رييس سازمان تنظيم مقررات و ارتباطات راديويي اعلام كرد براي انتشار آمار پهناي باند بين‌الملل منع قانوني وجود ندارد. او اين آمار را ارايه نكرد اما گفت پيك مصرف ترافيك به ۱۲ ترابيت بر ثانيه رسيده است.
امير محمدزاده لاجوردي در نشست «واكاوي تخصصي آينده اينترنت در ايران» كه با حضور كارشناسان و اعضاي انجمن تجارت الكترونيك تهران توسط «آزمايشگاه داده و حكمراني» برگزار شد به گزارش انجمن تجارت الكترونيك تهران در مورد وضعيت اينترنت واكنش نشان داد. او اظهار كرد: وزارت ارتباطات بلافاصله فرداي انتشار اين گزارش، ارزيابي انجام داد. در اين گزارش، آمارهايي در خصوص سايت‌هاي تحريمي ذكر شده بود كه با توجه به پايش‌هاي وزارت ارتباطات در حال حاضر، ۳۰۰ هزار سايت و سرويس تحريمي در كشور داريم. به نظر مي‌رسد اين تحريم‌هاي صورت گرفته براي سايت‌ها و سرويس‌ها به اين منظور است تا كاربران ايراني مجبور باشند حتي براي استفاده مجاز از برخي سايت‌ها از فيلتر شكن يا VPN استفاده كنند. وزارت ارتباطات در تلاش است برخي از سايت‌هاي تحريمي را براي كاربر در دسترس كند. وي با بيان اينكه بخش خصوصي مي‌تواند در ارزيابي فيلتر بودن يا عدم فيلتر برخي سايت‌ها كمك كند و موثر باشد، افزود: به‌طور مثال يكي از برنامه‌هاي بسته شده گوگل پلي است كه بارها تلاش شده تا اين برنامه در دسترس قرار بگيرد در نتيجه مي‌توان گفت بخش خصوصي با توجه به اطلاعات و تجربه‌اي كه دارد مي‌تواند مزاياي وجود گوگل پلي را تحليل كند به همين خاطر در يكي از كارگروه‌هاي تعيين مصاديق مجرمانه از بخش خصوصي خواستيم در جلسه حضور داشته باشند اما متأسفانه دفاع خوبي انجام نشد و نظرها تغيير كرد با اين حال معتقد هستم مي‌توان گزارش شفاف و عادلانه‌اي داشته باشيم. لاجوردي در ادامه گفت: موضوع ديگري كه در گزارش انجمن تجارت الكترونيك مطرح شد، پهناي باند بود كه در اين گزارش انجمن با ترافيك اشتباه گرفته است. مي‌توان گفت پهناي باند از ابتداي دولت تا الان افزايشي بوده و اصلاً كاهش پيدا نكرده است. اين موضوع ممكن است به اشتباه ترافيك باشد چون ترافيك با پهناي باند متفاوت است. وي به علت عدم انتشار آمار پهناي باند بين‌الملل اشاره كرد و گفت: منع قانوني براي انتشار آمار حجم ترافيك بين‌الملل وجود ندارد در بازي اخير ايران و سوريه پيك ترافيك ۷ ترابيت بر ثانيه و مجموع ۱۲ ترابيت بر ثانيه ثبت شد كه مشخص مي‌كند ۵.۵ ترابيت بر ثانيه ترافيك بين‌الملل است.
سال گذشته، اينترنت به‌طور كامل
قطع نشد
لاجوردي در خصوص گزارش قطعي انجمن تجارت الكترونيك مبني بر قطعي كامل اينترنت در ايران گفت: در گزارش عنوان قطعي كامل اينترنت درج شده و براي آن به مرجعي اشاره شده كه حاضر نشده در سال ۲۰۲۳ اسم رژيم صهيونيستي را به عنوان كشورهايي كه اينترنت را قطع كرده‌اند بياورد. اين مرجع جمهوري اسلامي ايران را به عنوان كشوري كه بيشترين قطع كامل را دارد آورده است در حالي كه رياست محترم جمهور دستور دادند اينترنت موقع كنكور قطع نشود و حتي در جريان هستيد كه در زمان اغتشاشات سال گذشته نيز بر خلاف اغتشاشات دفعه قبل اينترنت به‌طور كامل قطع نشد. وي در ادامه تصريح كرد: در گزارش انجمن تجارت الكترونيك به اين صورت بيان شده است كه 96 درصد مردم از فيلترشكن استفاده مي‌كنند در حالي كه معلوم نيست بر اساس چه آماري اين مقدار ذكر شده است.
