با جهش ارزي رخ داده در روز‌هاي ابتدايي اسفند ماه، بازار سرمايه رونقي را به خود ديد. همان زمان كارشناسان اين رونق را كوتاه‌مدت ارزيابي كرده و بر اين باور بودند كه شاخص خيلي زود تعديل خواهد شد. اين اتفاق افتاد و به گفته «رحمان رحيمي» فعال بازار سرمايه تنها فرصتي شد براي كساني كه مي‌خواستند همان مبلغ كم خود را ذخيره كرده و از بازار خارج شوند. آب رفتن بورس اوراق بهادار در حالي روي مي‌دهد كه علاوه بر رشد بازار‌هاي موازي چون طلا و مسكن، حالا بازار ارز‌هاي ديجيتال نيز رونق چشمگيري ميان ايرانيان داشته است.
ضعف سياست‌گذار در ايجاد اعتماد
در سال جاري سياست‌گذار از نواحي مختلف بازار سهام را در تنگنا قرار داد. نخستين تركشي كه بر بدنه نحيف و رنجور اعتماد بازار سهام در سال جاري نواخته شد، مساله نرخ خوراك شركت‌هاي پتروشيمي بود كه زمزمه‌هاي افزايش آن در ارديبهشت سبب شد بازار در مسير نزولي قرار بگيرد و ۵۱ روز بعد كليت بازار از آنچه در ارديبهشت حادث شده‌بود، آگاه شد. در ادامه و در قضيه ديگري شركت‌هاي پالايشي با كاهش ارتفاع همراه شدند كه اين موضوع به قيمت‌گذاري در مساله بنزين مرتبط بود.
افزون بر اين، سياست‌گذار بورسي همچنان در زدودن سايه قيمت‌گذاري دستوري از سر صنايع مختلف بورس تهران و خاصه صنعت خودرو و ساخت قطعات كه گرفتار زيان انباشته‌هاي وحشتناكي هستند، عاجز است. مضافا اينكه سياست‌گذار نتوانست فضاي مثبتي كه در نتيجه اخبار مربوط به تجديدارزيابي بنگاه‌هاي بورسي ايجادشده بود را تداوم بخشد. در ماده۲ قانون بازار اوراق‌بهادار مصوب آذر ۱۳۸۴ صراحتا قيد شده كه در راستاي حمايت از حقوق سرمايه‌گذاران و با هدف ساماندهي، حفظ و توسعه بازار شفاف، منصفانه و كارآي اوراق‌بهادار و به‌منظور نظارت بر حسن اجراي قانون بازار اوراق‌بهادار، شوراي عالي بورس و همچنين سازمان بورس تشكيل شده است. رصد تحركات سياست‌گذار بورسي در سالي كه گذشت نشان‌داد كه سياست‌گذار از ايفاي نقش فعال در زمينه حمايت از حقوق سرمايه‌گذاران و زدودن سايه ريسك‌هاي مختلف از سر بازار سهام عاجز بوده است.
اعتماد به خودروساز‌ها
بيشتر از بازار سرمايه است
رحمان رحيمي در گفت‌وگو با اقتصاد ۲۴ در بررسي رشد كوتاه‌مدت بورس به مقايسه رشد بازار‌هاي موازي پرداخت. او در اين باره مي‌گويد: بايد يادآور شد كه رشد بازار در روز‌هاي گذشته در مقايسه با بازار‌هاي موازي خيلي قابل توجه نبود. در بازارهايي مثل خودرو وقتي خودروساز‌ها طرح فروش مي‌گذارند، در نيم ساعت اول معمولا مي‌بينيم كه ظرفيت پر مي‌شود. حتي در برخي موارد در پنج دقيقه اول! اين استقبال به دليل اعتماد سرمايه‌گذاران به همين خودروساز‌هايي است كه خيلي وقت‌ها خودرو‌ها را با تاخير زياد تحويل مي‌دهند، اما متاسفانه اين اعتماد در بورس مشاهده نمي‌شود. به گفته او دليل اين بي‌اعتمادي همين اتفاقاتي است كه به‌طور مثال اخيرا در فرابورس افتاد و اصلا معامله‌اي در آن انجام نشد. به دليل دست اندازي‌هاي دولت به سود شركت‌هاي بورسي يا دستورالعمل‌هاي ناگهاني و... بنابراين آنچه در بازار سرمايه ايران اتفاق مي‌افتد تنها يك نوسان ۱۰ تا ۱۵ درصدي است كه سريع هم از دست مي‌رود، . يعني وقتي بازار ۱۰ درصد مثبت مي‌شود، به همان اندازه عرضه‌ها هم زياد مي‌شود، چون به دنبال اين هستند كه همان مبلغ كم خود را ذخيره كنند. در سبز شدن موقتي بازار كه به دليل رشد دلار رخ داد، سهامداران بيشتر به دنبال همان نوسانات كوتاه‌مدت بودند.
