قدرت در دستان اوپك مي‌ماند؟!

در هفته‌هاي اخير خبر خروج برخي از كشورها از اوپك به گوش مي‌رسد كه به گفته برخي از تحليلگران نشان‌دهنده از دست رفتن قدرت اوپك است.اينكه تعيين قيمت نفت در دستان توليدكنندگان بزرگ نفتي مي‌ماند يا اوپك بايد منتظر ماند! به گزارش خبرنگار «تعادل»، چندي پيش آنگولا اعلام كرد اوپك را ترك خواهد كرد. اين اقدام آنگولا ضربه سختي به اين گروه توليد‌كننده نفت خواهد بود كه تلاش مي‌كند با كاهش توليد از قيمت نفت حمايت كند . توليد روزانه نفت اين كشور حدود 1.1 ميليون بشكه در روز است كه تقريبا معادل يك بيست و پنجم كل توليد اوپك است. وزير نفت آنگولا اعلام كرد عضويت در اوپك ديگر به نفع اين كشور نيست. بدين ترتيب آنگولا به توليد‌كنندگان متوسط ديگري مانند اكوادور و قطر مي‌پيوندد كه طي يك دهه گذشته اوپك را ترك كرده‌اند. وزير نفت آنگولا طي بيانيه‌اي اعلام كرد: «ما احساس مي‌كنيم عضويت در اوپك ديگر به نفع كشور نيست. بنابراين آن را ترك مي‌كنيم». قيمت جهاني نفت 2.4 درصد در روز پنجشنبه به دنبال انتشار اين خبر كاهش يافت. تحليلگران عقيده دارند اين اقدام آنگولا ترديدها نسبت به اتحاد اوپك و اوپك پلاس را افزايش مي‌دهد. اوپك پلاس كه از سازمان كشورهاي صادر‌كننده نفت، روسيه و متحدان آن تشكيل شده دور جديد كاهش توليد خود را از ماه ژانويه در تلاش براي تقويت بازار آغاز مي‌كند. برخي تحليلگران عقيده دارند اين اقدام آنگولا پيامدهايي در پي خواهد داشت اما باعث نمي‌شود ساير كشورها دنبال روي آن باشند. سه نماينده اوپك اعلام كرده‌اند تصميم آنگولا براي ترك اين گروه شوك بزرگي بوده چون تصور مي‌شد اختلاف در مورد سهميه توليد آنگولا حل شده باشد. خارج شدن آنگولا از اوپك تعداد اعضاي اين گروه را به 12 كشور و سطح توليد نفت آن را به حدود 27 ميليون بشكه در روز مي‌رساند، يعني 27 درصد از 102 ميليون بشكه در روز توليد جهاني نفت. بدين ترتيب سهم اوپك در بازار نفت دنيا باز هم كاهش مي‌يابد. اين رقم در 2010 برابر با 34 درصد بود. علاوه بر خروج بعضي از اعضا، تصميم اوپك و اوپك پلاس براي كاهش توليد و افزايش توليد كشورهاي غير عضو اوپك مانند آمريكا، سهم اين گروه از بازار جهاني را پايين آورده است. از طرف ديگر انتظار مي‌رود برزيل در ماه ژانويه به ائتلاف اوپك پلاس بپيوندد اما اعلام كرده در طرح كاهش توليد اين گروه مشاركت نمي‌كند. توليد نفت آمريكا برخلاف انتظاراتي كه از كندي رشد آن وجود داشت، امسال افزايش يافت و اين كشور را در صدر فهرست بزرگترين كشورهاي توليدكننده نفت جهان قرار داد. توليد نفت آمريكا در سپتامبر، به بالاترين ميزان در مقايسه با هر ماهي در تاريخ، رسيد و پيش بيني‌ها حاكي از آن است كه اين توليد همچنان افزايش خواهد يافت. طبق نظرسنجي باركليز، توليدكنندگان نفت آمريكا قرار است هزينه‌هاي سال ۲۰۲۴ خود را يك درصد كاهش دهند و شركت‌هاي حفاري‌ خصوصي، بودجه خود را به‌طور متوسط چهار درصد كاهش خواهند داد. تحليلگران و موسسات پيش‌بيني‌كننده، مي‌گويند با وجود بودجه‌هاي اندكي پايين‌تر از حد انتظار براي سال آينده، آمريكا به مدد افزايش بهره وري همچنان شاهد رشد توليد خواهد بود. افزايش اخير توليد نفت، آمريكا را در صدر پنج كشور بزرگ توليدكننده نفت در جهان قرار داده است. بر اساس گزارش اويل پرايس، اين فهرست شامل عربستان سعودي، روسيه و عراق است كه از توليدكنندگان اوپك‌پلاس هستند و همچنين كانادا كه يك توليدكننده آمريكاي شمالي است. آمريكا در حال حاضر بيش از ۱۳ ميليون بشكه در روز نفت خام توليد مي‌كند كه بيش از هر كشور ديگري است و در كوتاه مدت و ميان مدت به سوي افزايش توليد پيش مي‌رود. طبق جديدترين داده‌هاي اداره اطلاعات انرژي آمريكا (EIA)، توليد نفت آمريكا در سپتامبر، به ركورد ماهانه جديد ۱۳.