در اوايل دهه نود در كشور طرحي با عنوان سيمكارت دانش‌آموز مطرح شد كه به نتيجه نرسيد، در اين طرح قرار بود كه براي دانش‌آموزان سيمكارتي طراحي شود تا به تعدادي شماره مشخص و محدود دسترسي داشته باشند. دانش‌آموزان بيش از ديگران در معرض آسيب‌هاي ناشي از كاربرد نادرست اينترنت قرار دارند. تحقيقات نشان مي‌دهد كه استفاده زياد از اينترنت با پيوند ضعيف اجتماعي مرتبط است و دانش‌آموزاني كه بيشتر وقت خود را صرف وب‌گردي‌هاي اينترنتي مي‌كنند پيوند كمتري با خانواده و گروه هم سالان خود دارند و تاثير‌پذيري بيشتري نيز از اين فضا دارند. اين روزها با توجه به استقبال گسترده كاربران اينترنتي خصوصاً قشر جوان و نوجوان از شبكه‌هاي اجتماعي مجازي، بررسي مسائل مربوط به اين شبكه‌ها جهت اتخاذ تصميمات صحيح و برنامه‌ريزي دقيق توسط مسوولان فرهنگي و اجتماعي و نيز والدين، ضروري است. از جمله مشكلاتي كه ممكن است براي دانش‌آموزان در صورت استفاده نادرست از اينترنت و فضاي مجازي به عنوان آينده‌سازان جامعه پيش بيايد، افت تحصيلي و كاهش عملكرد آموزشي آنان است. دانشجويان و دانش‌آموزان در ايام امتحانات با توجه به وابستگي و گرايش زياد به شبكه‌هاي اجتماعي مجازي، مدت زيادي را در اين شبكه‌ها مي‌گذرانند كه اين امر تاثيرات نامطلوبي بر وضعيت آموزشي آنها داشته و باعث افزايش افت تحصيلي و پايين آمدن كيفيت آموزشي و امتحانات آنها شده است.
جذابيت‌هاي رسانه نوظهور
عليرضا شريفي يزدي، جامعه‌شناس در گفت‌وگو با پانا اظهار كرد: هر رسانه نو ظهور جذابيت خاص خود را براي مخاطبين دارد. افراد در ابتدا جذب آن فضاي جديد شده و شروع به چرخيدن در فضا مي‌كنند. هر شخص بر اساس يك هدف مشخص وارد سايت يا شبكه شده و بعد از مدتي وب‌گردي، فعاليت در فضاي مجازي به ولگردي مجازي تبديل مي‌شود و آرام آرام شخص را به اين فضا معتاد مي‌كند. او ادامه داد: اين اتفاق جهاني بوده و مختص كشور ما نيست. البته در ايران به دليل عدم وجود زير ساخت‌هاي لازم براي جذب نوجوان و جوانان به فعاليت‌هاي درست مثل زير ساخت‌هاي ورزشي و هنري، مساله كمي پررنگ‌تر است.» اين كارشناس يادآور شد: در دوره‌هايي از گذشته تلويزيون نقش پررنگي در زندگي افراد داشت اما اكنون براي نسل جديد شبكه‌هاي اجتماعي جايگزين تلويزيون شده كه اين مساله روي عملكرد افراد در ابعاد مختلف تاثيرگذار است. تاثيرات جسماني به لحاظ گرفتن تحرك و اضافه وزن در نسل جوان و كاهش توان فكري آنها، همچنين كاهش عملكرد تحصيلي از ديگر اثرات مخرب شبكه‌هاي اجتماعي براي نسل جوان است. شريفي يزدي بيان كرد: البته شرايط بيكاري موجود در جامعه و كاهش انگيزه دانش‌آموزان در افت تحصيلي آنها موثر بوده و تا حد زيادي به نظام آموزش و پرورش بستگي دارد ولي نمي‌توان نقش شبكه‌هاي اجتماعي را ناديده گرفت. از نگاهي ديگر شبكه‌هاي اجتماعي با توجه به قديمي‌بودن نظام آموزشي در كشور ما در نوسازي و به‌روز رساني اطلاعات دانش‌آموزان تاثيرات مثبتي دارد. دانش‌آموزان بسياري از اطلاعات خود را از شبكه‌هاي اجتماعي به دست مي‌آورند اما اين موضوع كه بودن در اين فضاها به صورت كنترل نشده باعث افت تحصيلي و كاهش عملكرد آموزشي خواهد شد، امري مشهود است.
