عضو تيم تخصصي كلينيك اندومتريوز مركز درمان ناباروري ابن‌سينا، اندومتريوز را از جمله بيماري‌هاي شايع در زنان با شيوعي حدود ۱۰ درصد معرفي كرد و گفت: اين بيماري وقتي رخ مي‌دهد كه بافت پوشاننده جدار داخلي رحم، در ديگر نقاط لگن لانه‌گزيني و رشد كند. تخمدان‌ها، لوله‌هاي رحمي، رحم، روده، مثانه، كليه، حالب و ديگر نقاط لگن، مانند روده باريك، آپانديس و ديواره لگن شايع‌ترين نقاطي هستند كه مي‌توانند محل رشد اندومتريوز باشند.
دكتر عاطفه گرگين درباره شيوع اين بيماري، توضيح داد: شيوع بيماري اندومتريوز در خانم‌هايي كه در سنين باروري قرار دارند، بين ۶ تا ۱۰ درصد گزارش شده است. ۲۵ تا ۵۰ درصد خانم‌هاي نابارور به اندومتريوز مبتلا هستند و خطر بروز ناباروري در زنان مبتلا به اندومتريوز حدود ۳۰ تا ۵۰ درصد برآورد مي‌شود.
علت بروز بيماري مشخص نيست
اين متخصص زنان درباره علت بروز اندومتريوز، بيان كرد: هنوز كاملاً مشخص نيست كه علت بروز اين بيماري چيست و فعلاً فقط چند نظريه در اين خصوص مطرح شده، از جمله نظريه برگشت خون قاعدگي به داخل لگن، كه هنوز به قطعيت نرسيده است. اما با توجه به پژوهش‌هاي انجام شده مي‌توان با قطعيت گفت كه عوامل ژنتيكي و عوامل محيطي در بروز اين بيماري نقش دارند. مشخص شده است كه نقش عوامل ژنتيكي در بروز اين بيماري كاملاً تعيين‌كننده است و اگر در بستگان درجه يك سابقه ابتلا به اندومتريوز وجود داشته باشد، خطر ابتلاي فرد ۶ تا ۷ برابر بيشتر مي‌شود.
او درباره سن بروز اين بيماري، تصريح كرد: اين بيماري مي‌تواند از زمان اولين قاعدگي دختران بروز يابد اما بيشترين شيوع آن در سنين باروري، يعني ۱۵ تا ۴۰ سالگي است. البته ممكن است در خانم‌هايي كه در سنين پيش از يائسگي قرار دارند و همچنين در خانم‌هاي يائسه هم ديده شود.
به علايم بيماري بايد توجه كرد
اين فلوشيپ لاپاراسكوپي پيشرفته درباره علائم بيماري اندومتريوز، توضيح داد: شايع‌ترين علائم اندومتريوز، دردهاي شديد قاعدگي، دردهاي مزمن لگني و ناباروري است. درباره دردهاي شديد قاعدگي ذكر اين نكته ضروري است كه متأسفانه بسياري از خانواده‌ها اين درد را طبيعي مي‌انگارند در حالي كه از همان سنين نوجواني اگر دخترخانمي دچار دردهاي شديد قاعدگي بود، يعني دردهايي كه او را از كارهاي روزمره و رفتن به مدرسه بازمي‌داشت، حتماً بايد از نظر ابتلا به اندومتريوز بررسي شود، به ويژه اگر در خانواده سابقه اندومتريوز وجود داشته باشد. او ادامه داد: دردهاي حين مقاربت، درد موقع تخمك‌گذاري، دفع دردناك، اسهال يا يبوست حين قاعدگي، درد حين ادرار و وجود خون در ادرار يا مدفوع حين قاعدگي، خون‌ريزي‌هاي غيرعادي قاعدگي و خستگي مزمن از ديگر علائم اندومتريوز هستند و نوع و شدت علائم به محل و شدت بيماري بستگي دارد.
عضو تيم تخصصي كلينيك اندومتريوز مركز ابن‌سينا درباره راه‌هاي تشخيص بيماري اندومتريوز، بيان كرد: نخستين گام گرفتن شرح حال دقيق و كامل و معاينه است. معاينه و بررسي علائم باليني مي‌تواند بسيار كمك‌كننده باشد و در خانم‌هاي متأهل، با معاينه واژينال مي‌توانيم وجود ضايعات عمقي را بررسي كنيم. ديگر ابزار تشخيص اندومتريوز انجام سونوگرافي است كه يك خدمت تشخيصي در دسترس براي عموم بيماران است.
انجام سونوگرافي اختصاصي
ضروري است
گرگين تاكيد كرد: اما بسيار مهم است كه يك سونوگرافي اختصاصي و توسط سونولوژيستي انجام شود كه با اين بيماري آشناست و مهارت و تجربه كافي در شناسايي ضايعات عمقي اندومتريوز را داشته باشد. در خانم‌هاي متأهل امكان انجام سونوگرافي واژينال و داپلر وجود دارد و براي خانم‌هاي مجرد نيز سونوگرافي ترنس‌ركتال يا از طريق مقعد درخواست مي‌شود. او افزود: در برخي موارد ممكن است ام‌آرآي نيز درخواست كنيم. همچنين، انجام سونوگرافي براي بررسي كليه و مجاري ادراري نيز لازم است زيرا تا ۱۲ درصد امكان درگيري سيستم ادراري وجود دارد. همچنين، ممكن است برخي تست‌هاي آزمايشگاهي براي بررسي تورمورماركرها درخواست شود كه اين آزمايشات فقط در مواردي درخواست مي‌شود كه خانم كيست اندومتريوز تخمداني داشته باشد يا جراحي اندومتريوز انجام داده باشد كه ما براي پيگيري پس از جراحي اين آزمايشات را درخواست كنيم. البته كيست‌هاي اندومتريوز اغلب خوش‌خيمند و فقط در ۲ تا ۳ درصد موارد خطر بدخيمي وجود دارد كه با بررسي پاتولوژيك قابل تشخيص است.
بنابر اعلام روابط عمومي مركز درمان ناباروري ابن‌سينا، گرگين با تأكيد بر ضرورت تشخيص زودهنگام اندومتريوز، بيان كرد: متأسفانه اين بيماري اغلب دير تشخيص داده مي‌شود و گاه ۷ تا ۱۰ سال پس از بروز، اين بيماري تشخيص داده نمي‌شود. يعني بيمار سال‌ها با علائمي مانند پريودهاي دردناك و دردهاي مزمن لگني درگير است و به پزشكان مختلفي مراجعه كرده و سونوگرافي‌ها و اقدامات تشخيصي مختلفي انجام داده، اما بي‌نتيجه بوده است. در حالي كه با گذشت زمان ممكن است علائم و عوارض اين بيماري تشديد و پيچيده‌تر شود.
او در پايان يادآور شد: همانطور كه گفته شد، ۳۰ تا ۵۰ درصد از مبتلايان به اندومتريوز ممكن است دچار ناباروري شوند. اين بيماري مي‌تواند از طرق گوناگون، از جمله كاهش ذخيره تخمدان و كاهش تعداد و كيفيت فوليكول‌ها يا ايجاد انسداد در لوله‌هاي رحمي باعث ناباروري شود. به همين دليل، به مبتلايان به اندومتريوز توصيه مي‌شود كه اگر قصد و امكان بارداري دارند، هرچه زودتر براي بارداري اقدام كنند و اگر فعلا شرايط بچه‌دار شدن ندارند، براي حفظ باروري از طريق فريز تخمك يا جنين اقدام كنند تا در آينده شانس بارداري داشته باشند.
