كلاهبرداري از طريق تلفن همراه از جرايم سايبري رايج در دنياست كه از طريق سرقت و جعل هويت افراد در فضاي مجازي مخاطراتي را براي كاربران ايجاد كرده و در بسياري از مواقع هم افرادي كه هويتشان جعل شده يا ناآگاهانه در اختيار سايرين قرار گرفته و هم كاربراني كه با اين شماره‌هاي جعلي معامله كردند با ضرر و زيان‌هاي مالي روبرو شدند. حالا به نظر مي‌رسد با اجراي دستورالعمل ساماندهي واگذاري شناسه‌هاي ارتباطي، تلاش دارند كه اين دسته از جرايم سايبري را كمتر كنند.
خلاء قانون براي ايجاد فضايي امن كه هر گونه معامله و ارتباط در آن به صورت شفاف و با هويت معتبر صورت مي‌گيرد، در كشور احساس شده تا جايي كه بر اساس اعلام پليس فتا جرايم مربوط به كلاهبرداري در فضاي مجازي سهم قابل ملاحظه در جرايم كشور دارد. با توجه به تأثير اين قانون بر آرامش رواني و سرمايه‌هاي مالي مردم در فضاي مجازي و حتي ايجاد اعتماد به كسب و كارهاي هويت‌دار در اين فضا، كميسيون عالي تنظيم مقررات مركز ملي فضاي مجازي اين مهم را در دستور كار قرار داده و نسبت به تدوين و تصويب دستورالعمل ساماندهي واگذاري شناسه‌هاي ارتباطي در كشور اقدام كرده است.
محدوديت افراد بدون هويت معتبر
در استفاده از خدمات ارتباطي
بر اساس اين دستورالعمل كه در كميسيون عالي تنظيم مقررات فضاي مجازي كشور مصوب و توسط دكتر سيد محمدامين آقاميري دبير شوراي عالي و رييس مركز ملي فضاي مجازي ابلاغ شده است، افراد بدون هويت معتبر در استفاده از خدمات ارتباطي محدود مي‌شوند. اين اقدام كه گامي مهم در راستاي نظام هويت معتبر در فضاي مجازي مصوب در شوراي عالي فضاي مجازي است، بر اين تاكيد دارد كه هر گونه واگذاري شناسه ارتباطي كه همان شماره تماسي است كه به هر فرد اختصاص داده مي‌شود، بايد به صورت قانوني صورت گيرد چرا كه در غير اين صورت دستگاه‌هاي اجرايي، كسب و كارها و سكوهاي فضاي مجازي از اين پس ارايه خدمات و فعاليت شماره نامعتبر و بدون هويت را محدود خواهند كرد.
خريد و فروش و تبليغات
در سكوهاي مجازي شفاف مي‌شود
اين بدان معناست كه با ابلاغ و اجراي اين دستورالعمل هر گونه خريد و فروش، تبليغات و نشر آگهي در درگاه‌ها و سكوهاي فضاي مجازي شفاف بوده و امكان شكايت و پيگيري در صورت زيان مالي و احقاق حق مالباخته وجود دارد. علاوه بر اين پس از بررسي و احراز تخلف، شماره تماس نامعتبر سريعاً توسط پليس فتا تا رفع سوء اثر براي جلوگيري از كلاهبرداري‌هاي بعدي و تكرار آسيب به كاربران در فضاي مجازي مسدود خواهد شد و طي مراحل قانوني و ظرف مدت يك هفته در صورت درخواست مالك، شناسه ارتباطي پس از بررسي صحت‌سنجي، رفع سوء اثر خواهد شد.
مسدودسازي شماره تلفن غيرمجاز
همچنين مركز ملي فضاي مجازي در اين دستورالعمل، سازمان تنظيم مقررات ارتباطات راديويي را موظف كرده تا شماره تلفن غيرمجاز را پس از تأييد پليس فتا، از سبد خدمات ارتباطي محدود كرده و محدوديت‌هاي ضروري بازدارنده را سريعاً بر روي آن اعمال كند. اين امكان براي افرادي كه شماره‌هاي آن نامعتبر تلقي شده يا واگذارنده غيرمجاز هستند، وجود دارد كه در سامانه‌اي كه سازمان تنظيم مقررات ارتباطات راديويي موظف شده براي پاسخگويي به شكايات فراهم كند، درخواست خود را براي رفع محدوديت‌ها ثبت كنند. گفتني است؛ ضوابط رسيدگي، اعمال محدوديت‌ها، رفع محدوديت‌ها و كاهش امتيازات اعتبارسنجي براي افرادي كه شماره‌هاي آنها غيرمجاز واگذار شده است، حداكثر سه ماه پس از ابلاغ اين دستورالعمل توسط كارگروه تعامل‌پذيري دولت الكترونيكي و پليس فتا با همكاري وزارت ارتباطات و فناوري اطلاعات، دادستاني كل كشور و وزارت اطلاعات اعلام خواهد شد.