افزايش سواد؛ كاهش آسيب‌ها
او اولين راهكار براي كاهش آسيب‌هاي فضاي مجازي را سواد خانواده‌ها دانست و گفت: اولين گام در اين مسير افزايش سواد رسانه‌اي خانواده‌ها است. خانوداه‌ها بايد سواد رسانه‌اي خود را افزايش داده تا شيوه تعامل با فرزند، نحوه مصرف اينترنت و فضاي ديجيتال را بدانند. خانواده‌ها بايد خودشان به دنبال ارتقای سواد رسانه‌اي خود بروند و متناسب با سن و درك فرزند خود مطالب را در اختيار آنها قرار دهند. فرزندان بايد بدانند فضاي‌مجازي همچون اقيانوسي است كه اگر بي‌محابا در آن شنا كنند، غرق مي‌شوند. اين كارشناس گفت: موبايل و خدمات‌دهنده‌هاي اينترنت بايد خدماتي را در اين راستا اراده دهند. در همه جاي دنيا به خصوص كشورهاي پيشرفته متناسب با سن كودك به آنها سيمكارت داده مي‌شود و كودك مي‌تواند فقط با شماره‌هاي خاص در مواقع ضروري تماس بگيرد. شريفي يزدي ادامه داد: در ايران نيز بايد زيرساخت‌هايي براي چنين فعاليتي فراهم شود. در اوايل دهه نود طرح سيمكارت دانش‌آموز مطرح شد كه به نتيجه نرسيد. اگر خانواده با آموزش و پرورش هماهنگ شود و برنامه‌ريزي لازم را در اين زمينه انجام دهند، مي‌توان از خطرات فضاي مجازي تا ميزان 70 درصد جلوگيري كرد. او افزود: در دنيا طرحي وجود دارد كه پدر و مادر سيمكارتي را براي فرزند خود تهيه مي‌كنند كه امكان دسترسي به اينترنت در آن نيست. بسياري از كودكان و نوجوانان به بهانه تماس‌هاي ضروري اقدام به خريد گوشي موبايل مي‌كنند با اين طرح مي‌توانند با شماره‌هاي محدود و ضروري تماس برقرار كنند.
اين كارشناس بيان كرد: در رابطه با اينترنت نيز وضع به همين گونه است. يك موضوع اين است كه بچه‌ها امكان واردشدن به هر سايتي را نداشته باشند و دوم اينكه در هر سايتي كه وارد شوند، به صورت خودكار آن سايت بر روي گوشي و لپتاپ پدر و مادر نمايش داده مي‌شود كه به اين عمل پرنت كنترل گفته مي‌شود.
او علت بي‌توجهي به طرح سيمكارت دانش‌آموز كه در اوايل دهه نود به سرانجام نرسيد را ناباوري نسبت به ضرورت اين طرح دانست و گفت: وجود دغدغه‌هاي بزرگ‌تر، عدم تخصص و كمك نگرفتن از متخصصان و مشاوران در اين زمينه از عوامل عقب ماندن اينگونه طرح‌ها است. در كشورهاي حوزه اسكانديناوي مثل سويیس، سوئد، هلند و نروژ كه نسبت به ايران كشورهاي آزادتري هستند، اينگونه مسائل بسيار كنترل شده است در كشور ما كه در بسياري از مسائل از آنها محدودتر عمل مي‌كنيم نيز بايد به اين موضوع توجه بيشتري شود.
