بازار ناآرام خودرو در سه پرده
بازار خودرو در چند سال اخير به يك بازار ملتهب با نوسان‌هاي بسيار تبديل شده است. تقريبا هر اتفاقي از رويدادهاي سياسي گرفته تا تصميم‌هاي اقتصادي قيمت خودرو در بازار آزاد را تغيير مي‌دهد. تقريبا از زمان لغو برجام و ممنوعيت واردات خودرو با برگزاري قرعه‌كشي‌ها، پاي واسطه‌ها به بازار خودرو باز شد. تا خودرو هم روزهاي چند نرخي بودن را تجربه كند. بارها راهكارهاي مختلفي از سوي مسوولان انديشيده شد اما پس از مدتي از يادها رفت.
تعادل|
بازار خودرو در چند سال اخير به يك بازار ملتهب با نوسان‌هاي بسيار تبديل شده است. تقريبا هر اتفاقي از رويدادهاي سياسي گرفته تا تصميم‌هاي اقتصادي قيمت خودرو در بازار آزاد را تغيير مي‌دهد. تقريبا از زمان لغو برجام و ممنوعيت واردات خودرو با برگزاري قرعه‌كشي‌ها، پاي واسطه‌ها به بازار خودرو باز شد. تا خودرو هم روزهاي چند نرخي بودن را تجربه كند. بارها راهكارهاي مختلفي از سوي مسوولان انديشيده شد اما پس از مدتي از يادها رفت. اواخر سال ۱۴۰۰، رييس‌جمهوري ۸ فرمان را براي سامان دادن به وضعيت صنعت خودرو صادر كرد. پس از آن وزارت صمت با روش‌هاي مختلف تلاش كرد اين فرمان‌ها را اجرايي كند. راه‌اندازي سامانه يكپارچه فروش خودرو و آزادسازي واردات خودرو از جمله همين اقدامات بود. با همه دستورالعمل‌ها اما بازار خودرو همچنان ناآرام و نامتعادل است و به نظر مي‌رسد، تمامي نسخه‌هاي مقطعي سياست‌گذار براي تنظيم اين بازار نيز جوابگو نباشد.
زيان خودروسازان از 200 همت گذشت
در هفته منتهي به شنبه 5 اسفند 1402 زيان 200 هزار ميليارد توماني خودروسازان، اعلام تعرفه برق خودروهاي برقي، برنامه‌هاي پليس براي نوروز 1403، افزايشي شدن مصرف بنزين، ورود نخستين خودروي وارداتي به منطقه آزاد كيش، افزايش ۴۰ درصدي نرخ پاركينگ‌هاي شهرداري، جرمي به اسم خريدوفروش كد ملي، يك شرط جديد براي خريد لاستيك و تمام حواشي افزايش قيمت محصولات يك شركت ازجمله مهم‌ترين عناوين رسانه‌ها بودند.
تازه‌ترين گزارش مالي شركت‌هاي خودروسازي نشان مي‌دهد جمع كل زيان انباشته صنعت خودروسازي تحت تأثير قيمت‌گذاري دستوري براي نخستين‌بار از مرز 200 هزار ميليارد تومان فراتر رفته و به 216 هزار ميليارد تومان رسيده است. اين داده‌ها نشان مي‌دهد شركت ايران‌خودرو به همراه شركت‌هاي زيرمجموعه‌اش در نيمه نخست امسال جمعاً 15 هزار و 383 ميليارد تومان زيان كرده‌اند كه اين ميزان در مقايسه با مدت مشابه سال گذشته 21 درصد رشد نشان مي‌دهد. با اين ميزان زيان جمع كل زيان انباشته گروه ايران‌خودرو براي نخستين‌بار به 105 هزار و 954 ميليارد تومان رسيده است. در همين مدت شركت سايپا و شركت‌هاي زيرمجموعه‌اش نيز جمعاً 12 هزار و 279 ميليارد تومان زيان توليد كرده‌اند و با اضافه شدن ضررهاي نيمه نخست امسال جمع كل زيان انباشته اين شركت و شركت‌هاي تابعه‌اش به 89 هزار و 527 ميليارد تومان رسيده است.