عرصه بر كلاهبرداران اينترنتي تنگ‌تر شد
سخنگوي مركز ملي فضاي مجازي با بيان جزيياتي از دستورالعمل جديد اين مركز درباره ساماندهي شناسه‌هاي كاربري گفت: با ابلاغ آن عرصه بر كلاهبرداران اينترنتي تنگ خواهد شد. روز گذشته دستور العمل مقابله با كلاهبرداري از طريق شماره تلفن همراه از سوي مركز ملي فضاي مجازي ابلاغ شد. گفته شده اين اقدام با هدف كاهش موارد سوءاستفاده از شناسه‌هاي ارتباطي و تسهيل پيگيري جرايم و كلاهبرداري‌هاي انجام شده از اين طريق، به خصوص در حوزه سكوها و كسب‌‌وكارهاي خصوصي انجام شده است. براساس اين دستورالعمل، هر گونه واگذاري شناسه ارتباطي، بدون طي مراحل قانوني از جمله فرآيند احراز هويت به منظور جلوگيري از سوءاستفاده از شماره‌هاي مردم، غيرمجاز تلقي شده و منجر به محدودسازي ارايه خدمات فضاي مجازي به فرد واگذارنده غيرمجاز خواهد شد. در اين راستا، حسين دليريان- سخنگوي مركز ملي فضاي مجازي- در زمينه ابلاغ دستورالعمل ساماندهي واگذاري شناسه ارتباطي در كشور، اظهار كرد: كميسيون عالي تنظيم مقررات مركز ملي فضاي مجازي پس از مدت‌ها بررسي كارشناسي و دريافت نظرات دستگاه‌هاي مختلف، سكوها، سامانه‌هاي برخط و خبرگان بخش خصوصي در اين حوزه، دستورالعملي براي جلوگيري از كلاهبرداري از مردم توسط شماره‌هاي همراهي كه هويت مشخصي ندارند، مشخص كرده است. وي افزود: واگذاري شماره‌هاي همراه يا شناسه‌هاي ارتباطي بايد طي مراحل قانوني انجام شود و در صورتي كه افراد بدون گذراندن اين مراحل شماره‌اي را به دوستان، اقوام يا آشنايان خود واگذار كنند و از طريق آن شماره كلاهبرداري و بزهي اتفاق بيفتد، فرد دارنده شماره تلفن بايد پاسخگو باشد. دليريان با تاكيد بر اينكه اين ابلاغيه به ساماندهي اين فضا براي كاهش كلاهبرداري در فضاي مجازي و احقاق حق مردم مي‌پردازد، اعلام كرد: اين دستورالعمل باب جديدي براي ايجاد آرامش و امنيت بيشتر در خريد و فروش اينترنتي و تبادلات مالي و دريافت كالا در فضايي امن‌تر فراهم خواهد كرد. سخنگوي مركز ملي فضاي مجازي گفت: اين ابلاغيه كميسيون تنظيم مقررات ارتباطات راديويي را موظف كرده تا ضوابط، سامانه و ساز و كارهاي انواع واگذاري‌ها را ظرف حداكثر سه ماه تعيين و ابلاغ كند و سكوها، سامانه‌هاي ارايه‌دهنده خدمت و دستگاه‌ها موظف هستند در قالب آن وظايف خود را انجام دهند. وي با اشاره به اينكه نتيجه اجراي اين دستورالعمل كاهش سوءاستفاده در حوزه شناسه‌هاي ارتباطي است، افزود: براساس اين ابلاغيه، محدوديت‌هايي براي كساني كه در اين حوزه اقدام به سوءاستفاده از شناسه‌هاي ارتباطي مي‌كنند در قالب مجازات‌هايي مبتني بر قانون، در نظر گرفته شده است تا با استفاده از ظرفيت اين دستورالعمل، خلأ قانوني در اين زمينه مرتفع شده و مردم در امنيت و آسايش بهتري بتوانند در فضاي مجازي فعاليت كنند. براساس اعلام مركز ملي فضاي مجازي، دليريان با بيان اينكه با اين دستورالعمل عرصه بر كلاهبرداران اينترنتي تنگ‌تر خواهد شد، اضافه كرد: شمول اين ابلاغيه حتي شامل محدودسازي شماره‌ها و شناسه‌هايي هم كه توسط افراد غير مورد هك قرار گرفتند نيز مي‌شود، بدين معنا كه براي جلوگيري از سوءاستفاده سودجويان از شماره‌هاي مردم، بلافاصله پس از اينكه فرد متوجه مي‌شود شناسه او هك شده، مي‌تواند درخواست محدودسازي داده و جلوي سوءاستفاده هكرها را بگيرد.
