خانه‌هاي لوكس با استفاده از دانش‌بنيان‌ها به صف مي‌شوند!

سرنوشت درآمدهاي مالياتي در بودجه 1403 هنوز به‌طور دقيق مشخص نشده و البته رويكردهاي دوگانه به سرنوشت آن ادامه دارد. از سويي با توجه به افزايش قابل توجه پيش‌بيني‌ها از درآمدهاي مالياتي در سال آينده بسياري از صاحبان كسب و كار نسبت به اين موضوع ابراز نگراني كرده‌اند كه اگر بنا باشد دولت بدون در نظر گرفتن واقعيت‌ها صرفا به افزايش درآمدها فكر كند، بسياري از كسب و كارها در اقتصاد ايران با چالش جديد مواجه مي‌شوند. از طرف ديگر اما با وجود آنكه ميزان درآمدهاي پيش‌بيني شده افزايش يافته اما هنوز نگراني‌ها درباره نبود عدالت مالياتي در ايران ادامه دارد و بخش‌هاي مهمي از جامعه اينطور حس مي‌كنند كه دلالان، سرمايه‌داران و رانت‌خواران در اقتصاد ايران راه‌هاي مختلفي براي دور زدن ماليات پيدا كرده‌اند و در برابر عمل به قانون مقاومت مي‌كنند . هرچند در روزهاي گذشته مجلس تحت تاثير برگزاري انتخابات تمركز كمتري بر بودجه داشت اما به نظر مي‌رسد يكي از موضوعاتي كه دولت سيزدهم و مجلس يازدهم بر آن اتفاق نظر دارند، لزوم استفاده از ظرفيت ماليات براي اداره كشور است و به نظر مي‌رسد كه چه در زمينه پيگيري سياست‌هاي مالياتي و چه در تلاش براي افزايش درآمدها در اين حوزه يك اتفاق نظر دو جانبه وجود دارد.با اين وجود اما صحبت‌هاي روز گذشته وزير اقتصاد نشان مي‌دهد كه دولت با چالش مقاومت برخي افراد در برابر ماليات مواجه است و بايد ديد كه سرانجام چه چاره‌اي براي عبور از اين شرايط پيدا خواهد شد. وزير اقتصاد گفت: بين سال‌هاي ۱۴۰۰ تا ۱۴۰۲ بالاترين ميزان شناسايي موديان مالياتي در بين تمام دهه‌هاي كشور رخ داده است. البته نفع برخي فعالان اقتصادي بيرون دولت بر اين است كه فضاي گل آلود گذشته در بخش مالياتي ادامه پيدا كند. سيداحسان خاندوزي در همايش سياست‌هاي مالي و مالياتي كشور اظهار كرد: حتي در سال‌هاي تحريم دستاورد چندان و درخوري براي اينكه شاهد حركت كيفي در اصلاح ساختاري معطوف به درآمدهاي پايدار مالياتي شويم اتفاق نيفتاده است. وي افزود: از سال ۱۴۰۰ به بعد هدف‌گذاري قانون گذار در بخش ماليات محقق شد و در دو سال گذشته چرخش كلي در ماليات ستاني ايجاد شده است. نسبت دولت با ماليات ستاني و نسبت دولت بارونق توليد ايجاد شده كه آيندگان بيشتر اين نقطه عطف را تشخيص خواهند داد.
