تعادل|
حجم تجارت خارجي تا پايان بهمن ماه سال جاري با احتساب صادرات نفت خام و خدمات فني و مهندسي به ۱۳۸ و ۸۴۰ ميليون دلار رسيد. اين عدد در مقايسه با مدت مشابه سال قبل ۲.۷ درصد افزايش را نشان مي‌دهد. داده‌هاي منتشر شده از سوي گمرك نشان مي‌دهد، در بازه زماني مورد بررسي مجموع صادرات غير نفتي به استثناي صادرات برق، نفت و خدمات فني و مهندسي برابر با ۱۲۴ ميليون و ۷۵۶ هزار تن كالا به ارزش ۴۴ ميليارد و ۸۹۰ ميليون دلار بوده است. سهم نفت در سبد صادراتي هم ۳۲ ميليارد و ۵۹۰ ميليون دلار برآورد شده و صادرات بخش خدمات فني و مهندسي هم به يك ميليارد و ۹۰ ميليون دلار رسيد؛ با اين شرايط مي‌توان گفت مجموع صادرات كشور در اين مدت به رقم ۷۸ ميليارد و ۸۹۰ ميليون دلار رسيده است. از سوي ديگر ارزيابي‌هاي صورت گرفته نشان مي‌دهد در اين مدت، ۳۵ ميليون و ۷۶۶ هزار تن كالا به ارزش ۵۹ ميليارد و ۸۸۰ ميليون دلار وارد كشور شده كه اين ميزان به لحاظ وزني ۶.۴ درصد و از حيث ارزش ۱۱.۱۱ درصد افزايش داشته است. همچنين در اين مدت ۶۰ ميليون دلار برق وارد كشور شده كه نسبت به مدت مشابه سال قبل ۴۸ درصد كاهش داشته است. در همين حال، تغييرات شاخص قيمت كالاهاي وارداتي در پاييز بيشترين تورم فصلي با ١٩.٧ درصد مربوط به گروه «آلات و دستگاه‌هاي اپتيك، عكاسي» و كمترين تورم فصلي با ٠.١ درصد مربوط به گروه «پوست خام، چرم» است.
كاهش تراز تجاري در 11 ماه
به گفته محمد رضواني‌فر رييس كل گمرك ايران، ميزان كالاهاي صادراتي بدون احتساب صادرات برق، نفت و خدمات فني مهندسي و صادرات از محل تجارت چمداني به لحاظ وزني نسبت به مدت مشابه سال قبل ۱۱.۴۲ درصد افزايش و از حيث ارزش ۸.۸۷ كاهش داشته است. رييس كل گمرك ايران با اشاره به اينكه با در نظر گرفتن صادرات نفت ۱۹ ميليارد دلار مازاد تجارت خارجي داريم، تاكيد كرد: تجارت خارجي كشور بدون احتساب صادرات نفت ۱۵ ميليارد دلار كسري دارد . البته بايد توجه شود شيب منفي كسري تجاري بدون نفت در بهمن ماه كاهشي بوده است. به گفته رضواني‌فر، متوسط ارزش گمركي هر تن كالاي صادراتي در اين مدت با ۱۸ درصد كاهش به ۳۶۰ دلار رسيد.
عمده كالاهاي صادراتي و وارداتي
داده‌هاي اعلام شده نشان‌دهنده آن است در اين مدت زمان مورد بررسي «گاز طبيعي مايع شده» با ۳ ميليارد دلار، «پروپان مايع شده» با ۲ ميليارد و ۸۰۰ ميليون دلار و «متانول» با ۲ ميليارد دلار در ميان سه قلم عمده كالاهاي صادراتي قرار داشته‌اند. از سوي ديگر در بين اقلام عمده كالاهاي صادراتي، «سنگ آهن»
با ۶۴ درصد، گازهاي نفتي و «هيدروكربورهاي گازي شكل مايع شده» با ۵۴ درصد، «محصولات نيمه تمام از آهن يا از فولاد» با ۲۸ درصد از بيشترين رشد به لحاظ ارزشي در بين اقلام عمده كالاي صادراتي برخوردار بوده‌اند. با توجه به داده‌هاي اعلام شده سهم صادرات «گاز طبيعي مايع شده» برابر با ۵۵ درصد، «پروپان مايع شده» ۲۲ درصد و «بوتان مايع شده» ۹.۲۱ درصد به لحاظ ارزشي در ۱۱ ماهه سال جاري بيشترين كاهش در ارزش را در بين اقلام عمده كالاي صادراتي به خود اختصاص دادند.
