فرصت ۵ ساله براي نجات يوزپلنگ از انقراض
معاون محيط‌زيست طبيعي و تنوع‌زيستي سازمان حفاظت محيط‌زيست گفت: فرصت بسيار كمي براي نجات يوزپلنگ از پرتگاه انقراض داريم و به نظر نمي‌رسد بيش از چهار تا پنج سال حفظ اين گونه ارزشمند وقت باشد؛ به همين دليل سازمان براي احياي طعمه‌هاي يوزپلنگ در زيستگاه‌هاي همجوار توران بسيار تلاش مي‌كند.
معاون محيط‌زيست طبيعي و تنوع‌زيستي سازمان حفاظت محيط‌زيست گفت: فرصت بسيار كمي براي نجات يوزپلنگ از پرتگاه انقراض داريم و به نظر نمي‌رسد بيش از چهار تا پنج سال حفظ اين گونه ارزشمند وقت باشد؛ به همين دليل سازمان براي احياي طعمه‌هاي يوزپلنگ در زيستگاه‌هاي همجوار توران بسيار تلاش مي‌كند. به گزارش سازمان حفاظت محيط زيست، حسن اكبري افزود: در مجموعه توران و زيستگاه‌هاي اطراف آن، هرگونه نقل و انتقال يا تفاهم‌نامه‌اي كه سازمان حفاظت محيط زيست منعقد كند، هدف اصلي و مهم آن تقويت طعمه‌هاي يوزپلنگ و تامين امنيت زيستگاه‌هاي آن در منطقه است و با توجه به وضعيت بحراني يوزپلنگ، هرگونه تاخير در تقويت حفاظت از زيستگاه‌هاي همجوار توران يا تقويت طعمه‌هاي آن، اميد به نجات اينگونه از ورطه انقراض را به‌شدت كاهش مي‌دهد. او درباره اقدامات صورت گرفته براي احياي طعمه‌هاي يوزپلنگ ايراني در زيستگاه اظهار داشت: از حدود ۲ سال پيش موضوع ايجاد شبكه‌اي از زيستگاه‌ها براي تقويت حفاظت يوزپلنگ آسيايي در زيستگاه‌هاي طبيعي آغاز شد.
اكبري ادامه داد: با وجود اينكه مجموعه حفاظتي توران وسعت زيادي (حدود يك ميليون و ۴۰۰ هزار هكتار) دارد، تنها بخش تقريباً كوچكي از آن عاري از دام است كه حقوق عرفي آن خريداري شده و به عنوان هسته مركزي هم داراي امنيت است و هم تعارض بسيار اندكي در آن وجود دارد؛ بنابراين اين بخش مي‌تواند به عنوان يك هسته مركزي، پويايي زادآوري يوز را حمايت كند.
معاون محيط زيست طبيعي و تنوع زيستي سازمان حفاظت محيط زيست اضافه كرد: يوزهايي كه متولد مي‌شوند، نياز به زيستگاه‌هاي متعددي دارند كه به صورت يك شبكه امكان اتصال به هم را داشته باشند و قلمروهاي جديد را تشكيل دهند تا بقاي يوز تضمين شود؛ در غير اين صورت در يك محدوده ۱۰۰ تا ۲۰۰ هزار هكتاري امن قرار نيست يوزپلنگ بقا پيدا كند.
كمبود طعمه در مناطق حفاظت شده
اكبري خاطرنشان كرد: البته اين نكته هم ناگفته نماند كه در همين محدوده ۱۰۰ تا ۲۰۰ هزار هكتاري هم كه امن و عاري از تعارض شده، تراكم طعمه بالا نيست زيرا در تمام مجموعه توران چيزي حدود ۲۵۰۰ رأس طعمه با جثه متوسط داريم كه نزديك به هزار رأس آن كل و بز هستند كه در زيستگاه‌هاي كوهستاني زيست مي‌كنند و خارج از زيستگاه‌هايي هستند كه يوز مي‌تواند به آن دسترسي داشته باشد و بايد آنها را به عنوان طعمه پلنگ در منطقه توران در نظر گرفت.
