طی سال اخیر بازارها مشکلات بسیار زیادی را تجربه کردند که یکی از مهم‌ترین این مشکلات را می‌توان تعیین نرخ تسعیر ارز در شبکه بانکی کشور دانست. متاسفانه سال 1402 این نرخ تعیین نشد و باعث سردرگمی بسیاری از افراد؛ چراکه طبق یک قاعده از پیش تعیین شده نرخ تسعیر ارز همواره پیش از آغاز سال جدید اعلام می‌شود. به نحوی که در سال 99 بانک مرکزی نرخ تسعیر اقلام پولی دارایی‌ها و بدهی‌های ارزی بانک‌ها و موسسات اعتباری غیربانکی برای گزارشگری مالی پایان سال مالی ۱۳۹۹ را برابر با نرخ تسعیر مقرر برای گزارشگری مالی میان دوره‌ای منتهی به شهریور سال 99، معادل ۱۲ هزار و ۹۰۰ تومان برای هر یورو (۱۱ هزار تومان برای هر دلار آمریکا) تعیین کرد. در سال ۱۴۰۰ بانک مرکزی نرخ تسعیر اقلام پولی دارایی‌ها و بدهی‌های ارزی بانک‌ها و موسسات اعتباری غیربانکی برای گزارشگری مالی منتهی به پایان سال مالی ۱۴۰۰ معادل ۲۲۰۰۰ تومان برای هر یورو و ۲۰۰۰۰ تومان برای هر دلار آمریکا تعیین کرد. در نهایت برای سال ۱۴۰۱ بانک مرکزی نرخ تسعیر اقلام پولی دارایی‌ها و بدهی‌های ارزی بانک‌ها و موسسات اعتباری غیربانکی برای هر یورو معادل ۲۶۵۰۰ تومان و برای هر دلار آمریکا معادل ۲۵۰۰۰ تومان تعیین کرد. اما این اتفاق برای سال 1402 با گذشت پیش از دو هفته از سال 1403 از سوی بانک مرکزی مورد توجه قرار گرفت و این بانک در اطلاعیه‌ای اعلام کرد: در خصوص نرخ تسعیر اقلام پولی دارایی‌ها و بدهی‌های ارزی شبکه بانکی کشور برای گزارشگری مالی پایان سال ۱۴۰۲، مقرر شد تا اقلام پولی دارایی‌ها و بدهی‌های ارزی بانک‌ها و موسسات اعتباری غیربانکی برای گزارشگری مالی پایان سال مالی ۱۴۰۲ بر اساس نرخ خرید حواله ETS مرکز مبادله ارز و طلای ایران در تاریخ ۲۸/۱۲/۱۴۰۲ و با رعایت استاندارد‌های حسابداری، تسعیر شود. اما بررسی‌ها از سامانه ETS نشان می‌دهد در تاریخ ۲۸ اسفندماه ۱۴۰۲، نرخ خرید حواله دلار ۴۰۱۸۷ تومان و نرخ خرید حواله یورو نیز ۴۳۷۷۳ تومان بوده است که در مقایسه با سال گذشته و سال‌های قبل، افزایش قابل توجهی داشته است. این در شرایطی است در مصوبه اخیر هیيت عامل بانک مرکزی در خصوص نرخ تسعیر تاکید شده است: سود (زیان) ناشی از تسعیر اقلام پولی دارایی‌ها و بدهی‌های ارزی در پایان سال مالی به حساب سود و زیان دوره منتقل و چنانچه مانده سرفصل «حساب سود و زیان انباشته» بانک و موسسه اعتباری غیربانکی قبل از تخصیص اندوخته‌ها نشان‌دهنده سود باشد، سود ناشی از تسعیر (پس از حذف آثار مالیاتی احتمالی) به عنوان سود قابل تقسیم محسوب نمی‌شود و باید صرف افزایش سرمایه آن بانک و موسسه اعتباری غیربانکی شود. ضمناً چنانچه مانده سرفصل مزبور نشان‌دهنده زیان باشد، سود ناشی از تسعیر اقلام پولی دارایی‌ها و بدهی‌های ارزی، صرفاً کاهنده زیان انباشته خواهد بود.
