در سال‌هاي اخير مصرف بنزين در كشور با رشد سالانه حداقل 6 درصدي شاهد جهش قابل توجهي بوده است. اين افزايش تقاضا منجر به افزايش نياز به واردات بنزين شده است كه خطرات اقتصادي و امنيتي جدي براي كشور به همراه دارد. در بودجه سال 1403 حدود 3 ميليارد دلار ارز براي تامين نيازهاي وارداتي بنزين مورد نياز است. اگر اين روند ادامه يابد، پيش‌بيني‌ها نشان مي‌دهد كه تا سال 1415، كشور ممكن است مجبور شود روزانه يك ميليون بشكه نفت را صرفاً براي واردات بنزين بفروشد. چنين سناريويي پيامدهاي زيانباري هم براي اقتصاد و هم براي امنيت ملي خواهد داشت. بنابراين، رسيدگي فوري به موضوع عدم تعادل بنزين و بررسي راه‌حل‌هاي موثر ضروري است.
به گزارش خبرنگار «تعادل»، يكي از عوامل موثر در عدم تعادل و ناترازي بنزين در الگوهاي مصرف ناكارآمد و غيربهينه رايج در صنعت خودرو ايران است. شدت بالاي مصرف انرژي، به ويژه در خودروهاي با كيفيت پايين توليد داخل، توجه فوري را مي‌طلبد. براي كاهش اين مشكل، كارشناسان طيف گسترده‌اي از راه‌حل‌ها را پيشنهاد مي‌كنند كه شامل سياست‌هاي قيمتي و غير قيمتي مي‌شود. با اين حال، تمركز اوليه بايد بر رسيدگي به علت اصلي باشد. در همين رابطه نيز راهكار اساسي در حل اين موضوع، اصلاح صنعت خودرو كشور و در كنار آن سيگنال‌دهي مناسب قيمتي به مصرف در بلندمدت است.
اما براي راهكار كوتاه‌مدت بايد تمركز جدي به سمت توسعه سبد سوختي كشور و كاهش اثرگذاري بنزين در سبد سوختي كشور باشد كه در آينده با سهم كمتر بنزين در سبد سوختي، آزاد كردن آن امكان‌پذير خواهد بود. در اين بين مهم‌ترين و اصلي‌ترين راهكار كوتاه‌مدت براي حل ناترازي بنزين و تنوع بخشيدن به سبد سوختي خودروهاي سواري كشور، اضافه كردن CNG و LPG به عنوان سوخت دوم و جايگزين بنزين به سبد سوختي كشور است كه نه تنها زيرساخت آن موجود است؛ بلكه با تكيه بر افزايش سهم گاز در سبد سوختي، فرصت قطع واردات بنزين و حتي صادرات بنزين فراهم خواهد شد.
در ميان راه‌حل‌هاي پيشنهادي، توسعه سوخت‌هاي جايگزين، به‌ويژه از طريق اجراي خودروهاي دوگانه‌سوز، پتانسيل بسيار زيادي دارد. هيبريداسيون خودروها يا انتقال به خودروهاي گازسوز طبيعي فشرده (CNG) مي‌تواند مصرف بنزين را به ميزان قابل توجهي كاهش دهد و در نتيجه اتكاي كشور به واردات را كاهش دهد. با توجه به خطرات بالاي اقتصادي و امنيتي مرتبط با ادامه واردات بنزين، اين رويكرد بايد به عنوان يكي از جنبه‌هاي كليدي حاكميت اقتصادي ايران در اولويت قرار گيرد. براي پرداختن موثر به مساله عدم تعادل بنزين، بازتعريف سياست‌هاي سوخت جايگزين، به‌ويژه براي خودروهاي با كيفيت پايين با مصرف بي‌تناسبي بنزين بسيار مهم است. اين وسايل نقليه بايد تشويق شوند تا به سيستم‌هاي دوگانه‌سوخت تبديل شوند و آنها را قادر مي‌سازد از گاز CNG يا گاز مايع (LPG) در كنار بنزين استفاده كنند. با ارايه گزينه سوخت دوم مانند CNG يا LPG، صنعت حمل و نقل مي‌تواند وابستگي خود به بنزين را به ميزان قابل توجهي كاهش دهد و منجر به سبد سوخت پايدارتر و متعادل‌تر شود.
در خاتمه، حل مساله عدم تعادل بنزين در صنعت خودروسازي ايران نيازمند توجه فوري است. با اولويت‌بندي توسعه و پذيرش سوخت‌هاي جايگزين، به‌ويژه از طريق ترويج خودروهاي دوگانه‌سوز، كشور مي‌تواند وابستگي خود به واردات بنزين را كاهش دهد، امنيت انرژي را افزايش داده و خطرات اقتصادي و امنيتي را كاهش دهد. با اين حال، پرداختن به چالش‌هاي مرتبط و توسعه استراتژي‌هاي جامع كه شامل توسعه زيرساخت‌ها، مشوق‌هاي مصرف‌كننده و همكاري در صنعت باشد، بسيار مهم است. با تلاشي هماهنگ و تمركز بر راه‌حل‌هاي سوخت جايگزين، ايران مي‌تواند راه را به سوي آينده سوخت پايدارتر و متعادل‌تر براي صنعت خودروسازي خود هموار كند.
