افزايش ۴۳ درصدي تمايل به ساخت مسكن در تهران

مجید اعزازی

داده‌هاي مربوط به صدور پروانه ساخت كه نشانه‌اي از «تمايل سازندگان» به آغاز پروژه‌هاي جديد ارزيابي مي‌شود، حاكي از نوسان فصلي اين شاخص به محدوده منفي و بلافاصله به محدوده مثبت است. به عبارت روشن‌تر، نرخ رشد صدور فصلي پروانه ساخت پس از بهار 1401 كه به كف تاريخي 18 ساله برخورد كرد و منجر به صدور كمتر از 6 هزار فقره مجوز ساخت در شهر تهران شد، در تابستان 1401 تا 115 درصد رشد مثبت اوج گرفت، در پاييز همان سال افت 1.7 درصدي را تجربه كرد. در زمستان 1401 اما بار ديگر تا مدار 7.7 درصدي ارتفاع گرفت. در بهار سال جاري نيز دچار كاهش ٢٨,٤ درصد شد و سرانجام در تابستان سال جاري ركورد مثبت 43.3 درصد را ثبت كرد. بر اساس گزارش مركز آمار ايران، در تابستان سال ۱۴۰۲، تعداد 13 هزار و 737 واحد مسكوني در پروانه‌هاي صادرشده براي احداث ساختمان از سوي شهرداري‌ تهران، پيش‌‌بيني شده است كه نسبت به فصل گذشته ٤٣,٣ درصد رشد دارد. بر اساس اين گزارش، در شهر تهران، در تابستان سال ١٤0٢، تعداد 13هزار و 737 واحد مسكوني در پروانه‌هاي صادرشده براي احداث ساختمان از سوي شهرداري‌ تهران، پيش‌‌بيني شده است كه نسبت به فصل گذشته ٤٣,٣ درصد و نسبت به فصل مشابه سال گذشته ٧.٢ درصد افزايش داشته است. تعداد ١٩0٣ پروانه احداث ساختمان توسط شهرداري‌ تهران در تابستان ١٤0٢ صادرشده است كه نسبت به فصل گذشته ٣٧ درصد و نسبت به فصل مشابه سال گذشته ١٩.٨ درصد افزايش داشته است. متوسط تعداد واحد مسكوني براي هر يك از اين پروانه‌هاي احداث ساختمان ٧.٢ واحد بوده است. مجموع مساحت زيربنا در پروانه‌هاي احداث ساختمان‌ صادرشده از سوي شهرداري‌ تهران در تابستان ١٤0٢ بالغ ‌بر ٢٤٨٩ هزار مترمربع بوده است كه نسبت به فصل گذشته ٤٨,٨ درصد و نسبت به فصل مشابه سال گذشته ١0.٢ درصد افزايش داشته است. متوسط مساحت زيربناي اين دسته از پروانه‌ها در دوره‌ مورد بررسي ١٣0٨ مترمربع بوده است. بر اساس اين گزارش، در كل نقاط شهري كشور، در تابستان سال ١٤0٢، تعداد 91 هزار و 453 واحد مسكوني در پروانه‌هاي صادرشده براي احداث ساختمان از سوي شهرداري‌هاي كشور پيش‌‌بيني شده است كه نسبت به فصل گذشته ٧,٢ درصد و نسبت به فصل مشابه سال گذشته ٦.٦ درصد كاهش داشته است.‏ متوسط تعداد واحد مسكوني در هر پروانه احداث ساختمان ٣.٨ واحد بوده است‌. تعداد 23 هزار و 918 پروانه‌ احداث ساختمان توسط شهرداري‌هاي كشور در تابستان ١٤0٢ صادرشده است كه نسبت به فصل گذشته ١٩,١ درصد و نسبت به فصل مشابه سال گذشته ٢١.٢ درصد كاهش داشته است. مجموع مساحت زيربنا در پروانه‌هاي صادرشده براي احداث ساختمان‌ در تابستان ١٤0٢ حدود 16 هزار و 497 هزار مترمربع بوده است كه نسبت به فصل گذشته 10 درصد و نسبت به فصل مشابه سال گذشته ٩.٥ درصد كاهش داشته است. متوسط مساحت زيربنا در اين پروانه‌ها ٦٩0 مترمربع بوده است.

