با وجود گذشت ۲ سال از اجرايي شدن برنامه «شاد» به عنوان شبكه آموزش دانش‌آموزي كشور هنوز بسياري از معلمان از كاركردهاي آن راضي نيستند و با وجود به‌روزرساني‌هايي كه در‌آن اتفاق افتاده سرعت آن را مناسب آموزش آنلاين نمي‌دانند. در عين حال الزام قانوني به استفاده از آن نيز فقط كار معلم‌ها و دانش‌آموزان را سخت‌تر كرده است. زحمتي كه با اختصاص بسته اينترنتي رايگان، رفع نمي‌شود.
ا گرچه اپليكيشن «شاد» پس از همه‌گيري ويروس كرونا فراگير شد و نام آن بارها به گوش رسيد، اما سابقه اين طرح به پيش از اين برمي‌گردد. اولين‌بار سال ۹۴ بود كه وزير آموزش و پرورش وقت، خبر از ايجاد شبكه‌اي اجتماعي براي دانش‌آموزان داد و در سال ۹۵ نيز اولين‌بار نام شبكه «شاد»، به عنوان اپليكيشني براي دانش‌آموزان نخبه، مطرح شد و قرار بود تا دهه فجر همان سال ارايه شود. اين طرح اما ناتمام ماند و جايش را به طرح «سينا» در سال ۹۶ داد. «سينا» يك تلويزيون تعاملي بود كه سر و صداي خبري درباره آن تا سال ۹۷ ادامه داشت اما «سينا» هم تنها چندماه پس از رونمايي در گام‌هاي نخستين خود، زمين‌گير شد و از ادامه راه بازماند. از همان سال‌ها، زمزمه ممنوعيت استفاده از پيام‌رسان‌هاي خارجي براي فعاليت‌هاي آموزشي مدارس به گوش مي‌رسيد تا اينكه با شيوع جدي كرونا، فرصت مناسبي جهت كوچ به يك پيام‌رسان داخلي كه مختص آموزش و پرورش باشد فراهم شد. اما اين ضرب‌الاجل هم نتوانست به ارايه طرح باكيفيتي براي معلمان و دانش‌آموزان بينجامد.
استفاده از اپليكيشن«شاد» براي برگزاري آنلاين كلاس‌ها از همان ابتدا با شكايت‌هاي بسياري از سمت معلمان، دانش‌آموزان و والدين آنها روبرو شد. فارغ از مسائلي چون دسترسي نداشتن همه دانش‌آموزان به تلفن همراه و ترك تحصيل عده زيادي از آنها، كساني هم كه از شرايط مالي خوبي برخوردار بودند و مشكلي براي دسترسي به شبكه نداشتند نيز از مسائلي مانند افت سرعت اينترنت و پاك شدن محتواهاي ارسال‌‌شده توسط اپليكيشن ناراضي بودند. با گذشت چندسال از ارايه شاد و پشت‌سر گذاشتن دوران بحراني كرونا، گرچه قابليت‌هاي جديدي به اين برنامه اضافه شده است ولي معلمان همچنان با مشكلات آن دست‌و‌پنجه نرم مي‌كنند و انتخاب برنامه‌هاي جايگزين را ترجيح مي‌دهند.
معلماني كه از شاد استفاده كرده‌اند درباره مزيت‌هاي آن مي‌گويد: «شاد» امكانات خوبي مثل امكان حضور غياب، نظرسنجي، لايو و اتاق گفت‌وگو آورده و خود آموزش و پرورش كاربرها را احراز هويت مي‌كند و ليست كلاس را هرسال براي معلمان بالا مي‌آورد. اينترنتش هم كه رايگان است.» به گفته آنها، نسخه‌هاي ارتقايافته «شاد» توانسته نظرش را به عنوان معلم جلب كند، اوايل كار كردن با شاد خيلي استرس داشت. كند بود و مدام هنگ مي‌كرد و اوليا خيلي شاكي بودند. اما شاد كم‌كم برنامه جالبي شد. مثلا قابليتي اضافه شد كه حجم فيلم را كم كنيم بدون اينكه خيلي كيفيتش پايين بيايد. يكي از معلمان ابتدايي نيز درباره تغييرات «شاد» به پيوست مي‌گويد: «شاد پيشرفت‌هاي خوبي داشته و سرعتش نسبت به اوايلش خيلي بهتر شده و اينترنت رايگانش باعث شده بچه‌ها دغدغه خريدن بسته اينترنت نداشته باشند.»
