تراز منفي 20 ميليارد دلاري تجارت

طبق بررسي مركز مطالعات اقتصادي اتاق تهران، در هشت ماهه نخست سال 1402، جريان واردات و صادرات در كالاهاي غيرنفتي ايران، منفي 20 ميليارد دلار به نفع واردات است. وضعيتي كه نشان از سبد كوچك صادراتي ايران، كاهش ارزش كالاهاي غيرنفتي و حتي بازارهاي محدود صادراتي مي‌دهد. براساس آخرين داده‌هاي گمرك ايران، تراز تجاري غيرنفتي كشور در هشت ماه اخير منفي 10 ميليارد دلار برآورد شده است. حال اگر اقلام بند 27 كتاب مقررات گمركي حذف شود، اقلامي كه عمدتا مربوط به اقلام پايه نفتي هستند؛ تراز تجاري كشور به منفي 20 ميليارد دلار مي‌رسد. همين موضوع باعث شده پوشش ارزي واردات كالا به‌شدت افت كند.  كاهش در آمدهاي حاصل از صادرات غيرنفتي باعث شده نياز كشور براي واردات از اين محل تامين نشود. در واقع عامل مسلط در رشد واردات، افزايش ورود كالاهاي واسطه‌اي بوده است. كالاهاي واسطه‌اي حدود 72 درصد ارزش واردات را در بر مي‌گيرد اين رقم از نظر وزني 90 درصد است.  پس كاهش واردات نمي‌تواند عامل بهتري براي بهبود تراز تجاري باشد. به همين دليل بهتر است به موضوع توسعه صادرات بيشتر توجه شود.  به گفته عاطفه قاسميان كارشناس مركز مطالعات اتاق تهران، اما بررسي صادرات غيرنفتي كشور نشان مي‌دهد، بدون احتساب فصل 27 (اقلام با پايه نفتي) ارزش صادرات حدود 3 درصد نسبت به مدت مشابه سال قبل كاهش داشته است. درضمن متوسط قيمت صادراتي در 8 ماهه امسال به كمتر از 360 دلار رسيده است.  طبق داده‌هاي موجود، اكثر گروه‌هاي كالايي با كاهش قابل توجهي در متوسط قيمت صادراتي همراه بوده است. گذشته از اينكه كماكان تركيب مقاصد صادراتي تغيير زيادي نداشته و تمركز روي تعداد محدودي از كشورها بوده است. به‌طوري كه در هشت ماهه امسال تقريبا 92 درصد ارزش صادراتي از محل صادرات به 15 كشور تامين شده است. درحالي كه تركيه در 2022، حدود 90 درصد صادراتش مربوط به صادرات كالا به 60 كشور جهان بوده است.مرور صادرات 8 ماهه ايران 1402 نشان مي‌دهد، 57 درصد ارزش صادرات ايران به 15 كشور همسايه مربوط مي‌شود كه از اين 57 درصد 41 واحد درصد به صادرات ايران به عراق و امارات بر مي‌گردد.به گفته تحليلگران اين گزارش، محدود شدن بازار‌هاي صادراتي ايران نشان از شكنندگي تجارت كالاي ايران مي‌دهد.   بررسي تجارت خارجي كشور از سوي مطالعات اقتصادي اتاق تهران نشان مي‌دهد، گذشته از اينكه كشور شاهد افزايش 12.4 درصدي ارزش واردات كالا در 8 ماهه 1402 در مقايسه با مدت مشابه سال پيش است. متوسط قيمت صادراتي طي هشت ماهه امسال در مقايسه با سال گذشته هم كاهش قابل توجه داشته است. درضمن تركيب مقاصد صادراتي ايران محدودتر شده است. جرياني كه ناشي از عدم تنوع كالاهاي صادراتي هم است. طبق گفته قاسميان بررسي تجارت ايران برمبناي شاخص تمركز صادراتي در هشت ماهه اخير نشان مي‌دهد، تنوع كالاهاي غير نفتي صادراتي ايران در حال محدودتر شدن است اگرچه كدهاي تعرفه‌اي بسيار بالاست. شاخص تمركز صادراتي، رقمي بين 0 تا 1 است. برمبناي اين شاخص هرچه شاخص تمركز صادراتي يك كشور به يك نزديكتر باشد، نشان مي‌دهد، كشور مورد نظر تمركزش را روي چند محصول قرار داده است. حالا مقايسه اين شاخص در سال جاري نسبت به متوسط آن در دهه 90، نشان از تمايل اين شاخص به سمت يك است. همچنين بررسي داده‌هاي تجارت خارجي نشان مي‌دهد، سهم صادرات محصولات با فناوري بالا كماكان بسيار ناچيز و تنها 0.1 درصد است. درحالي كه سهم صادرات محصولات اوليه ايران 37 درصد برآورد مي‌شود. در اين بين سهم صادرات محصولات با فناوري متوسط 30 درصد و سهم صادرات محصولات مبتني بر منابع 24 درصد است.