در همين رابطه پيرامون محوريت اضافه شدن CNG و LPG به عنوان سوخت دوم و جايگزين بنزين به سبد سوختي كشور و اهميت آن به عنوان مهم‌ترين و اصلي‌ترين راهكار كوتاه‌مدت براي حل ناترازي بنزين با سجاد اعياني كارشناس انرژي به گفت‌وگو پرداختيم كه در ادامه خواهيد خواند.
قطع ناترازي بنزين با تكيه بر توسعه
مصرف خودروهاي دوگانه‌سوز مبتني بر
سوخت جايگزين CNG يا LPG
سجاد اعياني، كارشناس حوزه انرژي، در رابطه با ناترازي بنزين در كشور در سال 1403 گفت: تمركز بر سوخت جايگزين در صنعت خودرو براي حل مساله ارزي واردات بنزين و خطر ناشي از وابستگي امنيت انرژي به واردات بنزين در ايران بسيار مهم است. روند كنوني افزايش مصرف بنزين كشور را هم از نظر امنيتي و هم از نظر اقتصادي با خطر جدي مواجه مي‌كند، زيرا نياز به واردات بنزين با سرعت نگران‌كننده‌اي در حال افزايش است.
وي در رابطه با راهكار موردنياز براي حل اين مشكل گفت: يكي از اصلي‌ترين راهكارهايي كه كارشناسان براي رفع اين موضوع پيشنهاد مي‌كنند، توسعه سوخت‌هاي جايگزين در صنعت خودرو در ايران است. با تمركز بر توليد خودروهاي دوگانه سوز كه قابليت كار با بنزين و سوخت‌هاي جايگزين مانند CNG يا LPG را دارند، كشور مي‌تواند وابستگي خود به بنزين را به ميزان قابل توجهي كاهش داده و نياز به واردات مقادير زيادي از آن را كاهش دهد. اين تغيير به سمت سوخت‌هاي جايگزين نه تنها به كاهش مصرف بنزين كمك مي‌كند، بلكه به بخش حمل و نقل پايدارتر و سازگار با محيط زيست كمك مي‌كند.
اين كارشناس انرژي ادامه داد: توجه به اين نكته حايز اهميت است كه شرايط كنوني ايران كه بخش قابل توجهي از خودروهاي توليد شده در كشور از كيفيت پاييني برخوردار بوده و به مصرف بالاي سرانه بنزين كمك مي‌كند، نياز به اقدام فوري در جهت اتخاذ سوخت‌هاي جايگزين را مي‌طلبد. با معرفي فناوري دوگانه سوز در اين خودروها و ايجاد امكان استفاده از سوخت‌هاي جايگزين به جاي بنزين، كشور مي‌تواند در كاهش واردات بنزين خود و دستيابي به الگوي مصرف سوخت كارآمدتر و سازگار با محيط زيست پيشرفت چشمگيري داشته باشد. علاوه بر اين، توسعه زيرساخت‌هاي سوخت جايگزين در ايران، از جمله ايجاد جايگاه‌هاي سوخت‌گيري CNG و LPG، براي حمايت از پذيرش گسترده خودروهاي دوگانه سوز در كشور ضروري است. اين نه تنها گزينه‌هاي بيشتري را براي مصرف‌كنندگان براي سوخت خودروهايشان فراهم مي‌كند، بلكه سبد سوخت متنوع‌تري ايجاد مي‌كند كه وابستگي كشور به واردات بنزين را كاهش مي‌دهد و امنيت انرژي را افزايش مي‌دهد.
اعياني كارشناس انرژي در پايان اظهار كرد: تمركز بر سوخت جايگزين در صنعت خودرو راه‌حلي حياتي براي رفع نارضايتي ناشي از اتكاي شديد به مصرف بنزين در ايران است. با ترويج توسعه و پذيرش خودروهاي دوگانه سوز كه مي‌توانند با سوخت‌هاي جايگزين مانند CNG يا LPG كار كنند، اين كشور مي‌تواند وابستگي خود به واردات بنزين را به ميزان قابل توجهي كاهش دهد، امنيت انرژي را بهبود بخشد و شيوه‌هاي حمل و نقل پايدار و سازگار با محيط زيست را تقويت كند. براي كاهش چالش‌هاي مرتبط با عدم تعادل فعلي بنزين و هموار كردن راه براي بخش حمل‌ونقل كارآمدتر و پايدار در ايران، براي دولت، سياست‌گذاران و ذينفعان صنعت، اولويت‌بندي و سرمايه‌گذاري در فناوري‌هاي سوخت جايگزين ضروري است.