يك مجله‌اي در لينكدين و توييتر و اينستاگرام اين نظرسنجي را منتشر كرده است كه كاربران آن از فيلترشكن استفاده مي‌كنند. بهتر بود اين نظرسنجي روي سكوهاي داخلي نيز منتشر مي‌شد بنابراين بهتر بود اين سناريو مشخص باشد و آيا تصميم بر اين بوده كه گزارش فني و علمي يا رسانه‌اي و سياسي منتشر شود. وي در ادامه در خصوص معيار ارزيابي اينترنت گفت: بر اساس اسپيدتست نمي‌توان كيفيت شبكه را ارزيابي كرد بلكه فقط از داده‌ها و اطلاعاتش استفاده و از آن كمك مي‌گيريم. در گزارش انجمن تجارت الكترونيك ۵۰ كشور بررسي شد كه ما از لحاظ سرعت اينترنت، ۵۰ امين كشور بوديم در صورتي كه مي‌توان گفت ۴۷ كشور داراي CDN كلادفلر هستند و عموماً ميزان سرعت با وجود CDN در آن كشور ارتباط مستقيم دارد پس طبيعي است كه اينترنت در اين كشورها بهتر خواهد بود.
سايت‌هاي فيلترشده و تحريم‌شده
بايد قابل تشخيص باشند
رييس رگولاتوري در خصوص سايت‌هاي ارايه شده در گزارش اينترنت انجمن الكترونيك گفت: در گزارش انجمن ۱۰۰ سايت را انتخاب كردند در حالي كه اين سايت‌ها، سايت‌هاي پر استفاده مردم نيست از اين ۱۰۰ سايت، ۱۳ سايت تحريمي بوده و نزديك به ۳۷ سايت فيلتر و غير اخلاقي بوده است و بايد پرسيد كه آيا اين ۱۰۰ سايت اشاره شده در گزارش انجمن، استفاده مردم است؟ و چرا برخي سايت‌ها كه مورد استفاده مردم است مورد ارزيابي قرار نمي‌گيرد. وي در ادامه گفت: شاخص‌هاي ارزيابي انجمن تجارت الكترونيك براي ارزيابي درست نيست و ما در زمان گزارش اول انجمن اطلاع داديم كه آمادگي اين را داريم كه با كمك هم ارزيابي انجام شود متأسفانه اين همكاري از سوي انجمن انجام نشد. اگر بخواهيم ارزيابي كنيم شاخص‌ها و اصول صحيح را بايد در نظر بگيريم و جامعيت را ارزيابي كنيم اما در هر حال ما از هر ارزيابي استقبال مي‌كنيم. لاجوردي همچنين در خصوص شناسايي سايت‌هاي تحريمي، فيلتر شده و…گفت: لازم است كه آمار سايت‌هاي تحريمي و فيلتر شده و فيلتر نشده مشخص شود تا كاربران ايراني در جريان باشند كه كدام سايت‌ها و سرويس‌ها واقعاً فيلتر شدند و كدام سايت‌ها تحريم هستند.
انجمن تجارت الكترونيك:
به دنبال راهكاري براي همكاري هستيم
نيما قاضي، رييس انجمن تجارت الكترونيك تهران در اين رابطه گفت: وزارت ارتباطات به يك لايه‌اي دسترسي دارد كه ما نداريم. در گزارش هم اين موضوع ذكر شده كه وزارت ارتباطات داده‌هايي را كه در اختيار دارد منتشر كند. بعضا نسبت به اين موضوعات مقاومت وجود دارد. او ادامه داد: ما در گزارش از پيشرفت‌ها استقبال كرديم اما متأسفانه حتي استقبال ما با واكنش منفي مواجه شد. ما بيشتر دنبال اين هستيم راهي براي همكاري پيدا كنيم. هدف انجمن از انتشار اين گزارش اين است در وضعيت فعلي به تجربه بهتري از اينترنت برسيم. ما در روزي كه گزارش را منتشر كرديم ليستي از ۲۰۰ سايت فيلتر شده منتشر كرديم. در آن سايت‌هاي عجيبي بود. مثل انويديا.
