چرايي خروج ۷ همت پول از صندوق‌هاي فيكس

داريوش روزبهانه، عضو هيات مديره كارگزاري بانك خاورميانه براي اطلاعات بورس نوشت: دلايل مختلفي در رابطه با خروج پول از صندوق‌هاي فيكس وجود دارد. با نگاه به بالا رفتن نرخ تامين مالي كشور در ماه‌هاي اخير و نحوه عرضه اوراق دولتي توسط وزارت اقتصاد در بازار سرمايه ممكن است اينطور تشخيص داده باشند؛ زماني كه سرمايه‌گذاران به ساختار اوراق بازار ايران نگاه مي‌كنند اين احتمال را مي‌دهند كه بانك مركزي سياست‌هايي را به صورت انقباضي در دستور كار قرار دهد كه اوراق فعلي ديگر جذاب نباشد. در زماني كه يك سرمايه‌گذار نرخ تورم فعلي كشور را تشخيص دهد، احتمال جهش دلار را درنظر گرفته و به تنش‌هاي منطقه‌اي توجه كند و شاهد شرايط واقعي بورس باشد درعين حال توجه دارد كه امكان دارد براي كنترل تورم يك سياست انقباضي از راه برسد. دم دست‌ترين سياست انقباضي اين است كه بانك مركزي دست از بازار بدهي بكشد، مانند خبري كه مبني بر نرخ ۳۰ درصد منتشر شد. نرخ موثر نرخ ۳۰ درصد بهره بانكي تقريبا ۳۴ درصد است، اين درحالي است كه نرخ موثر تامين مالي براي بنگاه دو هفته قبل ۳۴ درصد بوده. با اين اقدام بانك مركزي، نرخ اوراق شركتي حداقل تا ۴۰ درصد افزايش پيدا مي‌كند و در چنين شرايطي احتمالا اخزاهاي قديمي ديگر جذاب نيست. ممكن است دولت در قالب بودجه ۱۴۰۲ به اهدافش رسيده باشد و علاقه‌اي به انتشار اوراق در بازار بدهي نداشته و در عوض تمركز خود را روي سياست‌هاي انقباضي مي‌گذارد. از طرفي بازار سرمايه نيز دست دولت را خوانده يعني اطلاع دارد كه حدود ۱۱۰ هزار ميليارد تومان منتشر شده تقريبا به اهداف بودجه‌اي نزديك بوده است. در واقع بانك مركزي سيگنال‌هايي مي‌دهد كه اوراق قبلي با هر سررسيدي جذابيتش را از دست مي‌دهد، در اين حالت به‌طور طبيعي پول از صندوق‌هاي فيكس فراري شده و به دليل تنش‌ها سمت دلار يا طلا مي‌رود. دليل اين است كه سياست جديد حتي بهترين صندوق‌ها با نرخ موثر ۳۱ درصد را زمين مي‌زند، چه بسا صندوق‌هايي كه نرخ موثر ۲۸ درصد دارند. بنابراين فرار پول از صندوق‌هاي فيكس از گذشته شروع شده بود. تصور مي‌شد به دليل كف بودن بازار و وجود گپ دلاري بازار درحال تجهيز خود است براي اينكه پيش از عيد صندوق‌هاي سهامي را بخرد. اما در ظاهر مي‌توان شاهد جهت‌گيري بازار بورس نسبت به طلا و دلار بود كه اين مشكل ديگري است. با توجه به بررسي‌ها خروج پول از صندوق‌هاي فيكس در هفته گذشته ۷ همت بوده است. درحال حاضر ترند بزرگ‌ترين صندوق‌هاي فيكس خروجي است. تاثيرات روي بازار بورس مخلوط است. از يك سمت به‌طور تئوري و روي كاغذ رابطه بين نرخ بهره و P/E معكوس است. بنابر اين P/E، بالا رفتن نرخ بهره اسمي يا نرخ بهره موثر منجر به ركود در بازارهاي سرمايه مي‌شود.
به نظر مي‌رسد چنين چيزي امكان پذير نيست. به‌طور اصولي با افزايش نرخ بهره يك جنبه از سياست پولي به اجرا گذاشته مي‌شود. اما اين اعمال سياست پولي نيست، در تاريخ مالي ايران تا به حال سياست پولي اجرا نشده زيرا اين امر در كشورهايي قابل اجراست كه تفاوت بين نرخ تورم و بهره ناچيز باشد. در ايران كه نرخ واقعي بهره منفي ۲۳ تا ۲۴ درصد، نرخ تورم ۵۰ درصد، ‌نرخ اسمي بهره ۳۰ درصد است دركل ماشين سياست پولي از كار مي‌افتد. بنابراين اگر هدف از بالا بردن نرخ بهره اين است كه بورس به ركود برود اين اتفاق نخواهد افتاد زيرا اين سياست در مهار دلار شكست مي‌خورد و همين باعث مي‌شود بازار سهام ارزان‌تر شود. در چنين شرايطي بورس اوراق بهادار با توجه به افزايش دلار و شكست سياست پولي به نرخ بهره توجه نمي‌كند و رابطه معكوس كار نخواهد كرد و در عوض توجه و تمركزش به دلار و تنش‌هاست. بنابر اين دلايل ديگر سود شركت‌ها مد نظر سرمايه‌گذاران نخواهد بود بلكه ارزش جايگزيني دلاري در دستور كار قرار خواهد گرفت و از اين رو اثر خالص تمام تغييرات ذكر شده در دوماه آخر سال به مثبت بودن بازار سرمايه منجر خواهد شد. از اين جهت كه در حال حاضر دلار وارد كانال ۶۰ هزارتومان مي‌شود بازار متقاعد خواهد شد فاصله‌اي كه از سه سال پيش بيشتر شده ناگهان پر و در نتيجه قيمت دلاري بازار بالا خواهد رفت.