وزير اقتصاد با بيان اينكه ارتباط منافع دولت با رونق كسب و كارها نظام منافع كشور را در عرصه سياست‌گذاري به سمت وسوي صحيحي هدايت مي‌كند گفت: پيوند زدن سياست‌هاي اقتصادي مالياتي كه به ظاهر تامين مالي بخش عمومي است اما در واقع مي‌تواند جهت‌دهنده منطق سياست‌گذار باشد منطق مهمي است. خاندوزي تصريح كرد: براي اينكه به جاي منفعت كوتاه‌مدت اقتصاد به منفعت بلندمدت و افزايش درآمدها برسيم بايد موانع ظرفيت‌هاي ماليات ستاني بالقوه را از بين ببريم. ماليات بدون افزايش پايه و نرخ جديد افزايش پيدا كرد. بين سال‌هاي ۱۴۰۰ تا ۱۴۰۲ بالاترين ميزان شناسايي موديان مالياتي در بين تمام دهه‌هاي كشور رخ داده اما نبايد در اين نقطه متوقف بمانيم. بايد با هوشمندسازي نظام مالياتي، فرآيندها را تسهيل، عدالت اقتصادي را افزايش و مفاسد مالياتي را كاهش دهيم. وي گفت: يك جزو ديگر هم داريم كه متاسفانه كمتر در سياست‌هاي مالياتي مدنظر است و آن موضوع فرهنگ‌سازي و آگاهي بخشي و همراه كردن بازيگران مالياتي است. آنجا هم نظام منافعي وجود دارد. نفع برخي فعالان اقتصادي بيرون دولت بر اين است كه فضاي گل آلود گذشته ادامه پيدا كند. اين مقاومت‌ها نيازمند آن است كه ما آحاد جامعه را با سياست‌هاي تحولي دولت در حوزه ماليه همراه و همسو كنيم. به گفته وزير اقتصاد، تلاش‌هايي كه در دو سال گذشته در بخش ماليات انجام شده باعث افزايش اتكاي دولت به درآمدهاي پايدار مالياتي شده و از ۳۰ درصد به بيش از ۴۰ درصد رسيده و درصدديم اين سهم را به حدي برسانيم كه خيال مردم از سرماخوردگي اقتصاد راحت شود.
همچنين رييس مركز پژوهش‌هاي مجلس گفت: سهم ماليات در بودجه سالانه از حدود ۳۰ درصد در سال ۱۴۰۰ به ۵۳ درصد در بودجه ۱۴۰۳ رسيده است. بابك نگاهداري در همايش سياست‌هاي مالي و مالياتي كشور اظهار كرد: سوگيري و جهت‌گيري بودجه از سال ۱۴۰۰ به سمت افزايش سهم ماليات بوده است؛ به‌طوري كه سهم ماليات در بودجه سالانه از حدود ۳۰ درصد در سال ۱۴۰۰ به ۴۳ درصد در سال ۱۴۰۲ و در لايحه بودجه سال ۱۴۰۳ به ۵۳ درصد رسيده است. لذا جهت‌گيري بودجه به سمت منابع پايدار است. وي افزود: در برنامه هفتم به موضوع پايه‌هاي مالياتي جديد تاكيد شده است. بحث ماليات برعايدي سرمايه تا جاي خوبي پيش رفته است. سفته‌بازي باعث نوسانات شديد قيمت مي‌شود و نيازهاي مصرفي مردم را نيز دچار مشكل مي‌كند. ما از توليدكننده ماليات مي‌گيريم اما از دلال اخذ نمي‌كنيم. رييس مركز پژوهش‌هاي مجلس بيان كرد: اين موضوع سبب تغيير جريان سرمايه به سمت بازارهاي دلالي مي‌شود كه برخلاف توليد است. بنابراين هدف از اين قانون تقويت توليد و مبارزه با سوداگري است. بحث بعدي به ماليات بر درآمد اشخاص حقيقي مربوط مي‌شود. تلاش شده تا اين ماليات را جايگزين قوانين و معافيت‌هاي پراكنده مالياتي كنيم. در اين قانون درآمدهاي فرد تجميع مي‌شود و هزينه‌هايي مانند آموزش و سلامت از آن كم مي‌شود و مابقي مشمول ماليات مي‌شود.
