ورود استقلال و پرسپولیس به بازار سرمایه چالش‌های بسیار زیادی داشت و در نهایت طی سال 1400 این دو باشگاه در فرابورس پذیره نویسی شدند؛ اما چیزی جز زیان عاید سهامداران نشد! اکنون نیز پس از 15 سال زمان واگذاری بلوک این دو باشگاه زیان ده رسیده است؛ بر این اساس در سومین روز کاری هفته ۸۵ درصد از سهام باشگاه استقلال از سوی شرکت صنایع پتروشیمی خلیج فارس و شرکت‌های تابعه آن شامل شرکت‌های پتروشیمی شهید تندگویان، بوعلی، پارس و بندرامام و همین مقدار از سهام باشگاه پرسپولیس نیز توسط بانک‌های شهر (۳۰ درصد)، ملت (۲۰ درصد)، تجارت (۲۰ درصد)، صادرات (۵ درصد)، رفاه (۵ درصد) و اقتصاد نوین (۵درصد) انتقال یافت.
البته این واگذاری شرایط خاصی را داشت، شرایط جدید واگذاری، واکنش ريیس مرکز پژوهش‌های مجلس را در پی داشت. براساس اظهارات بابک نگاهداری، واگذاری باشگاه‌های ورزشی به بانک‌ها، مغایر نهی رهبری در خصوص بنگاه‌داری بانک‌ها و مواد 16 و 17 قانون رفع موانع تولید رقابت‌پذیر است. به گفته ريیس مرکز پژوهش‌های مجلس، این اقدام باعث خواهد شد که منابع در اختیار بانک برای اعطای تسهیلات به فعالیت‌های مولد کاهش یابد و لذا با شعار سال ابلاغی از سوی مقام معظم رهبری نیز تناسبی نداشته باشد. در برخی از گزارش‌ها تاکید شده است که مطابق قانون، واگذاری بیش از 40 درصدی سهام استقلال به این هلدینگ غیرقانونی است و در صورت انجام «متخلف تحت پیگرد قرار می‌گیرد» همچنین 12 درصد از سهام سرمایه‌گذاری صنایع پتروشیمی خلیج فارس متعلق به سرمایه‌گذاری اهداف وابسته به صندوق بازنشستگی کارکنان نفت است و صیانت از سرمایه ذی‌نفعان صندوق نیز موضوع دیگری است که مورد توجه این گزارش قرار گرفته است. در صورت مشارکت در افزایش سرمایه یا هزینه‌های تحمیل شده بر باشگاه استقلال از سوی هلدینگ پتروشیمی خلیج فارس، صاحبان سهام این شرکت از جمله صندوق بازنشستگی نفت را نیز به‌طور مستقیم درگیر چالش‌های مالی این باشگاه خواهد کرد.
بلوک سهام پرسپولیس و استقلال معامله شد
روز دوشنبه 85 درصد از سهام شرکت فرهنگی ورزشی پرسپولیس و 85 درصد از سهام استقلال برای چندمین بار عرضه و بالاخره معامله شدند. 8,94 میلیارد برگه سهم پرسپولیس به ارزش 3,2 همت و 9,17 میلیارد برگه سهم استقلال به ارزش 2,79 همت معامله شدند.
بر اساس خبرهای دریافتی بلوک استقلال به 5 شرکت از زیرمجموعه‌های شرکت پتروشیمی خلیج فارس و بلوک پرسپولیس به 6 بانک فروخته شد. واگذاری بلوک سهام پرسپولیس و استقلال در حالی انجام می‌گیرد که برخی از منتقدان آن را دستوری می‌نامند، برخی نیز معتقدند واگذاری مالکیت پرسپولیس به بانک‌ها به معنی بنگاه‌داری آنها است. چندی پیش ريیس مرکز پژوهش‌های مجلس گفته بود این اقدام باعث خواهد شد که منابع در اختیار بانک برای اعطای تسهیلات به فعالیت‌های مولد کاهش یابد و لذا با شعار سال ابلاغی از سوی مقام معظم رهبری نیز تناسبی نداشته باشد. با این همه به نظر می‌رسد این بار هم فشار خارجی ثمر داده است و اعلام فوریت از سوی کنفدراسیون فوتبال آسیا برای اعلام مالکیت دو باشگاه تا روز جاری موجب شد تا بالاخره معامله بلوک سهام پرسپولیس و استقلال انجام شود.