او افزود: تعداد ۱۵۰۰ رأس طعمه باقيمانده نيز در عرصه بسيار وسيعي پراكنده‌اند؛ بنابراين تراكم طعمه بسيار پايين است و يوزها به ويژه يوزهاي مادر براي سير كردن خود و توله‌هايشان كوشش زيادي را متحمل مي‌شوند. به‌طور قطع اين تعداد طعمه به علاوه تعدادي خرگوش در يك محدوده وسيع، به هيچ‌وجه بقاي يوزپلنگ را تضمين نمي‌كند.
اكبري اضافه كرد: در ادامه آن منطقه درونه است كه زيستگاه‌هاي آن توسط تعداد محدودي محيط‌بان حفاظت مي‌شود؛ بنابراين در اين دو منطقه، امنيت و طعمه كافي براي اينكه يوز بتواند به عنوان يك قلمرو جديد از آنها استفاده كند وجود ندارد، كمي بالاتر از آن، منطقه حفاظت شده پروند وجود دارد كه منطقه با استعدادي است اما باز با مشكل كمبود شديد نيرو مواجه است، جمعيت آهو در زيستگاه‌هاي دشتي اين منطقه بسيار كم است و دام هم در اين منطقه وجود دارد.
كمبود نيرو و عدم گشت‌زني مناسب
او ادامه داد: در غرب توران نيز زيستگاه‌هاي آزاد بسيار خوب و ارزشمند تپه ماهوري وجود دارد كه از طرود به سمت غرب ادامه پيدا كرده از جاده جندق عبور مي‌كند و تا زيستگاه‌هاي چاه شيرين واقع در جنوب سمنان ادامه دارد، متأسفانه در اين مناطق حائز اهميت به دليل كمبود نيرو و عدم گشت و كنترل كافي، جمعيت طعمه نيز در آن كاهش يافته است؛ بنابراين در اطراف مجموعه توران دچار ناامني زيستگاه و كمبود طعمه هستيم و بايد براي آن راه‌حلي انديشيده مي‌شد. داخل توران نيز تعداد طعمه‌ها به حدي نيست كه بتواند چند قلمرو مناسب را پشتيباني كند.
معاون محيط زيست طبيعي و تنوع زيستي سازمان حفاظت محيط زيست اضافه كرد: با اين وجود در توران وضعيت زادآوري يوزها خوب است اما در سال‌هاي گذشته، توله يوزهاي متولد شده در توران به تدريج به همراه مادر از مجموعه توران خارج شده و تعداد بسيار اندكي از آنها بازگشت داشته‌اند و غالباً براي انتخاب لكه‌هاي زيستگاهي مناسب كه قلمروي مناسبي براي مادر يا توله‌هاي بالغ باشند با مشكلات جدي مواجه بوده‌اند؛ بنابراين اولويت اول تامين امنيت و تقويت طعمه در داخل بخش‌هايي از زيستگاه‌هاي توران است كه اين امكان در آن وجود دارد و اولويت مهم بعدي فراهم كردن امنيت و تقويت طعمه در زيستگاه‌هاي اطراف اين مجموعه است. اكبري خاطرنشان كرد: بنابراين توجه به اين نكته مهم است كه در مجموعه توران و زيستگاه‌هاي اطراف آن، هرگونه نقل و انتقال يا تفاهم‌نامه‌اي كه سازمان منعقد كند، هدف اصلي و مهم آن تقويت طعمه‌هاي يوزپلنگ و تامين امنيت زيستگاه‌هاي آن در منطقه است و با توجه به وضعيت بحراني يوزپلنگ، هرگونه تاخير در تقويت حفاظت از زيستگاه‌هاي همجوار توران يا تقويت طعمه‌هاي آن، اميد به نجات اين گونه از ورطه انقراض را به‌شدت كاهش مي‌دهد. او تأكيد كرد: قطعاً اولويت سازمان در مجموعه توران و اطراف آن، احيا گونه‌هايي نظير قوچ و ميش يا پاسخگويي به درخواست‌هايي مانند تكثير و پرورش حيات وحش در اسارت نيست، بلكه هدف اصلي تمام تصميمات و اقدامات سازمان در اين منطقه ابتدا كمك به نجات يوزپلنگ است.
