شاخص‌هاي بازار جهاني نفت در معاملات هفته‌هاي گذشته، تحت تاثير نگراني‌هاي اقتصادي گسترده از يك‌سو و مسائل عرضه و تقاضا از سوي ديگر، مسيرهاي متفاوتي را در پيش گرفتند.
بهاي معاملات نفت برنت با پنج سنت معادل ۰.۰۶ درصد افزايش به ۷۸ دلار و ۲۰ سنت در هر بشكه رسيد. نفت برنت روز گذشته با ۱۴ سنت كاهش، بسته شده بود.
بهاي معاملات وست تگزاس اينترمديت امريكا با ۲۰ سنت معادل ۰.۲۸ درصد كاهش، ۷۲ دلار و ۴۸ سنت در هر بشكه معامله شد. روز دوشنبه تعطيلات عمومي در امريكا بود و اين شاخص، قيمت نهايي نداشت.
شاخص‌هاي بازار نفت هفته گذشته، پس از حملات هوايي امريكا و انگليس به بخش‌هايي در يمن، در اواسط معاملات، بيش از ۲ درصد افزايش يافته و به بالاترين ركورد امسال رسيده بودند. شركت‌هاي كشتيراني متعدد، روز جمعه پس از اين حملات، استفاده از مسير درياي سرخ را متوقف كرده و مسير كشتي‌هايشان را تغيير دادند
تحليلگران گروه بانكي ANZ در يادداشتي براي مشتريان نوشتند: ترس از رشد اقتصادي ضعيف‌تر بر جو بازارهاي كالايي تاثير گذاشت و اين وضعيت با وجود افزايش تنش‌ها در درياي سرخ روي داد.
در آستانه سخنراني كريستوفر والر، از اعضاي شوراي حكام فدرال رزرو امريكا و در شرايطي كه مقامات بانك مركزي امريكا، انتظارات براي كاهش نرخ بهره را تعديل كرده‌اند، بازار سهام آسيا روز سه شنبه به پايين‌ترين سطح يك ماه اخير سقوط كرد. سهام امريكا هم نزولي شد و دلار افزايش يافت.
لئون لي، تحليلگر شركت «سي‌ام سي ماركتس» در اين باره گفت: در حال حاضر، وضعيت بلاتكليفي در بازار نفت نسبتا سنگين است زيرا تشديد درگيري‌هاي ژئوپليتيكي در منطقه درياي سرخ، تحت‌الشعاع ذخاير بالاي نفت امريكا قرار گرفته است.
به گفته تحليلگران، آب و هواي بسيار سرد در امريكا كه ممكن است توليد نفت را محدود كرده و بر فعاليت اكثر پالايشگاه‌ها تاثير بگذارد هم در كانون توجه بوده است.
بر اساس گزارش رويترز، توليد نفت داكوتاي شمالي در حال حاضر به دليل سرماي شديد و مسائل عملياتي مرتبط، با ۴۰۰ هزار بشكه كاهش، به ۴۲۵ هزار بشكه در روز رسيده است.
نفت در 2024 سركش مي‌شود؟!
سال 2023 ميلادي رو به پايان است و بازارهاي جهاني نفت در اين سال با فراز و فرودهايي همراه بود كه مهم‌ترين آن ادامه محدوديت عرضه توليدكنندگان اوپك پلاس بود. نفت همچنين به دليل نگراني‌هاي پيرامون تقاضا كه ريسك‌هاي عرضه ناشي از تنش‌هاي ژئوپليتيكي خاورميانه را تحت‌الشعاع قرار داده و كاهش توليدي كه براي حمايت از قيمت‌ها ناكافي بوده، براي سومين ماه متوالي كاهش داشته و هر دو شاخص، تقريبا ۲۰ درصد از بالاترين حد خود در سال ۲۰۲۳، پايين‌تر رفته‌اند.
مهم‌ترين تحولات بازار نفت در سال ۲۰۲۳، ادامه محدوديت عرضه توليدكنندگان اوپك پلاس بود كه به اتفاق هم، حدود ۴۰ درصد از نفت جهان را توليد مي‌كنند. اين گروه در آوريل سال ۲۰۲۳، كاهش اضافي توليد به ميزان ۱.۶۵ ميليون بشكه در روز را اعلام كرد كه به ۲ ميليون بشكه در روز كاهش داوطلبانه اعلام شده در اكتبر سال ۲۰۲۲، افزوده شد و مجموع محدوديت عرضه اوپك پلاس را به حدود ۳.۶۶ ميليون بشكه در روز معادل حدود سه درصد از تقاضاي جهاني براي نفت رساند. بازارها به اين اقدام، واكنش مثبتي نشان دادند و قيمت نفت صعودي شد.
اين روند در ژوئن سال ۲۰۲۳ با تصميم عربستان براي كاهش يكجانبه توليد به ميزان يك ميليون بشكه در روز و حمايت از ثبات و توازن بازارهاي نفت، نيروي بيشتري گرفت. قيمت نفت به اوج ۹۷ دلار در هر بشكه صعود كرد كه افزايش ۲۳ درصد از ژوئن سال ۲۰۲۳ داشت. در نشست نوامبر وزيران اوپك پلاس، براي تمديد اين كاهش توليد در سه ماهه نخست سال ۲۰۲۴، توافق شد.