نمي‌توان فيلترينگ را از تحريم
تشخيص داد
قاضي اظهار كرد: چرا شرايط طوري است كه نمي‌شود تشخيص داد سايت فيلتر است يا از آن طرف قطع شده است. بايد شفافيت ايجاد شود تا حداقل بدانيم سر چه چيزي دعوا كنيم. يا مثلاً در مورد تهران ixp در جلسه قبلي قول دادند تا مهر سايت بالا بيايد. دانه دانه سنجه‌ها را زير سوال برديد. بايد سنجه‌اي جامع مشخص شود. رييس انجمن همچنين گفت: در مورد استفاده از VPN در گزارش‌ها سعي‌مان بر اين است ديتايي بدون منبع منتشر نكنيم. در گزارش اول ديتايي رسانه‌اي منتشر شد كه ايراد بر آن وارد بود. در گزارش بعد به گزارش يكتانت استناد كرديم كه عدد ۸۰ درصد در آن آمده بود. يكي از دوستان مي‌گفت اين گزارش سياسي است. گفتم چرا؟ گفت شما يك نمودار كشيديد كه آخرش به رييس‌جمهور وصل مي‌شود. اگر اينطور است ما آب هم بخوريم آخرش به رييس‌جمهور وصل مي‌شود. او همچنين افزود: همه راه‌ها بسته شده است و ديالوگ به اين شكل برقرار نمي‌شود. سازوكارهاي فيلترينگ مشخص نيست. خيلي از اين محدوديت‌ها از نهادهاي سياست‌گذاري مي‌آيد كه ربطي به وزارت ارتباطات ندارد اما سازوكار بايد مشخص شود. انتظار داريم وزارت ارتباطات سازوكارهاي شفافيت، ارتباط و ديالوگ را مشخص كند.
وزارت ارتباطات صداي افكار عمومي
را به نهادهاي انتصابي برساند
محمد كشوري، مدير گروه علمي تحليلي طيف نيز در اين نشست گفت: در هر كدام حلقه‌هاي شبكه مشكل باشد، زنجيره ضعيف مي‌شود. اولين لايه، دسترسي اپراتور است كه نياز به سرمايه‌گذاري دارد و وزارت ارتباطات براي آن برنامه دارد. بخش ديگر به core اپراتورها باز مي‌گردد كه خودشان توسعه مي‌دهند. بخش ديگر به دولت برمي‌گردد. شبكه core و انتقال داده‌اي كه شركت ارتباطات زيرساخت متولي است. قبلا در اين بخش بيشتر شفافيت بود اما الان كم شده است مانند حذف تهران ixp. حلقه بعدي پهناي باند بين‌الملل است كه تا جايي كه مي‌دانم مشكل سخت‌افزاري وجود ندارد ولي يك مقداري روي افزايش پهناي باند بين‌الملل به عنوان يك سياست‌گذاري (Policy) حساسيت وجود دارد. كشوري در مورد فيلترينگ نيز توضيح داد: مساله فيلترينگ به عنوان پاليسي روي اين چهار حلقه مي‌نشيند. يك سري سايت‌ها و سرويس‌ها ابزارهاي حاكميت‌گريز هستند كه مي‌شود درك كرد چرا با آنها مقابله مي‌شود اما مقابله با اين سرويس‌ها و پروتكل‌ها مشكلاتي در سرويس‌هاي داخلي ايجاد مي‌كند. او افزود: مهم‌تر از همه لايه پاليسي است. در لايه تصميم‌گيران ارشد، جمع‌بندي روشني از مشكلات فيلترينگ نداريم. سياستي را اعمال كرده‌ايم و اين سياست از ديد مردم و كاربر آنقدر تند بوده كه خيلي راحت آن را دور مي‌زنند. حتي خيلي از مسوولان كشور در پلتفرم‌هاي فيلتر شده حضور دارند. فيلترينگ در مورد شبكه‌هاي اجتماعي، سايت‌ها و حتي سرويس‌هاي داخلي اعمال مي‌شود. فيلترينگ شبكه‌هاي اجتماعي خيلي براي مردم نمود دارد. تجربه عدد قابل توجهي از كاربران بر اساس سرويس‌هاي فيلتر شده شكل مي‌گيرد. اين كارشناس شبكه همچنين گفت: لايه بعدي قانون است. بزرگ‌ترين باگ، قانون جرايم رايانه‌اي و عدم شفافيت كميته فيلترينگ است كه شبيه يك تاريكخانه است. حتي مسوولان دولتي هم گاهي با زرنگي از زير آن در مي‌روند. لايه بعدي نيز مقررات است. درست است دولت عمدتا در اين لايه تصميم‌گير است اما از نقش تصميم‌سازي آن نبايد گذشت. بخش عمده‌اي از تصميمات مراجع بالادستي با تصميمات دولت شكل مي‌گيرد. اگر دولت بخواهد اغلب مي‌تواند كار انجام دهد. كشوري پيشنهاد كرد: انتشار چنين گزارش‌هايي از سوي بخش خصوصي كار خوبي است و حتما بايد از نقدها استقبال شود. مي‌شود قبل از اين گزارش جلساتي برگزار شود تا شاخص‌هاي ارزيابي استخراج شود. در اين موارد بايد سنجه‌هاي ارزيابي مشخص شود. بهتر است همكاري‌هاي مشتركي نيز با مراكزي مانند ايسپا انجام شود. وزارت ارتباطات به عنوان نزديك‌ترين بخش به افكار عمومي در مقابل نهادهاي انتصابي بايد نمايندگي انتقال اين مسائل را انجام دهد.
