بورس تهران در دومین روز کاری هفته سرخ پوش شد و شاهد خروج نقدینگی نسبتا سنگین از چرخه معاملات بودیم. برخی کارشناسان عقیده دارند علت سرخ‌پوشی روز اخیر به علت سالگرد سقوط بورس بوده و برخی دیگر شرایط هر روزمره و عدم تحقق وعده‌ها را علت ریزش بازار بیان کردند.
یک سال پیش در روز 17 اردیبهشت ماه بورس سقوط سنگينی را تجربه کرد و پس از آن ريیس سازمان بورس وعده داد کسانی که از شرایط سوء استفاده کردند را شناسایی و مجازات خواهند کرد؛ اما تا به امروز خبری از شناسایی و مجازات نیست و طبق روال گذشته زیان برای سهامداران باقی ماند. روز 17 اردیبهشت ماه سال گذشته به صورت پنهانی نرخ خوراک پتروشیمی‌ها در نامه‌ای با امضای محمد مخبر مشخص شد که یک عده کدهای خاص دارایی رانت توانستند پیش از همه خبر دارشوند و سهام خود را به فروش برسانند و به نوعی نقدینگی خود را از بازار سرمایه خارج کنند. همین موضوع باعث ریزش سنگین بورس شد که 51 روز سهامداران علت ریزش بازار را متوجه شدند که نتیجه چندانی نداشت و تنها باعث بی اعتمادی سهامداران نسبت به کلیت بازار شد.
قرار بود آن زمان کسانی که از شرایط سوءاستفاده کردند مجازات شوند اما خبری از مجازات نیست و در نهایت روز اخیر پس از یک سال لیست افراد را اعلام کردند. این درحالی رخ می دهد که مشکل اساسی اینجاست که طی یک سال اخیر هیچ خبری از مجازات متخلفین نبود و اکنون نیز به نظر می‌رسد که نقدینگی که آن زمان از بازار خارج شد وارد چرخه معاملات نشود.
کاهش نرخ پایه پولی
بانک مرکزی در جدیدترین آمار پولی و مالی اعلام کرد: با اجرا و پیگیری دقیق سیاست‌های پولی در بانک مرکزی، نرخ رشد پایه پولی در سال ۱۴۰۲ روند نزولی قابل توجهی را تجربه کرد به‌طوری‌که نرخ این شاخص مهم پولی و تاثیرگذار در تورم نسبت به رقم فروردین سال ۱۴۰۲ که ۴۵درصد بود با ۱۶.۹ واحد درصد کاهش، در پایان اسفندماه ۱۴۰۲ به ۲۸.۱درصد رسید. رشد پول (بخش سیال نقدینگی) نیز از ۶۵.۲درصد در پایان سال ۱۴۰۱ به ۱۷.۵درصد در پایان اسفندماه سال گذشته کاهش یافت. بنابراین با کنترل شاخص‌های پولی اثرگذار بر تورم انتظار می‌رود شاخص نرخ تورم نیز در ماه‌های آتی ارقام پایین‌تری را ثبت نماید.
کاهش قابل توجه رشد پایه پولی در سال ۱۴۰۲ همراه با کاهش رشد نقدینگی در این سال، به خوبی حاکی از توفیق بانک مرکزی در کنترل کل‌های پولی و ایجاد شرایط لازم برای کاهش نرخ تورم در سال جاری و سال‌های آتی می‌باشد. بر اساس آمارهای مقدماتی، حجم پایه پولی در پایان اسفندماه ۱۴۰۲ به رقم ۱۱۰۷۷.۰ هزار میلیارد ریال رسید.
براساس این گزارش، نرخ رشد نقدینگی نیز طی یک روند نزولی از ۴۰.۶درصد در پایان سال ۱۳۹۹ و ۴۲.۸درصد در پایان مهرماه سال ۱۴۰۰ به ۳۱.۱ درصد در پایان سال ۱۴۰۱ و ۲۴.۳درصد در پایان سال ۱۴۰۲ رسید که این امر، بیانگر توفیق کامل بانک مرکزی در کنترل رشد نقدینگی و حصول اهداف تعیین شده می‌باشد. براساس آمارهای مقدماتی، حجم نقدینگی در پایان اسفند ماه ۱۴۰۲ به رقم ۷۸۸۰۸.۹ هزار میلیارد ریال رسید. لازم به اشاره است که دستیابی به رقم رشد نقدینگی ۲۴.۳درصد در پایان سال ۱۴۰۲، در شرایطی حاصل شده است که رقم رشد نقدینگی سالانه زیر ۲۵درصد آخرین بار در سال ۱۳۹۷ (۲۳.۱درصد) محقق شده بود. بدیهی است که کاهش رشد نقدینگی به عنوان یکی از عوامل اصلی شکل‌دهی به تورم، نقش مهمی را در کاهش نرخ تورم در سال جاری و سال‌های آتی ایفا خواهد نمود. مروری بر عملکرد اجزای نقدینگی حاکی از آن است که رشد پول (بخش سیال نقدینگی) در سال ۱۴۰۲ نیز به‌طور قابل توجهی کاهش یافته و از ۶۵.۲درصد در پایان سال ۱۴۰۱ به ۱۷.۵درصد در پایان اسفند ماه ۱۴۰۲ رسیده است.