واکنش بازار سرمایه به نرخ جدید تسعیر ارز
بانک مرکزی نرخ تسعیر اقلام پولی دارایی ها و بدهی های ارزی شبکه بانکی کشور برای گزارشگری مالی پایان سال ۱۴۰۲ را بر اساس نرخ خرید حواله ETS مرکز مبادله ارز و طلای ایران در تاریخ ۲۸ اسفند ماه ۱۴۰۲ تعیین کرد که طبق آن نرخ تسعیر دلار از ۲۵هزار تومان به نزدیکی ۴۰۲۰۰ تومان افزایش یافت. سال‌ها است که همگان می دانند نرخ ارز در ایران ثابت نیست و دايما در نوسانات شدید به سر می برد که البته مربوط به این دولت و آن دولت هم نیست و سال‌ها است که گریبان اقتصاد ایران را گرفته است؛ به همین دلیل شرکت‌هایی که معاملات خود را با ارز انجام می‌دهند همواره ممکن است با سود و زیان درگیر باشند. برای مثال فرض کنید کالایی به یک کشور خارجی ۱۰ هزار دلار فروخته شده است و قیمت دلار در هنگام فروش ۵۰ هزار تومان باشد، اگر در هنگام دریافت پول قیمت دلار از ۵۰ هزار تومان بالاتر رفته باشد، شرکت سود کرده است و اگر کمتر از ۱۰ هزار تومان شود دچار ضرر شده است و به این افزایش یا کاهش درآمد سود و یا زیان ناشی از تسعیر می‌گویند. حال بهتر می‌توان اثرات نرخ تسعیر ارز را بر صورت‌های مالی درک کرد؛ نرخی که می‌توان آن را به معنی تجدید ارزیابی در دارایی‌های ارزی بصورتی که ارزش دارایی‌های ارزی با نرخ‌های جدید مورد محاسبه قرار می‌گیرد نیز نامید. البته ذکر این نکته ضروری است که دارایی‌های ارزی بانک‌ها، عمدتاً مطالبات از بنگاه‌ها هستند و بخشی از آن هم به دلیل تحریم‌ها مسدودند؛ به همین دلیل انتظار تاثیر تغییر نرخ تسعیر بر صورت‌های مالی شرکت‌ها نباید بالا باشد؛ اما کماکان تاثیر رشد این چنینی نرخ تسعیر ارز و رسیدن آن به عدد ۴۰ هزار تومان نیز غیر قابل چشم پوشی است. این خبر به تنهایی می‌تواند گروه بانکی که یک گروه ریالی و تاثیرگذار بر شاخص‌های بورسی است را با شوک مثبت همراه کند. برای مثال همان بانک ملت با انتشار خبر شفاف سازی، سود شناسایی شده ناشی از افزایش نرخ تسعیر ارز را ۶۵ همت اعلام کرد. از سوی دیگر و با رشد افسار گسیخته نرخ دلار، بزرگ‌ترین صنایع بازار سرمایه یعنی فلزات اساسی و پتروشیمی نیز در آینده‌ای نه چندان دور مورد اقبال بازار قرار خواهند گرفت. به همین علل، رشد بازار دور از ذهن نیست و انتخاب صندوق‌های اهرمی می‌تواند این عقب ماندگی بورس را نسبت به سایر بازارها برای اهالی بورس تا حدی جبران کند.
بازار از نگاه معاملات
در معاملات سومین روز کاری هفته یعنی دوشنبه، شاخص کل بورس تهران 19 هزار و 926 واحد نسبت به روز کاری گذشته بالاتر ایستاد و به سطح 2 میلیون و 254 هزار و 852 واحد رسید. شاخص کل هم‌وزن بورس نیز با افزایش 8 هزار و 404 واحدی در رقم 749 هزار و 573 واحدی ایستاد. شاخص کل فرابورس با رشد 256 واحدی به رقم 25 هزار و 380 واحد رسید. همچنین شاخص هم وزن فرابورس با افزایش 2 هزار و 817 واحد به سطح 137 هزار و 854 واحد رسید. روز دوشنبه پس از 5 روز خالص تغییر مالکیت حقوقی به حقیقی بازار مثبت شد و 4 میلیارد تومان پول حقیقی به بازار سهام وارد شد. نماد فن افزار بیشترین ورود پول حقیقی را داشت که ارزش آن 31 میلیارد تومان بود. پس از فن افزار، نمادهای بوعلی، وغدیر، فملی و نوری بیشترین ورود پول حقیقی را داشتند. در سوی دیگر، بیشترین خروج پول حقیقی به نمادهای آریا، فزر، وبملت، فولاد و ملت تعلق داشت. روز اخیر فارس، فملی و شپنا نمادهای سبزپوش بورس بودند که بیشترین اثر را در رشد شاخص کل بورس داشتند. در سوی دیگر نمادهای قرن، خلنت و پکرمان از نمادهای قرمز بودند که اثر منفی بر شاخص داشتند. در فرابورس نیز نمادهای آریان، فصبا و شگویا بیشترین اثر افزایشی را بر شاخص داشتند و نمادهای وهور، فزر و آریا بیشترین اثر کاهنده را بر شاخص کل فرابورس داشتند.در بین نمادهای پرتراکنش بورس این روز نماد وبملت بیشترین تراکنش را داشت و ذوب و شستا در رتبه‌های بعدی قرار گرفتند. در فرابورس نیز فزر، خاور و فصبا بیشترین تراکنش را داشتند. روز دوشنبه ارزش معاملات کل بازار سهام به 18 هزار و 61 میلیارد تومان رسید. ارزش معاملات اوراق بدهی در بازار ثانویه 201 میلیارد تومان بود که یک درصد از ارزش کل معاملات بازار را در این روز تشکیل می‌دهد. ارزش معاملات خرد نیز با کاهش 18 درصدی به نسبت روز معاملاتی قبل به رقم 3 هزار و 953 میلیارد تومان رسید. در معاملات نماد وبملت بیشترین ارزش معاملات بازار سهام را به خود اختصاص داد که ارزش معاملات آن 128 میلیارد تومان بود. پس از وبملت، فزر بیشترین ارزش معاملات را داشت و فولاد رتبه سوم بیشترین ارزش معاملات را به خود اختصاص داد و پس از آن، دو نماد آریا و فملی در رتبه‌های بعدی بیشترین ارزش معاملات قرار گرفتند. در معاملات دوشنبه، 86 نماد صف خرید داشتند و 39 نماد با صف فروش مواجه بودند. مجموع ارزش صف‌های خرید با رشد 22 درصدی نسبت به روز کاری قبل به 257 میلیارد تومان افزایش یافت و مجموع ارزش صف‌های فروش نیز با کاهش 40 درصدی به 142 میلیارد تومان رسید.