۲۳۶ ميليون بشكه در روز رسيد. فرانسيسكو بلانچ، رييس تحقيقات جهاني كالاها و مشتقات در بانك آمريكا، در خصوص چشم‌انداز انرژي اين بانك به رويترز گفت: رشد توليد فقط مربوط به منطقه پرميان نبوده است. ما شاهد احياي فعاليت بسياري از مناطق نفت شيل در آمريكا هستيم. صنعت نفت شيل آمريكا اكنون به دنبال آن است كه با هزينه كمتر و بهره وري عملياتي بالاتر، نفت بيشتري توليد كند تا به سرمايه‌گذاران ثابت كند مي‌تواند همزمان با رشد سنجيده، بازدهي بالاتري براي سرمايه‌گذاران داشته باشد. اداره اطلاعات انرژي آمريكا در چشم‌انداز كوتاه مدت انرژي خود در دسامبر اعلام كرد توليد نفت آمريكا امسال، به‌طور متوسط ۱۲.۹۳ ميليون بشكه در روز خواهد بود و در سال ميلادي آينده، به ۱۳.۱۱ ميليون بشكه در روز افزايش خواهد يافت. افزايش توليد، صادرات بالاتر نفت خام و فرآورده‌هاي نفتي آمريكا را به دنبال داشته است. همچنين عربستان سعودي كه بزرگترين عضو اوپك و گروه اوپك پلاس است، دومين توليدكننده بزرگ نفت در جهان در سال ميلادي جاري بوده است. ميانگين توليد نفت عربستان سعودي در نيمه اول سال ۲۰۲۳، حدود ۱۰.۲ ميليون بشكه در روز بود، اما از ماه ژوئيه، اين كشور كاهش توليد داوطلبانه خود به ميزان يك ميليون بشكه در روز را اجرا كرده و ميانگين توليدش در نيمه دوم سال، به ۹ ميليون بشكه در روز رسيده است. كاهش توليد عربستان كه با هدف ثبات بازار اعمال شده، با افزايش عرضه توليدكنندگان غيراوپك پلاس شامل آمريكا، برزيل، كانادا، گويان و نروژ، تا حدودي جبران شده است. روسيه كه شريك اصلي عربستان سعودي در گروه اوپك پلاس است، حدود ۹ ميليون بشكه در روز نفت توليد مي‌كند. روسيه همواره درباره پايبندي خود به توافق اوپك پلاس، حتي قبل از اعزام نيروهاي نظامي خود به اوكراين، شفاف نبوده است. از زمان حمله نظامي به اوكراين، روسيه آمار توليد و صادرات نفت خود را محرمانه كرده و اعلام كرده است كه اطلاعات دقيق درباره بخش نفت خود كه مي‌تواند توسط غرب براي رديابي و مسدود كردن صادرات نفت يا درآمدهاي نفتي اين كشور استفاده شود را ارايه نمي‌كند. طبق گزارش‌هايي كه اوايل ماه ميلادي جاري منتشر شد، پس از اينكه اوپك پلاس خواستار شفافيت بيشتر مسكو در رصد پايبندي اين كشور به توافق محدوديت عرضه اين گروه شد، روسيه به شركت‌هاي رصدكننده جريان نفت و آژانس‌هاي گزارش‌دهي قيمت، وعده داد كه داده‌هاي مربوط به توليد نفت، ذخاير و توليد سوخت خود را ارايه كند.در نشست اخير وزيران اوپك پلاس، روسيه اعلام كرد كه كاهش صادرات خود را به ۵۰۰ هزار بشكه در روز در سه ماهه اول سال ۲۰۲۴ افزايش خواهد داد و ميزان صادرات ماه مه و ژوئن سال ۲۰۲۳، سطح مبناي اين كاهش خواهد بود كه شامل ۳۰۰ هزار بشكه در روز نفت خام و ۲۰۰ هزار بشكه در روز فرآورده‌هاي نفتي است. در حالي كه روسيه و عربستان سعودي، عرضه به بازار را كاهش داده‌اند، توليد نفت در آمريكاي شمالي، نه تنها در آمريكا، بلكه در كانادا هم افزايش پيدا كرده است. طبق اعلام رگولاتور انرژي كانادا، توليد نفت كانادا در سال ميلادي گذشته، به ركورد ۴.۸۶ ميليون بشكه در روز رسيد. تحليلگران اكنون انتظار دارند كه توليد اين كشور در سال‌هاي ۲۰۲۳، ۲۰۲۴ و ۲۰۲۵ رشد كند زيرا شركت‌ها در حال افزايش توليد در پايگاه‌هاي جديد و محدود در منطقه آلبرتا هستند.  به گفته تحليلگران، توليد نفت كانادا تا سال ۲۰۲۵، به ميزان هشت درصد رشد خواهد كرد. عراق كه دومين توليدكننده بزرگ عضو اوپك است، امسال پنجمين توليدكننده بزرگ نفت بوده كه طبق آمار منابع ثانويه اوپك، ميانگين توليدش به حدود ۴.۳ ميليون بشكه در روز رسيده است. اوپك در جديدترين گزارش ماهانه خود در دسامبر، اذعان كرد كه در حالي كه توليد نفت اين گروه در نوامبر براي اولين‌بار در ماه‌هاي اخير كاهش يافت، توليد نفت آمريكا همچنان به ركوردهاي بالاي جديدي مي‌رسد. اوپك انتظار دارد عرضه مايعات نفتي آمريكا در سال ۲۰۲۳، به ميزان ۱.۳ ميليون بشكه در روز رشد كند. اين گروه اعلام كرد پيش‌بيني خود از رشد عرضه مايعات غيراوپك را تغيير نداده و همچنان ۱.۸ ميليون بشكه در روز براي سال ۲۰۲۳ برآورد مي‌كند و آمريكا، برزيل، قزاقستان، نروژ، گويان، مكزيك و چين سهم عمده‌اي در اين رشد توليد دارند. در نهايت به گفته برخي از تحليلگران، رشد توليد نفت خارج از اوپك پلاس، ماموريت اين گروه براي مديريت قيمت نفت در سال ميلادي آينده را بيش از حد تصور قبلي، دشوار مي‌كند.