فروش قسطی سرخابیها
احسان خاندوزی، وزیر اقتصاد و دارایی در مورد واگذاری سهام پرسپولیس و استقلال صحبت کرد: روز دوشنبه ۸۵ درصد سهام دو باشگاه پر طرفدار و مردمی استقلال و پرسپولیس در فرابورس به بخش غیر دولتی واگذار شد. دولت سیزدهم زمانی بر سر کار آمد که این ۲ باشگاه دچار محرومیت‌هایی شده بودند؛ در سال ۱۴۰۰ ستادی به عنوان ستاد واگذاری بین وزارتخانه‌های ورزش و جوانان و وزارت اقتصاد، سازمان خصوصی سازی و سازمان بورسی تشکیل شد و در اسفند ماه همان سال اولین گام برداشته شد؛ این در حالی بود که سه دولت قبل در این زمینه ناکام بودند.
او با اشاره به جزيیات این واگذاری عنوان کرد: در دولت سیزدهم بورسی شدن دو باشگاه از محل افزایش سرمایه بدون حق‌تقدم انجام و در سال ۱۴۰۱ تلاش شد تا از طریق عرضه به بخش‌های خصوصی و تعاونی فرایند مالکیت این دو باشگاه حل و فصل شود که از سوی بخش تعاونی و خصوصی اقبال نشد. تلاش دولت بر این بود تا مساله اتحاد مالکیت و بحث مدیریت و انضباط مالی را بتواند حل و فصل کند. وزیر اقتصاد در مورد الزام ای اف سی توضیح داد: همزمان مساله جریمه آسیایی، فرصت اصلاح اقتصادی و مالی و مدیریت این ۲ باشگاه را فراهم کرد. در پایان سال ۱۴۰۲ تلاش شد تا از طریق کنسرسیومی از بانک‌های غیر دولتی و صنایع پتروشیمی این مساله حل و فصل شود که این اتفاق در سومین روز کاری هفته در فرابورس محقق شد. طبق اطلاعاتی که در فرابورس قرار دادند ارزش نهایی سهام این دو باشگاه اعلام و با ارزش ۲ هزار و ۸۰۰ میلیارد تومان برای استقلال و ۳ هزار و ۲۰۰ میلیارد تومان برای پرسپولیس نهایی شد.
او در پایان گفت: با توجه به اینکه ۱۰ درصد معامله باید به عنوان نقدی و ۹۰ درصد اقساطی صورت می‌گرفت، روز دوشنبه بخش نقدی قطعی شد و اقساط طی مهلت‌های ۶ ماهه به کنسرسیوم‌های بانکی و پتروشیمی اعلام شده است. روز چهارشنبه (پنجم اردیبهشت ماه) با حضور وزیر ورزش و جوانان برنامه‌ای در این زمینه برگزار می شود.
مشکلات سرخابیها
اسماعیل غلامی، معاون سازمان خصوصی‌سازی آن زمان گفته بود که اساسا باشگاه‌هایی دوام پیدا می‌کنند و می‌توانند ادامه مسیر دهند که به منابع مالی به واسطه شرکت‌ها یا صنایعی که پشتیبان این باشگاه‌ها هستند، دسترسی داشته باشند. باشگاه‌هایی همانند فولاد مبارکه سپاهان، فولاد خوزستان، پیکان و سایپا همگی به دلیل اینکه توسط یک شرکت یا صنعتی پشتیبانی مالی می‌شوند توان ادامه فعالیت و حیات را دارند. بنابراین باشگاه‌هایی را می‌توان به بخش خصوصی واگذار کرد که زیر ساخت‌های این باشگاه‌ها که مهم‌ترین آن داشتن منابع مالی است، فراهم باشد در غیر صورت قطعا این باشگاه‌ها در ادامه مسیر با مشکل مواجه می‌شوند و شرایط آنها روز به روز بدتر می‌شود. دو باشگاه پرسپولیس و استقلال تاکنون به دلیل اینکه دولتی بودند و به منابع دولتی متصل بودند، در سال‌های گذشته حساب کتاب شفاف و مبتنی بر واقعیت نداشتند و به تازگی است که به دلیل سخت‌گیری‌های بین‌المللی که صورت گرفته کمی سامان پیدا کرده‌اند، ورودی خروجی‌های این دو باشگاه به هیچ وجه مشخص و شفاف نبوده است، به عنوان مثال این دو باشگاه یا به دلیل محبوبیت بالایی که داشتند و یا به هر دلیلی طرفدارانی داشتند که کمک‌های جدی مالی بلاعوض به این دو باشگاه می‌کردند که در هیچ جا ثبت نمی‌شد. همچنین زیرساخت‌های این دو باشگاه‌ها چه از نظر اسپانسر و چه از نظر حق بخش تلویزیونی و بسیاری از موارد دیگر، آماده واگذاری به بخش خصوصی نبود.
