كشورهايي كه موقعيت ممتازي در ارتباطات ثابت دارند لزوما با فيبر نوري به اين جايگاه دست پيدا نكرده‌اند اما اكنون همه به اين نتيجه رسيده‌اند كه فيبر نوري بهترين راه براي بهبود كيفيت و سرعت اينترنت ثابت است. كشورهاي اروپايي در طول ۱۰ سال، پوشش فيبر نوري خود را ۵۷۵ درصد زياد كرده‌اند و كشورهاي آسيايي نيز پيشروترين كشورهاي جهان در فيبر نوري به شمار مي‌آيند.
ايران در آخرين گزارش اينترنت ثابت اسپيدتست كه وزارت ارتباطات به آن استناد مي‌كند، از ميان ۱۸۱ كشور در رتبه ۱۵۴ از لحاظ ميانه سرعت در ماه نوامبر ۲۰۲۳ جاي گرفته است. وزارت ارتباطات مي‌گويد قصد دارد با افزايش پوشش فيبر نوري اين وضعيت را بهبود ببخشد. قرار است تا پايان دولت، ۲۰ ميليون خانوار و كسب‌وكار تحت پوشش فيبر قرار بگيرند كه تاكنون ۲۶ درصد از اين هدف‌گذاري محقق شده است. با توجه به تعداد حدودا ۲۵ ميليوني خانوارهاي در ايران يعني دولت مي‌خواد به نرخ پوشش
(Coverage Rate) ۸۰ درصدي در كشور برسد. اما در دنيا وضعيت فيبر نوري چگونه است؟ آيا فيبر بخش زيادي از ارتباطات ثابت كشورها را تشكيل مي‌دهد؟
آسيايي‌ها در صدر
پيشروترين كشورهاي جهان در فيبر نوري آسيايي‌ها هستند. تاكنون ۲۲ كشور به نرخ نفوذ (تعداد مشتركان نسبت به كل خانوارها) بالاي ۵۰ درصد رسيده‌اند كه در ميان آنها امارات با بيش از ۹۸ درصد مشترك فيبر نوري در رتبه نخست ايستاده است. در آخرين گزارش اسپيدتست نيز رتبه امارات از لحاظ ميانه سرعت اينترنت ثابت، ششم از ميان ۱۸۱ كشور جهان است. بعد از امارات نيز قطر به ضريب نفوذ ۹۷.۸ درصدي رسيده است و پس از آن كشورهاي سنگاپور (۹۶.۵ درصد)، هنگ كنگ (۹۱.۶ درصد) و چين (۸۹.۴ درصد) بهترين وضعيت را از لحاظ نسبت كاربران فيبر نوري دارند.
اروپا، به سوي پوشش ۱۰۰ درصدي
شوراي فيبر نوري در اروپا (FTTH Council Europe) نهادي غيرانتفاعي و صنعتي در اروپا، متشكل از بيش از ۱۵۰ اپراتور، وندور و سرمايه‌گذار است كه از سال ۲۰۰۴ فعاليت خود را شروع كرده است؛ اين انجمن مي‌خواهد كل اروپا را به فيبر متصل كند و باور دارد اروپا براي حفظ موقعيت جهاني خود و ايفاي نقش در رقابت‌هاي بين‌المللي بايد به فيبر نوري متصل شود. برخلاف تصور رايج، توسعه‌يافته‌ترين كشورهاي اروپاي غربي، بهترين وضعيت را ندارند. آلمان، انگلستان و ايتاليا سه كشوري هستند كه راه طولاني‌تري در مسير فيبر نوري در پيش دارند. اين سه كشور در ميان كشورهاي عضو اتحاديه اروپا به همراه انگلستان، ۵۵ درصد خانوارهايي را در خود جاي داده‌اند كه مشترك فيبر نوري نيستند، هر چند ممكن است تحت پوشش قرار گرفته باشند. در حال حاضر ايسلند با نرخ نفوذ حدود ۷۷ درصدي بهترين وضعيت را در ميان ۳۹ كشور اروپايي بررسي‌شده توسط شوراي فيبر نوري اروپا را دارد. اسپانيا (۷۳.۵ درصد) و پرتغال (۷۱.۱ درصد) نيز در رده‌هاي بعدي هستند. سوئد، نروژ، روماني و فرانسه كشورهايي ديگري هستند كه بيش از ۵۰ درصد خانوارهايش به فيبر نوري متصل هستند. بر اساس آمارهاي FTTH Council Europe در ۳۹ كشور اروپايي ۲۱۹ ميليون خانوار تحت پوشش فيبر نوري قرار دارند كه ۶۲.۳ درصد خانوارهاي اين ۳۹ كشور را تشكيل مي‌دهد. از سويي حدود ۵۰ درصد خانوارهاي تحت پوشش، مشترك فيبر نوري هستند. اين ۳۹ كشور در طول ۱۰ سال، ميان سال‌هاي ۲۰۱۲ تا ۲۰۲۲ توانسته‌اند پوشش فيبر نوري خود را ۵۷۵ درصد زياد كنند و از سويي تعداد مشتركان فيبر را نيز ۴ برابر ارتقا دهند. اروپا در عين حال كه سعي مي‌كند پوشش فيبر نوري را در سراسر قاره گسترش دهد، براي افزايش نسبت كاربران به پوشش نيز برنامه‌ريزي مي‌كند. سال ۲۰۱۲، زماني كه ۵۴ ميليون خانوار تحت پوشش بودند، ۳۰ درصد آنها از فيبر استفاده مي‌كردند. اين آمار اكنون به ۵۰ درصد رسيده است و ارزيابي‌ها، نسبت ۶۵ درصد در سال ۲۰۲۸ را پيش‌بيني مي‌كند. در زمان نگارش اين گزارش، اين نسبت در ايران ۹.۲ درصد است.