همچنين صادرات كالاهاي پتروشيمي با ۴۵ ميليون و ۶۰۰ هزار تن و به ارزش حدود ۱۸ ميليارد دلار، از نظر وزن ۹.۴ درصد كاهش و از حيث ارزش حدود ۲۹ درصد كاهش داشته است كه ناشي از كاهش قيمت جهاني فرآورده‌هاي پتروشيمي بوده است.
با توجه به داده‌هاي اعلام شده از سوي گمرك اين سوال مطرح مي‌شود كه كدام كالاها در ميان اقلام عمده وارداتي قرار داشته‌اند؟ در اين مدت «ذرت دامي» با ۳ ميليارد و ۵۰۰ ميليون دلار، «گوشي تلفن همراه هوشمند» با ۲ ميليارد و ۶۰۰ ميليون دلار و «دانه سويا» با يك ميليارد و ۸۰۰ ميليون دلار سه قلم عمده كالاي وارداتي بودند. از سوي ديگر در اين مدت واردات طلا به اشكال خام، تراكتور‌ها و قطعات منفصله اتومبيل‌هاي سواري در بين اقلام عمده كالاي وارداتي از بيشترين افزايش به لحاظ ارزش و برنج و گندم از بيشترين كاهش برخوردار بودند. داده‌هاي منتشر شده از سوي گمرك نشان مي‌دهد در بازه زماني مورد بررسي «امارات متحده عربي» با ۱۸ ميليارد و ۸۰۰ ميليون دلار، «چين» با ۱۶ ميليارد و ۸۰۰ ميليون دلار، «تركيه» با ۶ ميليارد و ۸۰۰ ميليون دلار، «آلمان» با يك ميليارد و ۹۰۰ ميليون دلار و «هند» با يك ميليارد و ۸۰۰ ميليون دلار ۵ كشور عمده طرف معامله واردات در ۱۱ ماهه سال جاري بودند. از سوي ديگر روند صادرات كالا نشان مي‌دهد، صادركنندگان داخلي در 11 ماه سال جاري ۱۲ ميليارد و ۷۰۰ ميليون دلار كالا به «چين»، ۸ ميليارد و ۶۰۰ ميليون دلار به «عراق»، ۵ ميليارد و ۹۰۰ ميليون دلار به «امارات متحده عربي»، ۳ ميليارد و ۸۰۰ ميليون دلار به «تركيه» و ۲ ميليارد دلار به «هند» صادرات داشته‌اند. بدين‌ترتيب ۷۵ درصد از وزن و ۷۳ درصد از ارزش كل صادرات كشور در ۱۱ ماهه سال جاري به ۵ كشور صورت گرفته است.