در بخش تقاضا، روند احياي اقتصادي شكننده چين، مانع هرگونه رشد پايدار قيمت نفت شده است. كشورهاي اروپايي هم كندي اقتصادي را مشاهده كرده‌اند. طبق آمار آژانس بين‌المللي انرژي، تقاضاي آلمان براي نفت در سال ۲۰۲۳، به ميزان ۹۰ هزار بشكه در روز كاهش يافت. بعلاوه، فعاليت توليدي امريكا به مدت ۱۳ ماه متوالي كاهش داشت.در اين بين، تنش‌هاي ژئوپليتيكي در خاورميانه، تأثير چنداني بر قيمت نفت نداشته است.
انتظار مي‌رود به دليل كندي فعاليت اقتصادي و افزايش توليد امريكا كه اخيراً به ۱۳.۲۴ ميليون بشكه در روز صعود كرده است، عرضه فراواني در سال ميلادي آينده مشاهده شود. به‌علاوه، برزيل، گويان، نروژ و كانادا، بازارها را از نفت لبريز نگه مي‌دارند. وضعيت مذكور، به اين سوال جواب مي‌دهد كه آيا قيمت نفت در سال ۲۰۲۴، به ۱۰۰ دلار مي‌رسد. بدون واقعه ژئوپليتيكي، چنين احتمالي تقريباً صفر است.
كاهش توليد و خروج آنگولا از اوپك تقاضا براي نفت اين گروه را در اوايل ۲۰۲۴ كاهش داده و سهم آن از بازار جهاني را به پايين‌ترين سطح از بحران كرونا مي‌رساند.
اوپك در نيمه اول 2024 با كاهش تقاضا براي نفت خام خود مواجه خواهد شد، چون سهم اين گروه از بازار جهاني به پايين‌ترين سطح از بحران كرونا مي‌رسد و دليل اصلي آن كاهش توليد و خروج آنگولا از اين گروه است.
اين بدان معناست كه اوپك براي افزايش توليد خود با مشكل مواجه خواهد شد، مگر آنكه تقاضاي جهاني براي نفت بالا رود يا آماده پذيرش قيمت پايين نفت شود.
آنگولا در اوايل ماه جاري ميلادي اعلام كرد از ژانويه 2024 اوپك را ترك خواهد كرد. اكوادور، قطر و اندونزي هم به ترتيب در سال‌هاي 2020، 2019 و 2016 از اوپك خارج شدند.
با خروج آنگولا از اوپك، تعداد اعضاي اين گروه به 12 كشور كاهش پيدا مي‌كند و توليد آن تا كمتر از 27 ميليون بشكه در روز پايين مي‌آيد، يعني كمتر از 27 درصد از عرضه جهاني نفت كه برابر با 102 ميليون بشكه در روز است.
آخرين باري كه سهم بازار اوپك تا زير 27 درصد پايين آمد، مربوط به بحران كرونا در 2020 مي‌شود، زماني كه تقاضاي جهاني 15 تا 20 درصد سقوط كرده بود. تقاضا از آن زمان به بعد افزايش يافته و اين بدان معناست كه اوپك سهم خود را در بازار به رقيبان خود واگذار كرده است. اوپك در دهه 1970 حدود نصف نفت خام دنيا را توليد مي‌كرد. پس از آن سهم اوپك تا 30 و 40 درصد پايين آمد. رشد توليد رقباي اوپك مانند امريكا به تدريج سهم اين گروه را از سال‌هاي اخير كاهش داده است.
طبق گزارش‌هاي ماهانه اوپك، توليد نفت خام اين گروه در نوامبر سال جاري ميلادي برابر با 27.4 درصد كل بازار نفت دنيا بود، يعني كمتر از 32 تا 33 درصد در سال‌هاي 2017 و 2018.
اوپك در 1960 توسط عربستان، كويت، ونزوئلا، ايران و عراق تاسيس شد. آنگولا هم در 2007 به اين گروه پيوست. اوپك از 2017 با روسيه و ساير اعضاي غير عضو اين گروه در ائتلاف اوپك پلاس براي مديريت بازار همكاري مي‌كند.
ائتلاف اوپك پلاس در حال حاضر حدود 6 ميليون بشكه در روز از توليد خود را كاهش داده است، پس مي‌تواند براي بازپس گرفتن سهم خود از بازار توليد را افزايش دهد. اما اين اقدام اوپك پلاس باعث كاهش شديد قيمت نفت در صورت عدم بهبود تقاضا خواهد شد.
اداره اطلاعات انرژي امريكا پيش بيني مي‌كند تقاضا براي نفت خام اوپك در سه ماهه دوم 2024 نسبت به سه ماهه اول كاهش يابد. آژانس بين‌المللي انرژي تخمين مي‌زند تقاضا براي نفت اين گروه در سه ماهه دوم تغييري نداشته باشد و خود اوپك پيش بيني كاهش تقاضا را مي‌كند.