خودروسازان چقدر خودرو وارد كردند؟
اما چه خبر از واردات خودرو؟ از ابتداي سال جاري تاكنون مدل‌هاي مختلف از برندهاي چيني، ژاپني، كره‌اي و حتي اروپايي وارد كشور شده‌اند. شايد جالب باشد بدانيد كه بيشترين سهم واردات خودرو به گروه خودروسازي سايپا تعلق دارد كه جزو شركت‌هاي دولتي كشور به حساب مي‌آيد. سايپا با واردات ۱۹۴۷ دستگاه خودرو در ۱۱ ماهه گذشته، صدرنشين فهرست شركت‌هاي عمده واردكننده خودرو به بازار ايران است. اين شركت هم‌اينك محصولاتي همچون چانگان CS35، چانگان CS55، چانگان ايدو و سينوگلد تانگو ۵ را در سامانه يكپارچه فروش خودروهاي وارداتي به عرضه درآورده است. پس از سايپا، كرمان خودرو با ورود ۱۰۰۰ دستگاه در جايگاه دوم و معين خودرو با ورود ۷۳۶ هزار دستگاه در جايگاه سوم ليست شركت‌هاي عمده واردكننده خودرو نشسته‌اند. وارداتي‌هاي كرمان موتور شامل مدل‌هاي كرتا، النترا، توسان و اكسنت هيونداي و وارداتي‌هاي معين خودرو شامل مدل‌هاي ۱.۲، ۱.۵ و ۱.۸ ليتري كرولا و مدل‌هاي بنزيني و هيبريدي لوين تويوتا مي‌شوند. ماموت خودرو با عرضه ۶۱۶ دستگاه (مدل‌هاي جتا)، بهمن موتور با عرضه ۵۹۷ دستگاه (مدل‌هاي هونگچي و بستيون) و ايران‌خودرو با عرضه ۵۰۶ دستگاه در رتبه‌هاي بعدي قرار دارند. پارس‌خودرو، عرضه‌كننده زوتي DL5 با واردات ۴۶۳ دستگاه، ايساكو كيش عرضه‌كننده سدان آئولوس شاين مكس با واردات ۴۵۰ دستگاه، كرمان موتور با واردات ۲۹۹ دستگاه و كوشا خودرو نگين با واردات ۲۱۸ دستگاه (مدل‌هاي كيا) عناوين آخر ليست واردكنندگان را به خود اختصاص داده‌اند. طبق آمار به دست آمده، در مجموع ۶۸۳۲ خودرو سواري تا آخر بهمن‌ماه ۱۴۰۲ ده شركت فوق وارد كشور شده‌اند. البته خودروسازان ديگري همچون فردا موتور (جيلي آزكارا) نيز در حوزه واردات فعاليت دارند كه نام آنها در ليست شركت‌هاي عمده واردكننده ذكر نشده است.
تحويل قطره‌چكاني خودروهاي وارداتي
طبق آمارهاي موجود از گمركات كشور، بيش از 8 هزار خودرو وارد بنادر كشور شده كه از اين مقدار بيش از 4 هزار دستگاه نيز ترخيص شده است. اين در حالي است كه مي‌دانيم، تا 12 دي‌ماه امسال، 93 هزار و 343 ثبت سفارش انجام شده است. تعداد خودروهاي وارد شده به كشور تاكنون 9 هزار و 176 دستگاه است و تعداد خودروهاي در حال حمل 10 هزار و 176 دستگاه و تعداد خودروهاي عرضه شده به افراد ثبت نامي 8 هزار و 220 دستگاه و تعداد خودروهاي پلاك شده حدود 4 هزار دستگاه است. اكنون تحويل قطره‌چكاني خودروهاي وارداتي به مردم در حالي انجام مي‌شود كه بازار قيمت خودروهاي وارداتي هر روز ملتهب‌تر شده و شاهد رقم‌هاي بسيار بالايي است. مشخص نيست شركت‌ها و حتي وزارت صنعت چه تعداد خودرو به مردم تحويل داده‌اند و اينكه چرا شركت‌ها تمايلي به تحويل خودروها به مردم ندارند. مهدي ضيغمي، رييس سازمان توسعه تجارت، درباره تحويل خودروهاي وارداتي اظهار كرد شركت‌هاي واردكننده اعلام مي‌كنند كه خودروها در روند شماره‌گذاري هستند؛ البته شركت‌ها مي‌گويند اين فرآيند زمان‌بر است. شركت‌ها مي‌گويند پليس راهور در اظهارنامه‌ها فرآيند را زمان‌بر مي‌كند. وي همچنين تاكيد كرد دليل طولاني شدن عرضه خودروها را بايد از پليس راهور جويا شد كه آيا اين موضوعات صحت دارد يا اينكه شركت‌ها از اين زمان‌بر بودن استفاده مي‌كنند تا ريال بيشتري دستشان بماند.
عباس علي‌آبادي، وزير صمت، دي ماه همين امسال در جلسه علني مجلس، درباره اينكه چرا علي رغم گذشت يكسال از تصويب قانون ساماندهي صنعت خودرو (واردات خودروهاي نو) تا اين لحظه خودرو وارد كشور نشده است، تعداد خودروي ثبت سفارش شده 93 هزار و 343 عدد است و تعداد خودروهاي وارد شده به كشور تاكنون 9 هزار و 176 عدد، تعداد خودروهاي در حال حمل 10 هزار و 176 عدد و تعداد خودروهاي عرضه شده به افراد ثبت نامي 8 هزار و 220 عدد و تعداد خودروهاي پلاك شده حدود 4 هزار عدد است درحالي كه كل افراد ثبت‌نام شده و حائز شرايط 33 هزار و 538 نفر و افراد منصرف شده 3 هزار و 505 نفر و افراد مانده در صف 30 هزار 433 نفر و افراد تعيين تكليف شده 7 هزار و 121 نفر هستند.
به اين ترتيب فرايند واردات خودروي نو از برندهاي سوزوكي، تويوتا، كيا، هوندا و ساير برندها اعم از چيني و غيره نظم گرفته و روال پيدا كرده است و اميدوارم ملت شريف با صبوري مراقب باشند و فريب دلالان را نخورند.
وي درباره واردات خودرو كاركرده گفت آيين نامه در موعد مقرر توسط وزارت صمت تدوين و به دولت ارسال گرديده و اين آيين نامه پس از طي بررسي‌هاي كارشناسي در كميسيون‌هاي تخصصي و صحن دولت با اصلاحاتي تصويب شد و ان شاءالله به زودي ابلاغ مي‌گردد؛ با ابلاغ اين آيين‌نامه واردات خودروهاي كاركرده نيز نظام پيدا كرده و دغدغه نمايندگان محترم رفع مي‌گردد.