در مجموع، روند نزولی قابل توجه رشد نقدینگی و رشد پول، موید آن است که در سایه ثبات ایجاد شده در سال ۱۴۰۲، از شدت انتظارات تورمی فعالین اقتصادی کاسته شده و در نتیجه انتظار می‌رود که نرخ تورم در ماه‌های آتی ارقام پایین‌تری را ثبت نماید.
لازم به اشاره است ضریب فزاینده نقدینگی نیز در پایان اسفند ماه ۱۴۰۲ نسبت به پایان اسفندماه ۱۴۰۱، معادل ۲.۹درصد کاهش یافته و به رقم ۷.۱۱۲ رسیده است.
در مجموع کاهش رشد نقدینگی، کاهش رشد پایه پولی، کاهش رشد پول و نیز تنزل ضریب فزاینده نقدینگی همگی دلالت بر اثربخشی سیاست های پولی بانک مرکزی مبتنی بر استفاده ترکیبی از کلیه ابزارهای سیاست‌های پولی دارد که این موضوع نه تنها در سال گذشته بلکه به صورت موثرتری می‌تواند تاثیر منجر به تداوم پایدار روند نزولی نرخ تورم در دوره‌های زمانی آتی داشته باشد. برخی کارشناسان عقیده دارند که کاهش نرخ پایه پولی می‌تواند یک کمک قوی و مستمر برای بورس باشد که این بازار حرکتی با ثبات داشته باشد. البته برخی دیگر نیز اعتقاد دارند که این موضوع به صورت روانی روی بازار اثر دارد و به صورت واقعی نمی‌تواند تاثیری روی بازار داشته باشد.
بازار از دریچه معاملات
طی معاملات دومین روز کاری هفته یعنی دوشنبه شاخص کل بورس تهران 20 هزار و 647 واحد نسبت به روز کاری گذشته پایین‌تر ایستاد و به سطح 2 میلیون و 239 هزار و 98 واحد رسید. شاخص کل هم‌وزن بورس نیز با ریزش 6 هزار و 938 واحدی در رقم 744 هزار و 100 واحدی ایستاد. شاخص کل فرابورس با افت 202 واحدی به رقم 24 هزار و 998 واحد رسید. همچنین شاخص هم وزن فرابورس با کاهش هزار و 611 واحد به سطح 135 هزار و 574 واحد رسید.
روز دوشنبه برای ششمین روز متوالی خالص تغییر مالکیت حقوقی به حقیقی بازار منفی شد و 296 میلیارد تومان پول حقیقی از بازار سهام خارج شد که نسبت به دیروز بیش از 3برابر -معادل 252درصد- افزایش یافته است. همچنین نماد خودرو بیشترین خروج پول حقیقی را داشت که ارزش آن 21 میلیارد تومان بود. پس از خودرو، نمادهای فملی، خساپا، ثپردیس و شپنا بیشترین خروج پول حقیقی را داشتند. در سوی دیگر، بیشترین ورود پول حقیقی به نمادهای کاذر، وتوس، درازک، ختوقا و فزر تعلق داشت. روز گذشته فملی بیشترین اثر منفی را بر شاخص داشت و به تنهایی 4 هزار و 516 واحد شاخص را پایین کشید. همراه با فملی، فولاد، فارس، شپنا، وبملت و شبندر نمادهای قرمز پوش بورس بودند که بیشترین اثر را در افت شاخص کل بورس داشتند. در سوی دیگر نمادهای وامید، سدشت و کویر از نمادهای سبز بودند که اثر مثبت بر شاخص داشتند. در فرابورس نیز نمادهای آریا، خاور و هرمز بیشترین اثر کاهنده را بر شاخص داشتند و نمادهای سپیدار، بپیوند و آ س پ نمادهایی هستند که اثر افزایشی بر شاخص کل فرابورس داشتند. در بین نمادهای پرتراکنش بورس نماد ذوب بیشترین تراکنش را داشت و وبملت و کترام در رتبه‌های بعدی قرار گرفتند. در فرابورس نیز آردینه، خاور و فزر بیشترین تراکنش را داشتند.
روز گذشته ارزش معاملات کل بازار سهام به 400 هزار و 827 میلیارد تومان رسید. ارزش معاملات اوراق بدهی در بازار ثانویه 394 هزار و 143 میلیارد تومان بود که 98درصد از ارزش کل معاملات بازار را در این روز تشکیل می‌دهد. ارزش معاملات خرد نیز با کاهش 6درصدی به نسبت روز معاملاتی قبل به رقم 3 هزار و 434 میلیارد تومان رسید. در معاملات این روز نماد خودرو بیشترین ارزش معاملات بازار سهام را به خود اختصاص داد که ارزش معاملات آن 59 میلیارد تومان بود. پس از خودرو، کترام بیشترین ارزش معاملات را داشت و وتوس رتبه سوم بیشترین ارزش معاملات را به خود اختصاص داد و پس از آن، دو نماد فملی و کویر در رتبه‌های بعدی بیشترین ارزش معاملات قرار گرفتند.
در معاملات دوشنبه، 46 نماد صف خرید داشتند و 71 نماد با صف فروش مواجه بودند. مجموع ارزش صف‌های خرید با افت 35درصدی نسبت به روز کاری قبل به 85 میلیارد تومان کاهش یافت و مجموع ارزش صف‌های فروش نیز با افزایش 87درصدی به 305 میلیارد تومان رسید.