اوپك همچنين پيش‌بيني مي‌كند سهم بازار آن در بلندمدت به دنبال افزايش تقاضا و كاهش توليد در مناطق ديگر جهان افزايش يابد.
اوپك در جديدترين گزارش خود از دورنماي بازار نفت پيش‌بيني كرد سهم آن از كل بازار نفت در 2045 به 40 درصد مي‌رسد، چون توليد غير اوپك از اوايل 2030 رو به كاهش مي‌گذارد.
بر اساس گزارش رويترز، اقدامات دولت‌ها و بانك‌هاي مركزي در سراسر جهان براي مهار تورم بالا هم رشد قيمت‌هاي نفت را مهار كرد و مانع هرگونه افزايش قيمت شد. با اين حال، سرمايه‌گذاران و تحليلگران مي‌گويند كاهش نرخ بهره در مناطق مصرف‌كننده بزرگ در سال ۲۰۲۴ و افت ارزش دلار، باعث افزايش تقاضا براي نفت مي‌شود.
آژانس بين‌المللي انرژي در جديدترين گزارش ماهانه خود، پيش‌بيني كرده است كه تقاضاي جهاني براي نفت در سال ۲۰۲۴ رشد خواهد كرد و مصرف نفت جهان به ميزان ۱.۱ ميليون بشكه در روز افزايش پيدا مي‌كند و عرضه توليدكنندگان غيراوپك، ۱.۲ ميليون بشكه در روز به عرضه جهاني اضافه خواهد كرد. دورنماي اوپك اندكي متفاوت از گزارش آژانس بين‌المللي انرژي بوده و اين گروه رشد تقاضا را ۲.۲۵ ميليون بشكه در روز پيش‌بيني كرده است. از نظر قيمت، تحليل فني نشان مي‌دهد كه در صورت وقوع ركود جهاني، به نظر مي‌رسد حمايت قابل ملاحظه‌اي در سطح ۶۵ دلار براي وست‌تگزاس اينترمديت و اواسط كانال ۶۰ دلار براي نفت برنت وجود دارد. بانك امريكايي گلدمن ساكس با اشاره به كندي رشد اقتصاد جهاني، پيش‌بيني خود از قيمت هر بشكه نفت برنت را به ۸۰ تا ۸۱ دلار بازبيني كرده است. اين پيش‌بيني با نظر آژانس بين‌المللي انرژي همگرايي دارد كه ميانگين قيمت نفت برنت در سال ميلادي آينده را ۸۲ دلار و۵۷ سنت پيش‌بيني كرده است. بانك باركليز همچنان قيمت بالاتري را براي نفت متصور است و ميانگين قيمت نفت در سال ۲۰۲۴ را ۹۳ دلار تخمين زده است در حالي كه آژانس «اس‌اند پي گلوبال»، بر اين باور است كه نفت ۸۵ دلار، مناسب‌تر است.
مهم‌ترين روندي كه براي درك بهتر قيمت نفت در سال ۲۰۲۴، بايد دنبال شود، وضعيت اقتصاد جهاني است زيرا تقاضا براي نفت با فعاليت اقتصادي مترادف است. هنگامي كه اوپك پلاس توليد نفت خود را كاهش داد، به دليل وجود نفت بيشتر در بازارها نبود بلكه به دليل آن بود كه اين گروه، كندي رشد اقتصاد جهاني را پيش‌بيني مي‌كرد.
با ورود به سال ۲۰۲۴، شاخص‌هاي اقتصادي جهان چندان قوي به نظر نمي‌رسند و با وجود پيش‌بيني فرود نرم اقتصاد، احتمال ركود همچنان بالاست. در نتيجه، قيمت نفت در سال ۲۰۲۴ پتانسيل بيشتري براي نزول دارد تا صعود.
نفت خام، مهم‌ترين كالاي استراتژيك در جهان است. بيش از ۴۰۰۰ محصول نفتي وجود دارد و قيمت آنها، تقريباً بر همه بخش‌هاي اقتصاد و جنبه‌هاي زندگي افراد تأثير مي‌گذارد.
رشد قيمت نفت به هزينه‌هاي بالاتر براي حمل و نقل منتهي مي‌شود و در نتيجه، قيمت كالاها را افزايش مي‌دهد. افزايش قيمت نفت با بالا بردن هزينه‌هاي انرژي، باعث افزايش نرخ تورم شده و قدرت خريد مصرف‌كننده را كاهش مي‌دهد.
با وجود موانعي كه در سال ۲۰۲۴ وجود دارد، مصرف‌كنندگان ممكن است بتوانند نفس راحتي بكشند زيرا به دليل كندي اقتصاد، قيمت نفت نسبت به سال ۲۰۲۳، در بازه مشخصي مي‌ماند يا روند نزولي پيدا مي‌كند.
بازارهاي جهاني نفت در سال ۲۰۲۴ با موانع و چالش‌هاي جدي شامل ركود، شدت گرفتن كندي اقتصادي در اقتصادهاي بزرگ جهان، تقاضاي كمتر از حد انتظار چين براي نفت و محدوديت توليد، روبرو خواهند بود.
