلق مي‌گيرد كه اپراتورها از شهرستان‌ها كار خود را شروع كنند. معتقدم وزارت ارتباطات اين يارانه را به تهران نيز بايد اختصاص مي‌داد. بنابراين به هيچ كلان‌شهري مانند تهران، اصفهان و تبريز و مشهد و… يارانه‌اي براي فيبرنوري اختصاص داده نشده است. او ادامه داد: اپراتور به اين نتيجه رسيده است كه تهران به دليل اينكه زمينه خوبي براي فيبرنوري دارد حتي بدون يارانه نيز، مي‌تواند فيبركشي كند. در واقع فيبركشي در تهران بدون هيچ يارانه‌اي براي اپراتور، از فيبركشي با يارانه در نقاط محروم صرفه بيشتري دارد. در فيبركشي در تهران، اپراتورها به نقطه مطلوبي رسيدند و بعد از آن بازاريابي را شروع كردند. اين نقطه مد نظر براي فيبركشي كه ۲۰۰ الي ۳۰۰ متر با مشتريان فاصله داشت توانست براي اپراتورها در تهران متقاضي جمع كند. با اين روند، اپراتور بعد از تقاضا از جانب مشتري براي اتصال به فيبرنوري، ظرف يك ماه سرويس را به مشتري تحويل مي‌دهد. به همين دليل است كه حجم زيادي از عمليات مانند حفاري و داكت‌گذاري و… انجام شده است اما در آمار واگذاري اعداد بسيار كوچك‌تري ديده مي‌شود. گفته شده است كه اپراتورها در كم‌ترين حالت بايد ۴۰ درصد از ۲۰ ميليون يعني ۸ ميليون را تا آخر دولت سيزدهم تحويل مي‌دادند. به نظرم با اين روند فيبركشي اپراتورها مردم حتي يك ميليون سرويس نيز نخواهد داشت. كما اينكه در هشت سال گذاشته تمام لوله‌هاي فيبرنوري به ۵۰۰ هزار نمي‌رسد و تنها ۳۰۰ هزار لوله از آن كاملاً فيبر است. قابل توجه است كه قسمتي از لوله‌هاي فيبرنوري، فيبر خالص نيست و با فلزات ديگر مخلوط شده است.
مشكل مودم داريم؟
رييس سنديكاي مخابرات ايران درباره مشكل تامين مودم نيز گفت: گزاره‌اي وجود دارد كه «علت واگذار نشدن فيبرنوري به تعداد كافي نبودن مودم است و وزارت صنعت هم مانع ورود مودم از خارج مي‌شود» كه اين گزاره بسيار غلطي است. مشكلات زيادي در اين پروژه وجود دارد كه نبود مودم، آخرين مشكل در ليست مشكلات است. شبكه فيبركشي را هدفمند پيش نبرده‌اند و تنها يك سري از كار‌هاي اجرايي انجام شده است. البته در نقطه‌اي هم كه فيبرنوري در دست است، مردم نمي‌توانند سرويس خوبي بگيرند. او افزود: يكي از دلايل نگرفتن سرويس فيبرنوري توسط مشتري، اين است كه يك سري از ارتباطات فيبرنوري به شكل درستي انجام نمي‌شود. حتي كساني هم كه سرويس فيبرنوري را دريافت كرده‌اند به دليل نداشتن پايداري ارتباط اينترنت بسيار ناراضي هستند و عده ديگر نيز به اين علت كه پهناي باند بيشتري ندارند گلايه‌مند هستند. زماني كه ترافيك اينترنتي بر دوش فيبرنوري قرار مي‌گيرد، اثر خاص و متفاوتي از فيبرنوري نسبت به اينترنت سيمي ديده نمي‌شود.