پوشش فيبر نوري در اروپا
شوراي فيبر نوري اروپا مي‌گويد تا سال ۲۰۲۸، سه كشور فرانسه، اسپانيا و آلمان بيشترين تعداد مشترك فيبر نوري را خواهند داشت و يونان، بلژيك و اتريش بيش از بقيه كشورها از لحاظ تعداد كاربر رشد مي‌كنند. اين شورا در مورد كشورهايي كه راه طولاني‌تري پيش رو دارند نيز از آلمان، انگلستان و ايتاليا نام مي‌برد.
بررسي يك تجربه موفق: كره جنوبي
موسسه تحقيقاتي Independent Advisory Services كه به‌طور خاص در حوزه ارتباطات، تحقيقات بازار انجام مي‌دهد مي‌گويد بازار مخابرات كره جنوبي سومين بازار بزرگ دنيا از نظر درآمد با ۳ اپراتور بزرگ ثابت و همراه است كه در سال‌هاي پيش سرمايه‌گذاري زيادي در زيرساخت‌هاي فيبر خود انجام داده است. فيبر نوري در كره جنوبي با سرعت‌هايي تا ۱۰ گيگابيت بر ثانيه به مردم ارايه مي‌شود. برنامه دولت كره جنوبي در دهه ۹۰ ميلادي تبديل خطوط مسي بين ساختمان نهادهاي عمومي و منازل بود. كره‌اي‌ها در اين دوره ۶۲۰ ميليون دلار سرمايه‌گذاري كردند و توانستند در چندين شهر به سرعت ۱۵۰ مگابيت بر ثانيه هم دست پيدا كنند.
اوضاع اينترنت در كره فوق‌العاده است
با آغاز قرن بيست و يكم، كره سعي كرد بازار اين بخش را با وضع كردن مقررات ضد انحصاري سامان بدهد. آنها در همين راستا قانون تنظيم انحصار و تجارت عادلانه را تصويب كردند كه با رفتارهاي انحصاري مقابله مي‌كرد و نرخ‌هاي غير عادلانه براي دسترسي به فيبر را نيز از ميان برمي‌داشت. اين قانون محدوديت‌هايي براي ادغام شركت‌ها وضع كرد تا اپراتورهاي بزرگ نتوانند با خريد بازيگران كوچك‌تر به موقعيت غالب در بازار دست پيدا كنند. چنين اقدام‌هايي فضاي دوقطبي بازار مخابرات كره را تغيير داد و منجر به افزايش رقابت در آن شد. سازمان توسعه و همكاري اقتصادي (OECD) كه متشكل از ۳۸ كشور عمدتا توسعه‌يافته جهان است اعلام مي‌كند كره جنوبي در ميان كشورهاي اين سازمان بهترين وضعيت را از لحاظ ضريب نفوذ فيبر با نسبت ۸۸ درصدي دارد. شركت امريكايي utilitiesone كه پيمانكار تاسيسات مخابرات است از حمايتي دولتي به عنوان نكته كليدي موفقيت كره در فيبر نوري ياد كرده و مي‌گويد: «داستان موفقيت كره جنوبي اهميت حمايت و سرمايه‌گذاري قدرتمند دولت در زيرساخت‌هاي فيبر را نمايان مي‌سازد.»
امريكا كجاي بازي است؟
امريكا با اينكه وضعيت بسيار خوبي از لحاظ سرعت ارتباطات ثابت دارد و در آخرين گزارش اسپيدتست در رتبه سيزدهم جهان ايستاده است اما آنچنان در فيبر نوري پيشرو نيست، البته كه با سرعت خوبي به پيش مي‌رود. در سال ۲۰۲۳ پوشش فيبر نوري در امريكا ۱۳ درصد رشد كرد و به ۶۳ ميليون خانه رسيد. آن‌طور كه پيوست گزارش داده ارايه‌دهندگان فيبر نوري در امريكا اكنون توانسته‌اند ۴۵.۴ درصد از منازلي كه تحت پوشش قرار دارند را به مشترك خود تبديل كنند. موسسه تحقيقاتي Global Industry Analysts كه در زمينه تحقيقات بازار فعاليت مي‌كند در آخرين گزارش خود كه ژانويه ۲۰۲۴ منتشر شده مي‌گويد بازار جهاني FTTx در انتهاي سال ۲۰۲۲ به حجمي ۱۶.۴ ميليارد دلاري رسيده است و پيش‌بيني مي‌شود تا پايان سال ۲۰۳۰ با نرخ رشد مركب سالانه ۸.۴ درصدي به حجمي ۳۱.۳ ميليارد دلاري برسد. چين از جمله كشورهايي است كه سريعتر و با نرخ رشد مركب سالانه (CAGR) ۹.۷ درصد به پيش مي‌رود. نرخ رشد كانادا و ژاپن اما از ميانگين جهاني فاصله دارد و به ترتيب اعداد ۶.۸ و ۶.۷ درصد را نشان مي‌دهد. آلمان نيز بازار فيبر نوري خود را با نرخ رشد مركب سالانه ۷.۵ درصد توسعه مي‌دهد.
