صبر بورس برای کاهش تنش‌ها

بورس تهران را می‌توان بخت برگشته‌ترین بازار مالی در بین تمامی بازارها دانست. طی روزهای اخیر به واسطه تهدید و تنش‌های نظامی بازار سرمایه روند نزولی گرفتن و پس از حمله ایران به اسرايیل شاهد خسارت سنگین در این بازار بودیم و این خسارت و سرخ‌پوشی همچنان در بازار ادامه دارد. حتی برای جبران وضعیت سازمان بورس در جلسه‌ای که بلافاصله پس از این تنش تشکیل شد دامنه نوسان را کاهش داد تا از ریزش سنگین بازار جلوگیری شود. اما کاهش دامنه نوسان تنها توانست سرعت سقوط را کاهش دهد و معاملات بورس تهران همچنان سرخ‌پوش است.

به عقیده بسیاری از کارشناسان تغییر دامنه نوسان نمی‌تواند کار چندانی برای بازار انجام دهد؛ چراکه در شرایط وخیم نقدینگی از بازار و دایره معاملات خارج می‌شود و کاهش دامنه نوسان تنها سرعت این خروج نقدینگی را کاهش می‌دهد و پس از بازگشت دامنه نوسان به حالت عادی بازهم شاهد خروج نقدینگی از بازار خواهیم بود. برای مفهوم بهتر شرایط بهتر است دامنه نوسان را توضیح دهیم؛ دامنه نوسان، تعیین‌کننده حداقل و حداکثر قیمتی است که یک دارایی می‌تواند در طول یک دوره زمانی مثلا روزانه معامله شود. در بورس، حداقل و حداکثر قیمت براساس درصدی از قیمت پایانی دارایی در روز معاملاتی قبل مشخص می‌شود و دارایی مورد نظر نیز می‌تواند سهام، حق تقدم سهام یا قراردادهای آتی باشد. در بسیاری از بورس‌های دنیا همچون تایوان، تایلند، استرالیا، اسپانیا، مالزی، ایتالیا، ترکیه، فرانسه، کره، ژاپن و ایران، قانون‌گذاران به ‌منظور کاهش نوسان بازار و کاهش ریسک و ضرر سرمایه‌گذاران در اثر تصمیمات احساسی و هیجانی اقدام به وضع دامنه مجاز نوسان کرده‌اند. لازم به ذکر است ایجاد محدوده قیمتی تنها به بازار سهام و بورس ختم نمی‌شود، بلکه در بسیاری از بازارهای دیگر نیز این قانون اعمال می‌شود. در بورس‌های اوراق بهادار توسعه‌ یافته، بیشتر از توقف معاملات استفاده می‌شود. بورس سهام در ایالات‌متحده توقف معاملات را به حد نوسان قیمت ترجیح می‌دهد. علاوه بر امریکا، بورس‌های سهام در ایتالیا، کانادا، آلمان، هنگ‌کنگ، انگلیس و… نیز توقف معاملات را نسبت به حد نوسان ترجیح می‌دهند.

فرش قرمز بورس

برخی از کارشناسان عقیده دارند که که دامنه نوسان باعث می‌شود که جلوی التهابات بازار گرفته شود و از بیش‌واکنشی جلوگیری شود؛ به‌طوری‌که کمک می‌کند تا معاملات سرمایه‌گذاران براساس احساسات آنها صورت نگیرد و عقلانیت به بازار برگردد و به‌دنبال آن، شاهد یک بازاری باشیم که براساس واقعیت بورس است. اما براساس پژوهش‌های اخیر، دامنه نوسان معایبی دارد که یکی از آنها تسری دادن اتفاق‌های امروز به روز‌های آینده است. یعنی اگر شاهد منفی بودن بازار هستیم این موضوع در روز‌های بعدی نیز، تکرار خواهد شد و نه تنها جلوی بیش‌واکنشی سهامدار را نمی‌گیرد بلکه باعث تشدید آن می‌شود. سهام‌هایی که دارای دامنه نوسان هستند و منفی می‌خورند این منفی خوردن حداقل در دو روز معاملاتی دیگر هم وجود دارد و در مجموع، روند بازگشت بازار سرمایه را با کمی تاخیر مواجه می‌سازد. شاخص کل بورس تهران از ابتدای هفته روند نزولی به خود گرفته و البته نانگفته نماند که این روند تنها به ابتدای هفته مربوط نمی‌شود و متاسفانه از ابتدای سال جدید شاهد سرخ پوشی در معاملات بازار سرمایه هستیم که این سرخ پوشی نتیجه خوبی در پی ندارد و احتمالا خروج نقدینگی از دایره معاملات هر روز بیش از گذشته شود. در حال حاضر قیمت دلار بازار آزاد حدود 5 هزار تومان کاهش یافته است و به محدوده 65 هزار تومان رسیده؛ این درحالی که طی یک الی دو روز گذشته دلار بازار آزارد رکورد بیش از 70 هزار تومانی را نیز زد. این رکوردشکنی‌ها در بازارهای موازی احتمال دارد در هفته‌های آتی به صورت هیجانی و روانی روی بازار سرمایه تاثیر بگذارد و تا حدودی شرایط تغییر کند. به هر ترتیب باید چند هفته‌ای صبر کرد تا بازار سرمایه به یک روند معقول و عادی بازگردد و به نوعی زیان کمتر برای سرمایه‌گذاران به جای بگذارد.