به گفته نگاهداري، تاكيد ديگري در برنامه هفتم روي جلوگيري از فرار مالياتي شده است. هر چقدر كه به سمت هوشمندسازي برويم در جلوگيري از فرار موفق‌تر خواهيم بود. رويكردهاي سازمان امور مالياتي هم در همين راستا است. موضوع ديگر تقويت بخش تنظيم‌گري ماليات است. بايد با تعريف پايه‌هاي جديد و تغيير رويكرد نشان دهيم كه ماليات ضد توليد نيست. به عنوان مثال با كاهش فرار مالياتي توان ما براي كاهش نرخ ماليات بر توليد افزايش پيدا مي‌كند. وي تاكيد كرد: قانون پايانه‌هاي فروشگاهي و سامانه موديان يكي از مهم‌ترين زير ساخت‌هاي كشور براي هوشمندسازي نظام مالياتي است. حاصل اجراي اين سامانه شفافيت و حذف مميز محوري است. قانون ديگري نيز در حال جلو رفتن است كه بحث تسهيل تكاليف موديان در پايانه‌هاي فروشگاهي است. معافيت صدور صورت حساب الكترونيكي براي موديان كوچك در اين قانون در نظر گرفته شد. رييس مركز پژوهش‌هاي مجلس گفت: برنامه‌ريزي بايد به گونه‌اي باشد كه همه معاملات موديان در سامانه موديان پوشش داده شود. بنابراين هدف اصلي توسعه صورتحساب‌هاي الكترونيك است. بايد اين نظارت صورت گيرد تا قانون ماليات بر درآمدهاي اتفاقي با كمك سامانه موديان اجرايي شود. در كنار اين صحبت‌ها اما رييس سازمان امور مالياتي از سياست‌هاي اين مجموعه براي افزايش درآمدهاي مالياتي سخن گفت و از فهرست جديد خانه‌هايي گفت كه بايد در فهرست پرداخت ماليات قرار بگيرند. سيدهادي سبحانيان در همايش سياست‌هاي مالي و مالياتي كشور اظهار كرد: در اسناد بالادستي به كرات تكرار شده كه بايد از منابع نفتي فاصله بگيريم و به سمت منابع پايدار مالياتي حركت كنيم. با اين حال دستاورد مهمي طي سال‌هاي گذشته در اين حوزه به دست نيامد. وي افزود: بعضا اين سوال پيش مي‌آيد كه چرا كشوري كه نفت دارد بايد ماليات بدهد؟ پاسخ اين است كه نفت يك سرمايه است و بايد براي آينده ذخيره شود و عقلا نبايد صرف امور جاري كشور شود. همچنين قيمت نفت در اختيار كشور نيست و شير نفت در اختيار نهادهاي بين‌المللي است. رييس كل سازمان امور مالياتي خاطرنشان كرد: در سال ۱۴۰۲ حدود ۵۰ درصد از منابع بودجه سالانه از طريق ماليات تامين مي‌شود كه اين عدد در سال ۱۴۰۰ حدود ۳۰ درصد بود.
سبحانيان با اشاره به لزوم فرهنگ‌سازي مالياتي گفت: در اين حوزه با سوالات جدي از منظر مردم مواجهيم. براي اينكه امر ماليات ستاني به يك امر لازم و ضروري در افكار عمومي تثبيت شود مستلزم آن است كه دانشگاه‌ها و انديشكده‌هاي ما به معناي واقعي كلمه به صورت تخصصي به اين موضوع بپردازند. وي تاكيد كرد: مردم بايد بدانند مالياتي كه مي‌پردازند در حوزه زيرساخت‌ها و آباداني كشور هزينه مي‌شود. بحث بعدي تربيت و به كارگيري مشاوران مالياتي است كه در سازمان دنبال مي‌شود. استفاده از اين مشاوران مي‌تواند نقش مهمي را در ترويج فرهنگ مالياتي در كشور ايجاد كند. رييس سازمان امور مالياتي، رويكرد ديگر را حركت به سمت يك نظام مالياتي داده مبنا و سيستمي دانست و يادآور شد: قبلا يك نظام مالياتي سنتي داشتيم كه هم‌اكنون با حركت پرشتاب به سمت تكامل مبتني بر داده مي‌رويم. اين منجر به رضايت خاطر موديان مي‌شود. اجراي قانون پايانه‌هاي فروشگاهي و سامانه موديان يكي از اقدامات در اين زمينه است.
