سرپا نگه داشتن صنعت نفت با چه قیمتی؟!

گلناز  پرتوی مهر|

اکنون با ناترازی گاز، بنزین و گازوییل مواجهیم و اگر شرایط به همین صورت فعلی پیش برود، ممکن است در آینده شرایط حاددتر شود. در این شرایط مشکل ما در حوزه افزایش تولید در صنعت نفت، گاز و پالایش حل نمی‌شود و ما نیازمند سرمایه، تکنولوژی دانش فنی و مدیریت خارجی هستیم. به گفته کارشناسان حوزه انرژی نیازمند تامین مالی ۲۵۰ تا ۳۰۰ میلیارد دلار برای سرپا نگه‌داشتن صنعت نفت هستیم و امکان تامین تجهیزات از بازار داخل با ادامه روشی که طی چند سال گذشته اتفاق افتاده است وجود  ندارد. به گزارش «تعادل» این صنعت علاوه بر اینکه اصلی‌‌‌ترین تامین‌‌‌کننده‌‌ منابع ارزی است، از مزیت‌‌‌های اقتصادی کشور در جذب منابع نیز به شمار می‌رود. مقامات ارشد صنعت نفت ارقام بسیار کلانی را به عنوان لزوم سرمایه‌گذاری در این  صنعت  برشمرده‌‌‌اند. براساس آمار موجود به‌طور طبيعي سالانه در صنعت نفت بايد بيش از 20 تا 25 ميليارد دلار سرمايه‌گذاري می شود، اگر اين رقم کاهش يابد کل چرخه دچار اختلال مي‌شود. راه‌هاي متعددي در صنعت براي تأمين مالي پروژه‌ها از جمله استفاده از صندوق توسعه ملي، فاينانس خارجي، منابع بانکي و بازار پول، اوراق مشارکت و انواع اوراق مالي اسلامي يا فروش بخشي از سهام شرکتي براي سرمايه‌گذاري در پروژه‌هاي جديد وجود دارد که مديران شرکت‌هاي نفتي به‌خوبي آن را تجربه کرده‌اند و در بازار بورس  هم  شناخته  شده   است.  افزون بر اين راه‌ها بايد از ابزارها و روش‌هاي ديگري نيز براي تأمين مالي پروژه‌هاي صنعت نفت استفاده کرد. بخشي از توسعه صنعت نفت نيازمند فناوري و بخش ديگر نيازمند تأمين مالي است. ده‌ها ميليارد اعتبار براي توسعه صنعت نفت، توسعه ميدان‌هاي نفتي و گازي، نوسازي و بازسازي تأسيسات نفت نياز است که البته وزارت نفت تنها به يک روش الگوي جديد قراردادهاي نفتي اتکا نکرده و قراردادهاي EPC يا EPD نفت هم در دستور کار قرار دارد و بخشي از منابع را هم از بازار سرمايه از طريق اوراق منابع جذب کرده تا  جريان  فعاليت  زنده  باشد. در 5  سال آينده طرح‌هاي نيمه‌تمام بخش پتروشيمي بيش از 30 ميليارد دلار خواهد بود که اين طرح‌ها در حال پيشرفت هستند و سرمايه‌گذاران قادر به تأمين اين هزينه هستند، اما هرچه بتوان از سرمايه‌هاي خرد در جامعه استفاده کرد امکان تکميل اين طرح‌ها و طرح‌هاي جديدتر بيشتري فراهم مي‌شود. همچنين مي‌توان تا 20 ميليارد دلار در طرح‌هاي پتروپالايشگاهي و بهسازي پالايشگاه‌هاي موجود و پالايشگاه‌هاي جديد سرمايه‌گذاري کرد. سرمايه‌گذاري در پتروشيمي و پتروپالايشگاه‌ها در کل از سوي شرکت‌هاي بخش خصوصي و بخش کمي نيز از سوي نيمه‌ خصوصي‌ها به‌ منظور تقويت آنها انجام مي‌شود.  انجام سرمايه‌گذاري در صنعت گاز بيشتر دولتي است و بخش کمي از آن مانند شبکه‌هاي توزيع از سوي بخش خصوصي انجام مي‌شود. البته بخش خصوصي مي‌تواند در پروژه ذخيره‌سازي زيرزميني گاز نيز حضور داشته باشد که در حال آغاز شدن است. طرح‌هاي استخراج و اکتشاف و توليد نفت از ديگر زمينه هاي سرمايه‌گذاري است هر چند انتظار نمي رود که شرکت‌هاي ايراني ريسک اکتشاف را بپذيرند، بلکه محلي را که از سوي دولت و شرکت ملي نفت ايران اکتشاف شده و مشخص است توسعه بدهنديا در ميداني که در حال بهره‌برداري است نگه‌داشت توليد صورت بپذيرد. زمينه‌هاي بسياري در اين باره براي بخش نفت و گاز  وجود   دارد. موضوع تأمين مالي به عنوان يکي از مهم‌ترين الزامات اجراي پروژه‌هاي توسعه در صنعت نفت کشور محسوب مي‌شود. با توجه به اينکه استفاده از ابزارهاي سنتي و شرکتي تأمين مالي به دليل تشديد محدوديت‌هاي بين‌المللي و تنگناهاي مالي موجود‍‍‍، به راحتي امکان‌پذير نيست؛ بکارگيري ابزارهاي نوين تأمين مالي پروژه محور بر پايه‌ مهندسي مالي با تأکيد بر ظرفيت‌هاي بازار پول و سرمايه و همچنين تعريف ساز و کارهاي جديد بين‌المللي براي مبادلات مالي بخش نفت مي‌تواند گامي موثر در جذب منابع و تسهيل مبادلات مالي صنعت نفت کشور و در مسير اقتصاد مقاومتي باشد.  در همین زمینه، محمد کریمی، کارشناس حوزه انرژی، در گفت‌وگو با خبرنگار « تعادل» اظهار کرد: سرمایه‌گذاری در صنعت نفت یک انتخاب استراتژیک و حیاتی برای بسیاری از کشورها و شرکت‌های بین‌المللی است. این صنعت به دلیل نقش حیاتی که در تامین انرژی جهانی ایفا می‌کند، فرصت‌های متعددی برای سودآوری و رشد ارائه می‌دهد.  وی با اشاره به اینکه بازار نفت به دلیل تقاضای جهانی پایدار و نوسانات قیمت، پتانسیل بالایی برای بازدهی دارد، گفت:  با وجود تحولات در حوزه انرژی‌های تجدیدپذیر، نفت هنوز هم  منبع  اصلی انرژی  در  بسیاری  از  کشورهاست. وی تصریح کرد: قیمت نفت به دلیل عوامل سیاسی، اقتصادی و محیطی متغیر است که می‌تواند بر سودآوری سرمایه‌گذاری  تاثیر  بگذارد. وی ادامه داد: تغییرات در قوانین و مقررات زیست‌محیطی و سیاست‌های انرژی کشورها می‌تواند ریسک‌هایی را برای سرمایه‌گذاران   ایجاد  کند. وی بیان داشت: سرمایه‌گذاری در بخش‌های مختلف صنعت نفت، از اکتشاف تا پالایش، می‌تواند ریسک‌ها را کاهش دهد و از ابزارهایی مانند قراردادهای آتی و اختیار معامله برای مدیریت ریسک نوسانات قیمت استفاده کرد و در نهایت سرمایه‌گذاری در صنعت نفت نیاز به تحلیل دقیق و شناخت عمیق  از بازار جهانی  و  شرایط  محلی  دارد.