افت بهاري در آغاز سال 1402

بر اساس اعلام مركز آمار ايران، در بهار سال ١٤٠٢، تعداد 9 هزار و 586 واحد مسكوني در پروانه‌هاي صادرشده براي احداث ساختمان از سوي شهرداري‌ تهران، پيش‌‌بيني شده است كه نسبت به فصل گذشته ٢٨,٤ درصد كاهش و نسبت به فصل مشابه سال گذشته ٦١ درصد افزايش داشته است.‌ بر اساس گزارش مركز آمار ايران، افزايش ٦١ درصدي واحدهاي مسكوني پيش‌بيني شده در پروانه‌هاي صادر شده براي احداث ساختمان توسط شهرداري تهران و ٩.١ درصدي آن در شهرداري‌هاي كل كشور در بهار ١٤٠٢ نسبت به بهار ١٤٠١ روي داده است. آنگونه كه مركز آمار ايران گزارش كرده است، در بهار سال ١٤٠٢، تعداد 9 هزار و 586 واحد مسكوني در پروانه‌هاي صادرشده براي احداث ساختمان از سوي شهرداري‌ تهران، پيش‌‌بيني شده است كه نسبت به فصل گذشته ٢٨,٤ درصد كاهش و نسبت به فصل مشابه سال گذشته ٦١ درصد افزايش داشته است.‌

متوسط تعداد واحد مسكوني براي هر يك از اين پروانه‌هاي احداث ساختمان ٦.٩ واحد بوده است. تعداد ١٣٨٩ پروانه احداث ساختمان توسط شهرداري‌ تهران در بهار ١٤٠٢ صادرشده است كه نسبت به فصل گذشته ٢٣,٩ درصد كاهش و نسبت به فصل مشابه سال گذشته ٨٨.٧ درصد افزايش داشته است. در اين حال، در تمام نقاط شهري كشور، در بهار سال ١٤٠٢، تعداد 9 هزار و 525 واحد مسكوني در پروانه‌هاي صادرشده براي احداث ساختمان از سوي شهرداري‌ها پيش‌‌بيني شده است كه نسبت به فصل گذشته ٢٢,٧ درصد كاهش و نسبت به فصل مشابه سال گذشته ٩.١ درصد افزايش داشته است.‌ متوسط تعداد واحد مسكوني در هر پروانه‌ احداث ساختمان ٣.٣ واحد بوده است‌.

جدايي از كف تاريخي در تابستان 1401

تعداد پروانه‌هاي صادره براي‌ احداث «ساختمان» توسط شهرداري‌ تهران در پاييز سال گذشته افت 1.7 درصد نسبت به تابستان همان سال را ثبت كرد. روند فصلي صدور پروانه‌هاي ساختماني در ساير شهرهاي كشور اما در جهت مخالف روند نزولي پايتخت سير كرده است به گونه‌اي كه تعداد پروانه‌هاي صادره براي ساخت «مسكن» 4.1 درصد و براي «ساختمان» 0.9 درصد افزايش يافته است. به گزارش «تعادل»، آمارهاي رسمي از تعداد پروانه‌هاي صادره براي ساخت مسكن در شهر تهران طي تابستان سال گذشته حاكي از خيز ملايم پروانه‌هاي مسكوني از كف تاريخي و رشد اندك آن بود. تعداد پروانه‌هاي ساختماني در كل كشور نيز طي تابستان سال گذشته افزايش اندكي را تجربه كرده بود.