سبحانيان بيان كرد: ماليات بيش از چهار ميليون مودي در مشاغل صرفا از طريق اظهار خود آنها اخذ مي‌شود. اين هنر يك نظام مالياتي مطلوب است كه به گونه‌اي با مودي تعامل كند كه مودي خير و صلاح خودش را در اظهار درست بداند. بخش زيادي از گلايه‌ها ناشي از ميزان ماليات پرداختي نيست، بلكه ناشي از تبعيضي است كه ممكن است بين ديگر افراد باشد. اما اگر بدانند همه‌چيز به صورت سيستمي محاسبه مي‌شود قطعا نارضايتي‌ها از بين مي‌رود. وي با بيان اينكه خدمات مالياتي بايد به صورت برخط ارايه شود، گفت: موديان بايد بتوانند از منزل خودشان تكاليف مالياتي را انجام دهند. در اين راستا صدور گواهي‌هاي مختلف مالياتي به صورت برخط، ماليات نقل و انتقال سهام غيربورسي به صورت غيرحضوري، ماليات بر ارث و برون‌سپاري خدمات مالياتي، توسعه دفاتر پيشخوان، ارايه خدمات مالياتي بر روي اپليكيشن از اقدامات سازمان امور مالياتي است. به گفته سبحانيان، تكريم موديان يك تكليف در سازمان امور مالياتي است. مركز ارتباطات مردمي ۱۵۲۶ به صورت ۲۴ ساعته پاسخگوي فعالان اقتصادي و موديان مالياتي است. استفاده از شركت‌هاي دانش بنيان، سيستمي كردن فرآيندها، جلوگيري از فرار مالياتي با استفاده از شركت‌هاي دانش بنيان از محورهاي اصلي ما است.
رييس كل سازمان امور مالياتي اعلام كرد: سال گذشته براي شناسايي املاك لوكس تقريبا در كل كشور حدود ۱۰ هزار واحد را شناسايي كرديم كه امسال موفق شديم با ظرفيت يكي از شركت‌هاي دانش بنيان فقط در تهران حدود ۱۲۰ هزار خانه گران‌قيمت را در تهران شناسايي كنيم. وي بيان كرد: تمركز بر دانه درشت‌ها يكي ديگر از رويكردهاي اصلي ما است. ما به موديان خرد فشار نمي‌آوريم. ۵۰ درصد مشاغل كه موديان خرد هستند ماليات‌شان صفر مطلق شده است. ۹۰ درصد هم زير ۲۰ ميليون تومان ماليات پرداخت مي‌كنند. سبحانيان، اصابت ماليات بر فعاليت‌هاي غيرمولد را از ديگر رويكردهاي سازمان امور مالياتي دانست و گفت: ما بايد طوري برنامه‌ريزي كنيم كه افراد سود خود را در بازارهاي سفته بازانه نبينند. مجلس در اين زمينه همكاري خوبي دارد. قانون ماليات بر سوداگري و سفته بازي تا جاي خوبي در مجلس پيش رفته و اميدواريم در اين مجلس به انتها برسد و به مجلس بعد موكول نشود. همكاري دستگاه‌ها براي در اختيار گذاشتن اين اطلاعات نيز مهم است. وي خاطرنشان كرد: لايحه مجموع درآمد در دولت تنظيم و به مجلس ارسال شده است. در اين لايحه تلاش شده با كاهش نرخ، انگيزه سرمايه‌گذاري و توليد افزايش پيدا كند. بايد به سمت ماليات‌ستاني بيشتر از پرمصرف‌ها و كساني كه درآمد كمتري براي كشور ايجاد مي‌كنند برويم.
با توجه به تداوم احتمالي تحريم‌ها در سال آينده، احتمالا دولت بايد بر روي منابع پيش‌بيني شده مالياتي حساب ويژه‌اي باز كند و احتمالا در سال آينده سياست‌ها بايد به شكلي دنبال شوند كه بتواند راهي براي جلوگيري از فرار دانه درشت‌ها پيدا شود.