بازار از نگاه معاملات
طی معاملات چهارمین روز کاری هفته یعنی سه‌شنبه 4 اردیبهشت ماه، شاخص کل بورس تهران 13 هزار و 421 واحد نسبت به روز کاری گذشته پایین‌تر ایستاد و به سطح 2 میلیون و 303 هزار و 382 واحد رسید. شاخص کل هم‌وزن بورس نیز با رشد هزار و 321 واحدی در رقم 759 هزار و 22 واحدی ایستاد. شاخص کل فرابورس با ریزش 47 واحدی به رقم 25 هزار و 488 واحد رسید. همچنین شاخص هم وزن فرابورس با رشد 264 واحد به سطح 139 هزار و 821 واحد رسید.
روز سه‌شنبه برای چهارمین روز متوالی خالص تغییر مالکیت حقوقی به حقیقی بازار مثبت شد و 53 میلیارد تومان پول حقیقی به بازار سهام وارد شد. روز گذشته نماد خاهن بیشترین ورود پول حقیقی را داشت که ارزش آن 74 میلیارد تومان بود. پس از خاهن، نمادهای خزامیا، واعتبار، فاراک و خدیزل بیشترین ورود پول حقیقی را داشتند. در سوی دیگر، بیشترین خروج پول حقیقی به نمادهای فملی، خودرو، ثفارس، فولاد و شستا تعلق داشت.
در روزی که گذشت فولاد، فملی و شپنا نمادهای قرمز پوش بورس بودند که بیشترین اثر را در افت شاخص کل بورس داشتند. در سوی دیگر نمادهای وامید، خزامیا و بوعلی از نمادهای سبز بودند که اثر مثبت بر شاخص داشتند. در فرابورس نیز نمادهای هرمز، آریا و آریان بیشترین اثر کاهنده را بر شاخص داشتند و نمادهای خاور، ارفع و سپیدار نمادهایی هستند که اثر افزایشی بر شاخص کل فرابورس داشتند.در بین نمادهای پرتراکنش بورس نماد ذوب بیشترین تراکنش را داشت و کاما و فولاد در رتبه‌های بعدی قرار گرفتند. در فرابورس نیز خاور، فزر و کرمان بیشترین تراکنش را داشتند.
روز سه‌شنبه ارزش معاملات کل بازار سهام به 8 هزار و 960 میلیارد تومان رسید. ارزش معاملات اوراق بدهی در بازار ثانویه 720 میلیارد تومان بود که 8 درصد از ارزش کل معاملات بازار را در این روز تشکیل می‌دهد. ارزش معاملات خرد نیز با کاهش 3 درصدی به نسبت روز معاملاتی قبل به رقم 5 هزار و 86 میلیارد تومان رسید.
در معاملات سه‌شنبه، 98 نماد صف خرید داشتند و 38 نماد با صف فروش مواجه بودند. مجموع ارزش صف‌های خرید با رشد 6 درصدی نسبت به روز کاری قبل به 305 میلیارد تومان افزایش یافت و مجموع ارزش صف‌های فروش نیز با کاهش 36 درصدی به 111 میلیارد تومان رسید.
