چالش خاموشي‌هاي گسترده و راهكار عبور از آن
امسال موضوع كمبود برق، يك‌بار ديگر گرفتاري‌هاي فراواني را هم در بخش خانگي و هم در بخش‌هاي صنعتي و كشاورزي ايجاد كرده است.
امسال موضوع كمبود برق، يك‌بار ديگر گرفتاري‌هاي فراواني را هم در بخش خانگي و هم در بخش‌هاي صنعتي و كشاورزي ايجاد كرده است. خاموشي‌هاي گسترده در حوزه خانگي و كشاورزي و صنعتي، باعث بروز دغدغه‌هاي بسياري شده است. در اين شرايط كارشناسان از حداقل 18هزار مگاوات كمبود برق سخن مي‌گويند كه در سال آينده به حدود 23هزار مگاوات مي‌رسد. پرسش كليدي در اين ميان، راه‌هاي عبور از بحران است.
با توجه به ناترازي موجود بين توليد و مصرف برق كه حدود 18هزار مگاوات اعلام شده است و با احتساب رشد سالانه مصرف برق كشور كه حدود 7درصد پيش‌بيني مي‌شود، اگر شرايط به همين منوال باشد و مصرف برق تناسبي با توليد آن نداشته باشد، ناترازي برق در سال 1404 به محدوده 23 هزار مگاوات نزديك خواهد شد. در شرايط نرمال با توجه به اعلام شركت توانير حداكثر توليد برق كشور در سال 1403 به حدود 64هزار مگاوات رسيده است. اگر 64هزار مگاوات فعلي را ضرب در 7درصد رشد سالانه كنيم، عددي حول و حوش 69هزار مگاوات به دست مي‌آيد كه در واقع شكل واقعي ظرفيت برق در كشور را نمايان مي‌كند. اين در حالي است كه ناترازي برق در ايران در شرايط فعلي حدود 18تا 20هزار مگاوات است، اگر اين عدد هم ضرب در 7درصد رشد سالانه شود، نياز ايران به توليد برق استخراج مي‌شود. البته به دليل فرسودگي بخشي از نيروگاه‌هاي قديمي كه سال به سال از ميزان بازدهي آنها كاسته مي‌شود و عدد 23هزار مگاوات تقريب خوبي از نياز ايران به توليد برق خواهد بود. برخي اظهارنظرها در ايران وجود دارد كه بر اساس آن گفته مي‌شود چرا در ايران از انرژي خورشيدي به عنوان راهكاري براي جبران ناترازي استفاده نمي‌شود؟ در جواب اين پرسش بايد گفت كه:
الف) استفاده از انرژي جايگزين خورشيدي به سرمايه‌گذاري كلان و مستمري نياز دارد. با توجه به تحريم‌هاي اقتصادي و محدوديت‌هاي جذب سرمايه، امكان يك چنين سرمايه‌گذاري بزرگي براي ايران فراهم نيست.
ب) براي ورود بخش خصوصي به توليد برق خورشيدي، هم مشوق‌هاي خوبي ارايه نشده و هم اينكه قوانين و مقررات اين بخش هر از گاهي دچار تغيير مي‌شود. از آنجا كه اين حوزه با عدم ثبات مواجه است بخش خصوصي براي ورود به حوزه توليد برق، رغبت لازم را از خود نشان نمي‌دهد.
پ) در طول چند سال گذشته 1141 مگاوات نيروگاه تجديدپذير خورشيدي وارد مدار سراسري برق ايران شده است اين ميزان نيروگاه خورشيدي تنها 1.3دهم درصد از ظرفيت نيروگاه‌هاي نصب شده را شامل مي‌شود.
ج) اين در حالي است كه ظرفيت نيروگاه‌هاي نصب شده ايران در سال 1403 به مرز 93هزار مگاوات رسيده است. همانطور كه ملاحظه مي‌شود سهم نيروگاه‌هاي خورشيدي در مقايسه با كل ظرفيت توليدي ايران بسيار اندك است. با عنايت به ناترازي شديد توليد و مصرف كه سال به سال بحراني‌تر مي‌شود، به گفته كارشناسان خبره در اين بخش كشور به سرمايه‌گذاري 50 ميليارد دلاري نيازمند است.
اميدواريم دولت چهاردهم براي ناترازي توليد و مصرف برق و ناترازي تامين سوخت مورد نياز نيروگاه‌ها كه ريشه‌اي مي‌تواند در موارد ذيل باشد، اهتمام ورزد:
1) عدم بهينه‌سازي و ايجاد سيكل تركيبي نيروگاه‌هاي گازي موجود، 2) توقف احداث نيروگاه‌هاي فسيلي و تجديدپذير، 3) مكانيسيم ناكارآمدي قيمت‌گذاري برق و انرژي در كشور، 4) عدم اقبال سرمايه‌گذاران بخش خصوصي براي فاينانس در صنعت برق، 5) تعارض منافع ميان وزارت نيرو و بخش خصوصي كه بايد از ميان برده شود. 6) فقدان ثبات در مقررات صادرات و واردات برق مشكلات بسياري را ايجاد كرده كه اين نوسان بايد جاي خود را به ثبات دهد. 7) مشكلات ناشي از تحريم‌هاي ظالمانه اقتصادي كه باعث فرسودگي زيرساخت‌ها و عدم امكان براي سرمايه‌گذاري‌هاي جديد شده است. 8) در بازار توسعه تجهيزات صنعت برق ركود دامنه‌داري وجود دارد. بايد به گونه‌اي برنامه‌ريزي شود كه اين ركود جاي خود را به رونق بدهد. 9) قراردادهاي يكجانبه وزارت نيرو با فعالان اين حوزه كه باعث رويگرداني آنها از سرمايه‌گذاري بيشتر مي‌شود. 10) عدم نوسازي و بهينه‌سازي سيستم انتقال و توزيع قدرت كه بايد براي آن فكر عاجل شود.