معناي افت نرخ فرونشست زمين در كشور

گروه راه و شهرسازي|

در حالي كه به نظر مي‌رسد، «افت نرخ فرونشست زمين در برخي مناطق كشور» خبري مثبت باشد، اما رييس سازمان نقشه‌برداري كشور، احتمال مي‌دهد، « علت اين كاهش رسيدن پهنه فرونشست به سطح سخت باشد كه البته مورد مطلوبي نيست.»

علي جاويدانه رييس سازمان نقشه‌برداري كشور در خصوص فرونشست گفت: برخي مطالعات كاهش نرخ فرونشست را نشان مي‌دهد. اين مورد الزاما خوب نيست چرا كه دقيقا مشخص نيست اين اتفاق به دليل اقدامات انجام شده است يا به دليل رسيدن پهنه فرونشست به سطح سخت. بايد به فرونشست به صورت جامع از سوي دستگاه‌ها پرداخته شود. با توجه به گزارش‌هاي سازمان نقشه‌برداري وضعيت تك تك استان‌ها براي همه مسوولان ارسال شد. چه مسوولان استاني و چه كشوري. او افزود: اخيرا شاهد هستيم كه كارگروه مقابله با كم آبي در حال بررسي جدي‌تر فرونشست است. وظيفه ما تعيين محدوده و نرخ فرونشست است. در برخي موارد شاهد هستيم كه در منطقه‌اي در كرمان بالاترين نرخ فرونشست وجود دارد و در مواردي نزديك بودن پهنه به مناطق مسكوني حساسيت ايجاد مي‌كند. در حال حاضر برخي سازه‌ها مانند شبكه‌هاي ارتباطي در مناطق خطر قرار دارند. بنابراين براي ساخت زيرساخت‌هاي جديد بايد به مساله فرونشست توجه شود. اين موضوع يك حلقه مفقوده است كه وزارت راه و شهرسازي بايد دستورالعمل‌هاي لازم را براي آن تهيه كند.

تصويربرداري از ۱۵۰ شهر

رييس سازمان نقشه‌برداري كشور گفت: در ۲ سال گذشته با سرمايه‌گذاري‌هاي سازمان برنامه و بودجه و هماهنگي بين نهادهاي مختلف، اقدام به توسعه زيرساخت‌ها، بازسازي شبكه‌ها و دستگاه‌هاي تصوير‌برداري كرده ايم و استان‌ها هدفمند فعاليت كردند. وي عنوان كرد: ۲ هزار و ۴۴۰ شهر در كشور داريم كه ۳۵۰ شهر فاقد نقشه است، اين شهرها در گذشته روستا بودند كه تبديل به شهر شدند و اكنون براي ۱۵۰ شهر نقشه تهيه شده است. جاويدانه اضافه‌كرد: تصويربرداري با پهپاد در سال ۱۴۰۱ از ۵۰ شهر و سال گذشته از ۱۰۰ شهر با همكاري شركت‌هاي دانش بنيان انجام شد. همچنين در اواخر سال گذشته از ظرفيت بخش خصوصي با عكس‌برداري هوايي و تيم تخصصي عكسبرداري با هواپيماي سرنشين‌دار استفاده شد. وي با اشاره به وضعيت فرونشست زمين در كشور، گفت: سازمان نقشه‌برداري به عنوان مسوول پايش وضعيت فرونشست، به صورت كامل وظايف خود را انجام داده است. رييس سازمان نقشه‌برداري كشور بيان‌داشت: فرونشست بايد در زمينه كارگروه تخصصي مورد بررسي قرار گيرد و كارگروه سازگاري با كم آبي، موضوع فرونشست را پيگيري مي‌كند. وي با بيان اينكه استان كرمان داراي بيشترين فرونشست است، گفت: وضعيت فرونشست تك تك استان‌ها را براي همه مسوولان ملي و استاني ارسال كرديم. وضعيت فرونشست هر استان متفاوت است؛ در همين راستا ۲۵۰ محدوده فرونشست و ۱۰ مورد تا محدوده شهر نزديك به فرونشست وجود دارد.

اين مقام مسوول تاكيد كرد: علت عمده فرونشست، برداشت بي رويه آب و نياز آبي بخش كشاورزي است، ضمن اينكه لازم است تا نقشه‌هاي خطر فرونشست تهيه شود، زيرا اين امر براي حفظ سازه‌هاي قديمي و سازه‌هاي جديد ضروري است.

الزامات نقشه‌برداري

او در پاسخ به سوالي در زمينه تمركززدايي گفت: سازمان نقشه‌برداري بايد كل پهنه كشور را پوشش دهد. بعضاً در مناطقي ايستگاه داريم كه مراكز جمعيتي در نزديك آنها وجود ندارد. كار سازمان به نحوي است كه بايد غيرمتمركز پيش برود. طي سال‌هاي اخير سعي بر توسعه همكاري با سازمان‌هاي برنامه و بودجه استاني بود. تا پيش از اين سازمان نقشه‌برداري كار خود را از طريق ادارات كل منطقه‌اي انجام مي‌داد اما متاسفانه اين ادارات منحل شدند. با عنايت سازمان برنامه و همكاري ادارات برنامه استاني، اتفاقات خوبي رخ داده است.