رشد فصلي 115 درصدي در تابستان

آنگونه كه مركز آمار ايران گزارش كرده است در تابستان سال ١٤٠١، تعداد 12 هزار و 820 واحد مسكوني در پروانه‌هاي صادرشده براي احداث ساختمان از سوي شهرداري‌ تهران، پيش‌‌بيني شده است كه نسبت به فصل گذشته ١١٥,٣ درصد و نسبت به فصل مشابه سال گذشته ٢.٦ درصد افزايش داشته است.‌ در فصل بهار سال گذشته، 5 هزار و 956 فقره پروانه مسكوني در شهر تهران صادر شده بود. تعدادي كه طي 18 سال قبل از آن بي‌سابقه بود و نشان مي‌داد، تمايل به ساخت و ساز در پايتخت به‌شدت افت كرده است. در تابستان سال 1401 اما با رشد بيش از 115 درصدي پروانه‌هاي صادره و رسيدن اين شاخص به عدد 12 هزار و 820 فقره، اين شاخص از كف تاريخي خود فاصله معناداري گرفت. به گزارش «تعادل»، از 12 هزار و 820 فقره پروانه صادره براي ساخت واحد مسكوني در تهران طي تابستان سال گذشته، صرفا 991 فقره (7.73 درصد) مربوط به بخش دولتي و 11 هزار و 829 فقره (92.26 درصد) مربوط به بخش خصوصي بوده است. بخش تعاوني نيز هيچ سهمي نداشته است. بررسي داده‌هاي آماري بهار سال 1401 نيز نشان مي‌دهد كه صرفا 89 فقره (كمتر از 1.5 درصد) از 5 هزار و 956 فقره پروانه صادره براي واحدهاي مسكوني در شهر تهران، مربوطه به بخش دولتي بوده است و مابقي به بخش خصوصي تعلق داشته است. بنابراين، بر اساس آمارهاي رسمي در نيمه نخست سال گذشته، از 18 هزار و 776 پروانه مسكوني صادره در شهر تهران، 17 هزار و 695 پروانه مربوط به بخش خصوصي بوده و صرفا 1080 پروانه مسكوني در شهر تهران براي بخش دولتي صادر شده است.

روند بلندمدت در كشور؟

بر اساس اين گزارش، بررسي آمار تعداد پروانه‌هاي ساختماني طي 8 سال گذشته نشان مي‌دهد در سال‌هاي 1397 تا 1399 كه اقتصاد كشور شاهد جهش نرخ دلار (نماگر انتظارات تورمي) به‌طور پيوسته بود، تعداد پروانه‌هاي ساختماني و در واقع تمايل به ساخت و ساز افزايش يافته بوده است به گونه‌اي كه طي اين سال‌ها درصد تغييرات پروانه‌هاي صادره به ترتيب 15.2، 3.9 و 18.9 درصد بوده است و در اوج خود طي سال 1399 تعداد پروانه‌هاي صادره ساختماني به 187 هزار و 666 فقره رسيده بوده است. اما در سال 1400 كه سال انتخابات و تغيير دولت بود و همچنين اقتصاد ايران تحت تاثير لحظه‌اي اخبار مذاكرات در بهار و پاييز و زمستان همان سال قرار داشت، تعداد پروانه‌هاي ساختماني صادر شده با افت 26.2 درصدي به كانال 140 هزار فقره بازگشت. در سال 1401 نيز علي رغم، آغاز برخي پروژه‌هاي انبوه‌سازي دولتي، تعداد پروانه‌هاي ساختماني به هزار فقره رشد به 139 هزار و 570 فقره افزايش يافت. در نيمه دوم سال 1401
اگر چه، همچون سال‌هاي 1397 تا 1399 شاهد جهش نرخ دلار بوديم، امااين‌بار سيگنال دلار به بازار ساخت و ساز، راه خروج اين بازار از ركود را نشان نداد و با جهش‌هاي تورمي همه كالاها از جمله مصالح ساختماني، كار براي سازندگان و توسعه‌دهندگان با سختي رو به رو شد. بر اساس اين گزارش، همانطور كه طي سال‌هاي 1397 تا 1399، تعداد پروانه‌هاي صادره ساختماني اوج گرفت، تورم مصالح ساختماني نيز دچار جهش شد، به گونه‌اي كه تورم مصالح ساختماني طي سال‌هاي يادشده به ترتيب ركورد 47.8 درصد، 35.1 درصد و 76.4 درصد را ثبت كرده‌اند. اين روند اما در سال 1400و1401 نزولي شده به گونه‌اي كه اين شاخص به ترتيب به 55.3 درصد و 40 درصد كاهش يافته است كه نشان مي‌دهد، با كاهش تقاضا براي ساخت و ساز بخشي از تورم مصالح ساختماني در دو سال اخير تعديل شده است اما بخش اعظم آن به دليل تداوم شرايط نوساني در اقتصاد كلان و بازار دلار تداوم يافته است.