چرا شاد همچنان انتخاب معلم‌ها نيست؟
با وجود اين قابليت‌ها، پس چرا شاد همچنان انتخاب بيشتر معلم‌ها نيست و آنها مجبور به استفاده از برنامه‌هاي ديگر هستند؟ برخي از معلم‌ها درباره مشكلاتي كه همچنان در استفاده از اين برنامه وجود دارد، ميگويند كه اينترنت جوابگوي استفاده از اين امكانات نيست. مثلا زماني كه كاربرها در سطح منطقه يا كشور، هم‌زمان دارند از سيستم استفاده مي‌كنند، نمي‌شود از اتاق گفت‌وگو استفاده كرد. استيكرهاي محدودي دارد و قطع و وصلي در پخش لايو زياد است. به گفته آنها، فضاي اينترنت داخلي سرعت پاييني دارد؛ مخصوصا در تعطيلات مدارس كه همه كلاس‌ها آنلاين هستند كه اين موضوع بهانه‌اي براي سهل‌انگاري درباره كلاس درس است.
معلم‌ها ميگويند اگر بخواهند از اپليكيشن‌هاي داخلي استفاده كننند، سرعتش پايين است؛ استفاده از اپليكيشن‌هاي خارجي هم مجاز نيست و بعضي‌ها به دليل فيلترينگ و قيمت اينترنت به آنها دسترسي ندارند. سرعت پايين اينترنت به بهانه‌اي براي بچه‌ها تبديل شده تا از تكاليف و كلاس درس قسر دربروند وقتي ميگويند اينترنت نداشتيم، نمي‌دانيم درست ميگويند يا نه. اين موضوع در سال‌هايي كه تعطيلات مدارس زياد است خيلي اذيت‌كننده مي‌شود. وقتي نمي‌توان روي سرعت اينترنت حساب باز كرد و افت‌و‌خيز آن را پيش‌بيني كرد، ساعات كلاس هم دستخوش اين اتفاق مي‌شود و معلم‌ها نمي‌توانند زمان‌بندي دقيقي داشته باشند. كساني كه استفاده از شاد را براي مدارس مناسب نمي‌دانند ميگويند كه خانواده‌ها اصلا از شاد استقبال نمي‌كنند و وقت زيادي از آنها مي‌گيرد. وقتي اينترنت آنقدر قطع و وصلي دارد، حل تمرين زمان هم بيشتر از زمان معمول طول مي‌كشد و زمان كلاس از دست مي‌رود و از طرفي هم بچه‌ها نمي‌توانند دوساعت پشت گوشي تمركز كنند. اعتراض معلمان اين است كه اگرچه دوران كرونا و آموزش‌هاي تماما مجازي را پشت‌سر گذاشته‌ايم، همچنان به معلم فشار مي‌آورند كه تكاليف را در شاد ارسال كند و اين باعث مي‌شود بچه‌ها در كلاس به خوبي تمركز نكنند.
شاد با آيفون كار نمي‌كند
از ديگر ضعف‌هاي برنامه «شاد» كه همچنان باقي مانده، سختي‌هاي آپلود و دانلود فايل‌ها است. ضمن آنكه اين برنامه هنوز در گوشي‌هاي آيفون و سيستم عامل مك قابل اجرا نيست. اين موضوع نيز از جمله مشكلاتي است كه وقت و انرژي زيادي از دانش‌آموزان، خانواده‌ها و معلمان مي‌گيرد. معلماني كه از شاد شاكي هستند ميگويند كه كلاس مجازي با روح و روان معلم و دانش‌آموز و خانواده بازي مي‌كند. واقعا نت ضعيف عمل مي‌كند. فيلم دانلود و آپلود نمي‌شود. براي آپلود سريع‌تر بايد كيفيت فيلم را پايين آورد؛ ويس‌هاي طولاني مدت هم‌زماني بايد صبر كرد تا باز شود. يكي از معلمان به يكي از تجربيات خودش با اين برنامه اشاره مي‌كند و مي‌گويد: « در شاد در صورت فوروارد بيش از حد، امكان ريپورت شدن وجود دارد.
وقتي مدير مدرسه عوض شد، گروه كلاسمان هم پاك شد و محتوا از دست رفت. من بايد مطالب را مجددا براي بچه‌ها ارسال مي‌كردم كه متوجه شدم فوروارد پيام‌ها در شاد محدود است.» با وجود آپديت‌هاي «شاد»، اين برنامه همچنان به دلايلي كه گفته شد، انتخاب معلمان نيست. الزام قانوني به استفاده از آن نيز فقط كار معلم‌ها و دانش‌آموزان را سخت‌تر كرده است.
زحمتي كه با اختصاص بسته اينترنتي رايگان، رفع نمي‌شود. به‌نظر مي‌رسد خروج از شرايط اضطراري كرونا، ضرورت بازنگري در استفاده از اين برنامه و رفع عيوب آن را به حالت تعليق پيش از كرونا درآورده است.