كاهش يك متري تراز درياي خزر طي 10 سال

رييس سازمان نقشه‌برداري در خصوص پيش‌بيني تراز درياي خزر گفت: تراز درياي خزر با كمك شبكه تراز دريايي سازمان مطالعه مي‌شود. جذر و مد بازه طولاني دارد و براي بررسي درست نيازمند داده‌ها در بازه زماني حدودا 10 ساله هستيم. با استفاده از داده‌هاي اخذ شده هر ساله وضعيت جذر و مد سالانه را پيش‌بيني و منتشر مي‌كنيم. در هر ايستگاه پيش‌بيني جذر و مد وجود دارد. او افزود: در درياي خزر شاهد عقب روي آب بوديم. بر همين اساس برخي ايستگاه‌ها را ناچار شديم جابه‌جا كنيم. اين كاهش سطح دلايل مختلفي دارد از جمله شرايط جوي و ورودي آب كه گزارش آن را به نهادهاي مربوط داده‌ايم. به‌طور مثال در خليج گرگان با بودجه‌اي كه دولت تخصيص داد اين خليج احيا شد. وي افزود: تراز درياي خزر در 10 سال گذشته بيش از يك متر كاهش داشته است. با توجه به وضعيت توپوگرافي درياي خزر اين كاهش تراز خود را بيشتر در سواحل شمالي درياي خزر نشان خواهد داد. وي در خصوص شهرهاي بدون نقشه گفت: درخواستي را مركز آمار داشتيم كه نيازمند نقشه بودند. 350 شهر بدون نقشه شناسايي شد. نهايتا با توجه به اينكه اين موارد جديدا به شهر تبديل شده بودند توانستيم با پهپاد تهيه نقشه انجام دهيم.

نبض فرونشست در تهران و ايران

به گزارش «تعادل»، نتايج بررسي‌هاي بين‌المللي نشان مي‌دهد، ايران دومين كشور دنيا از نظر نرخ و سومين كشور از نظر مساحت فرونشست در جهان است! فرونشست زمين پديده‌اي مخرب است كه در سراسر جهان رخ مي‌دهد و باعث آسيب به زيرساخت‌ها، افزايش خطر سيل، فرسايش خاك و كاهش ذخيره آبخوان‌ها مي‌شود. وضعيت بحراني ايران از نظر فرونشست زمين، منجر به اين شده است تا مسوولان به‌طور متناوب تازه‌ترين دست يافته‌هاي خود از بررسي سرزمين ايران را در اختيار اصحاب رسانه قرار دهند. ديروز نيز تازه‌ترين اطلاعات درباره ميزان فرونشست در استان‌ها و همچنين وضعيت فرونشست در مناطق شهر تهران و مناطق اطراف پايتخت اعلام شود. بر اين اساس، بزرگ‌ترين نرخ فرونشست كشور با سالانه ۳۵سانتي‌متر مربوط به كرمان و منطقه بهرمان است. مناطق ۱۷، ۱۸ و ۱۹ تهران نيز داراي بالاترين نرخ فرونشست در پايتخت به شمار مي‌روند.

فرونشست ۳۵ سانتي‌متري در كرمان

آنگونه كه گزارش‌هاي رسمي نشان مي‌دهد، بزرگ‌ترين نرخ فرونشست كشور با سالانه ۳۵سانتي‌متر مربوط به كرمان و منطقه بهرمان است. پس از استان كرمان، البرز قرار دارد. در جنوب اين استان حوالي دشت جنوب هشتگرد يعني از سمت شهريار به‌سمت غرب، سالانه ۳۲ سانتي‌متر فرونشست زمين رخ مي‌دهد. رييس بخش زلزله‌شناسي مركز تحقيقات راه، مسكن و شهرسازي بيان كرد: به‌لحاظ وسعت و پراكندگي، خراسان رضوي ۵ برابر بيشتر از مساحت ساير استان‌ها فرونشست زمين دارد. در زمان حاضر بيشترين فرونشست به‌لحاظ وسعت، مربوط به استان‌هاي فارس، اصفهان، كرمان و تهران است. وي ادامه داد: بيشترين فرونشست زمين در تهران مربوط به ورامين است كه سالانه حدود ۱۷ سانتي‌متر است. شكاف فرونشست كم‌نظيري در دنيا در اين منطقه وجود دارد كه حدود ۳ كيلومتر از معين‌‌آباد تا جاده گرمسار به قم است.

بالاترين نرخ در مناطق ۱۷، ۱۸ و ۱۹ تهران

بر اساس اين گزارش، در اطراف تهران، دشت ورامين داراي فرونشست‌هاي وسيع است. زون‌هاي فرونشست زمين در تهران بيشتر در جنوب و جنوب غربي شهر تهران تا شهريار قرار دارند. نرخ فرونشست زمين در تهران را ۱۵ تا ۲۲ سانتي‌متر در سال است. علاوه بر آن لكه‌هايي در فرونشست در دشت ورامين، شهريار به سمت پيشوا مشاهده مي‌شود كه نرخ ۱۷ سانتي‌متر در سال را نشان مي‌دهد. در دشت ورامين شكاف‌هايي نمايان شده كه در دنيا بي‌نظير است. اين منطقه فرونشست شامل معين‌آباد به سمت جاده گرمسار به قم مي‌شود. مناطق ۱۷، ۱۸ و ۱۹ از پهنه‌هاي فرونشست در تهران به شمار مي‌روند كه داراي نرخ فرونشست ۲۲ سانتي‌متري در سال هستند.