رشد بازار ارز‌هاي ديجيتال با ركورد در قيمت رمزارزهايي چون بيت كوين همراه بوده است، غولي كه سرمايه‌هاي زيادي را به خود جذب كرده و در مقابل بازار تضعيف شده بورس قدرت نمايي مي‌كند.
او توضيح مي‌هد: يك اينكه فقط ارزش بيت كوين ۱۰ برابر بازار سرمايه ماست، يعني بازار سرمايه يك كشور ۸۰ ميليوني با نزديك ۶۰۰ شركت، يك دهم بيت كوين است. نكته دوم اين است كه طبق آخرين آمار‌ها ما حدود ۱۴، ۱۵ ميليون نفر فعال در بازار ارز ديجيتال داريم. اما در بازار سرمايه حدود نيم ميليون نفر! يعني كاربران ارز ديجييتال در ايران ۳۰ برابر كاربران بورس هستند، چرا كه اين ارز‌ها آن اطمينان را به سرمايه‌گذار داده است، يعني سرمايه‌گذار قبل از ورود به آن ريسك‌هايي كه مترتب هست را مي‌داند و در نتيجه حساب شده ورود مي‌كنند. اما بورس يك ركب‌هايي به سرمايه‌گذاران زده كه كساني هم كه از بازار رفته‌اند ديگر خيلي سخت است كه برگردند.
سهامداران بازار ركودي مسكن را
ترجيح مي‌دهند
به باور رحمان رحيمي در حال حاضر بسياري از مردم در بازار سرمايه هوشمندانه عمل مي‌كنند. وقتي هم كه آن اتفاق‌ها در سال ۹۹ و ارديبهشت امسال رخ داد خيلي‌ها از بازار رفتند و كساني هم كه مانده‌اند اعتمادي ندارند و فقط مانده‌اند كه به اصل پول خود برسند و بعد هم از بازار خارج شوند. اين سرمايه‌ها به بازار‌هاي ديگر مانند طلا، سكه، خودرو و حتي زمين و مسكن برده مي‌شود، با وجود آنكه نقدشوندگي كمي دارند، چرا كه مي‌دانند مسكن به رغم ركودي كه در آن حاكم است، در سال آينده رشد خواهد داشت؛ بنابراين چشم‌انداز خيلي مثبتي پيش روي بازار سرمايه نمي‌بينيم.
چشم‌انداز بورس در سال آينده
اين كارشناس در پيش بيني شاخص كل بورس تا پايان اسفند معتقد است در ۶ روز باقيمانده كاري بازار سرمايه اتفاق خاصي نخواهد افتاد و اين شاخص بيشتر از ۲ ميليون و ۲۰۰ هزار واحد نخواهد رفت. همچنين دولت سياست‌هاي انقباضي خود را براي جلوگيري از رشد دلار در سال بعد هم تكرار خواهد كرد.
او مي‌افزايد: اگرچه ديديم كه اواخر سال اين سياست با شكست مواجه شد و فنر دلاري كه جمع شده بود تا حدودي در رفت. البته معتقدم هنوز فنر اصلي دلار در نرفته و سال بعد احتمالا دلار روي ۸۰ تا ۹۰ هزار تومان باشد. به تبع آن بازار سرمايه هم رشد خواهد داشت، اما اين رشد به معناي سوددهي نيست چرا كه اين رشد صرفا به دليل تورم است و يك سود واقعي نيست. يك سرمايه‌گذار اين سود را در بازارهايي چون طلا و مسكن هم مي‌تواند داشته باشد تازه بدون آنكه نگران از دست رفتن سرمايه خود باشد؛ مانند استرسي كه سهامداران در بورس تجربه مي‌كنند.