بازار از نگاه معاملات

در چهارمین روز کاری هفته یعنی سه‌شنبه، شاخص کل بورس تهران 4 هزار و 998 واحد نسبت به روز کاری گذشته پایین‌تر ایستاد و به سطح 2 میلیون و 201 هزار و 908 واحد رسید. شاخص کل هم‌وزن بورس نیز با ریزش 2 هزار و 833 واحدی در رقم 723 هزار و 166 واحدی ایستاد. شاخص کل فرابورس با کاهش 105 واحدی به رقم 24 هزار و 603 واحد رسید. همچنین شاخص هم وزن فرابورس با افت 621 واحد به سطح 131 هزار و 69 واحد رسید. روز سه‌شنبه خالص تغییر مالکیت حقوقی به حقیقی بازار منفی شد و 575 میلیارد تومان پول حقیقی از بازار سهام خارج شد. روز اخیر نماد خودرو بیشترین خروج پول حقیقی را داشت که ارزش آن 29 میلیارد تومان بود. پس از ایران خودرو، نمادهای وبانک، فولاد، شستا و ملت بیشترین خروج پول حقیقی را داشتند. در سوی دیگر، بیشترین ورود پول حقیقی به نمادهای آسیاتک، وارس، فملی، وملی و دکوثر تعلق داشت. روز سه‌شنبه شستا، فارس و وبملت نمادهای قرمزپوش بورس بودند که بیشترین اثر را در افت شاخص کل بورس داشتند. در سوی دیگر نمادهای فملی، فولاد و همراه از نمادهای سبز بودند که اثر مثبت بر شاخص داشتند. در فرابورس نیز نمادهای آریا، مارون و شگویا بیشترین اثر کاهنده را بر شاخص داشتند و نمادهای ارفع، تجلی و بگیلان سبزپوشان بازار هستند که اثر افزایشی بر شاخص کل فرابورس داشتند. در بین نمادهای پرتراکنش بورس نماد ذوب بیشترین تراکنش را داشت و وبملت و فملی در رتبه‌های بعدی قرار گرفتند. در فرابورس نیز کرمان، خاور و کرومیت بیشترین تراکنش را داشتند. روز گذشته ارزش معاملات کل بازار سهام به 9 هزار و 849 میلیارد تومان رسید. ارزش معاملات اوراق بدهی در بازار ثانویه 2 هزار و 139 میلیارد تومان بود که 22درصد از ارزش کل معاملات بازار را در این روز تشکیل می‌دهد. ارزش معاملات خرد نیز با افزایش 44درصدی به نسبت روز معاملاتی قبل به رقم 3 هزار و 816 میلیارد تومان رسید. در معاملات نماد وبملت بیشترین ارزش معاملات بازار سهام را به خود اختصاص داد که ارزش معاملات آن 119 میلیارد تومان بود. پس از وبملت، فولاد بیشترین ارزش معاملات را داشت و خودرو رتبه سوم بیشترین ارزش معاملات را به خود اختصاص داد و پس از آن، دو نماد فملی و شپنا در رتبه‌های بعدی بیشترین ارزش معاملات قرار گرفتند. در معاملات سه‌شنبه، 86 نماد صف خرید داشتند و 290 نماد با صف‌ فروش مواجه بودند. مجموع ارزش صف‌های خرید با افت 88درصدی نسبت به روز کاری قبل به 169 میلیارد تومان کاهش یافت و مجموع ارزش صف‌های فروش نیز با افزایش 70درصدی به 782 میلیارد تومان رسید.