تغييرات شاخص قيمت كالاهاي وارداتي
در همين راستا، مركز آمار اعلام كرد فصل پاييز ١٤٠٢، شاخص قيمت كل كالاهاي وارداتي مبتني بر داده‌هاي ريالي ۵۰۱.۸ بوده است كه نسبت به فصل قبل، ۱۰.۷ درصد، نسبت به فصل مشابه سال قبل ۴۵.۶ درصد و در چهارفصل منتهي به فصل جاري نسبت به دوره مشابه سال قبل، ۹۶.۸ درصد افزايش داشته است. تغييرات شاخص قيمت كالاهاي وارداتي در پاييز بيشترين تورم فصلي با ١٩.٧ درصد مربوط به گروه «آلات و دستگاه‌هاي اپتيك، عكاسي» و كمترين تورم فصلي با ٠.١ درصد مربوط به گروه «پوست خام، چرم» است. قيمت كالاهاي وارداتي يكي از مهم‌ترين عوامل تأثيرگذار بر ميزان مبادلات خارجي كشور‌ها و نيز يكي از عوامل تعيين‌كننده رابطه مبادله است و تغييرات آنها از اهميت بالايي برخوردار است. در طرح شاخص قيمت كالاهاي وارداتي از تمام كد‌هاي تعرفه وارداتي كشور سال ١٤٠٠ (سال پايه) استفاده شده است.
اطلاعات مورد استفاده در اين طرح از آمار‌هاي ثبتي گمرك ايران و طبقه‌بندي مورد استفاده سيستم طبقه‌بندي نظام هماهنگ شده توصيف و كدگذاري (HS) است. نتايج حاصل از اين طرح در سطح كشور و براي ٢٠ گروه اصلي طبقه‌بندي HS قابل انتشار است و به تفكيك دلاري و ريالي محاسبه و منتشر مي‌شود.
ذكر اين نكته ضروري است كه براي محاسبه شاخص فصل پاييز ١٤٠٢ از داده‌هاي مقدماتي گمرك جمهوري اسلامي استفاده شده است؛ لذا نتايج اعلام شده به صورت مقدماتي بوده و استفاده از آنها بايد با ملاحظه انجام شود. پس از استخراج و ارايه داده‌هاي قطعي سال ١٤٠٢ توسط گمرك جمهوري اسلامي ايران، شاخص واردات نيز از سوي مركز آمار بازنگري شده و ارقام نهايي شاخص مربوط به اين دوره مجدداً به صورت قطعي منتشر خواهد شد.
در فصل پاييز ١٤٠٢، شاخص قيمت كل كالاهاي وارداتي مبتني بر داده‌هاي ريالي ۵۰۱.۸ است كه نسبت به فصل قبل (تورم فصلي) ١٠.٧ درصد، نسبت به فصل مشابه سال قبل (تورم نقطه به نقطه) ٤٥.٦ درصد و در چهار فصل منتهي به فصل جاري نسبت به دوره مشابه سال قبل (تورم سالانه) ٩٦.٨ درصد افزايش داشته است. در فصل پاييز ١٤٠٢، شاخص قيمت كل كالاهاي وارداتي مبتني بر داده‌هاي دلاري برابر با ۱۲۲.۰ است كه نسبت به فصل قبل (تورم فصلي) ٠.٢ درصد كاهش و نسبت به فصل مشابه سال قبل (تورم نقطه به نقطه) ٦.١ درصد و در چهار فصل منتهي به فصل جاري نسبت به دوره مشابه سال قبل (تورم سالانه) ٩.١ درصد افزايش داشته است. در فصل پاييز ١٤٠٢، درصد تغييرات شاخص قيمت كالاهاي وارداتي مبتني بر داده‌هاي ريالي نسبت به فصل قبل (تورم فصلي) ۱۰.۷ درصد است كه در مقايسه با همين اطلاع در فصل قبل (٤.٤ درصد)، ٦.٣ واحد درصد افزايش داشته است. در اين فصل بيشترين تورم فصلي با ١٩.٧ درصد مربوط به گروه «ماشین آلات و دستگاه‌هاي اپتيك، عكاسي و...» و كمترين تورم فصلي با ٠.١ درصد مربوط به گروه «پوست خام، چرم و …» است. گروه «چربي‌ها و روغن‌هاي حيواني يا نباتي و…» نيز با تورم ٦.٧- درصد بيشترين كاهش را تجربه كرده است.
