كمتر از ۱۰ روز تا فرارسيدن شب يلدا باقي مانده است. همان شبي كه در تقويم با عنوان «روز ترويج فرهنگ ميهماني و پيوند با خويشان» نامگذاري شده است. اما اين‌بار هم مسوولان فراموش كرده‌اند كه ترويج فرهنگ ميهماني و پيوند با خويشان مدت زمان درازي است كه به دليل مشكلات معيشتي ديگر امكان پذير نيست. از زماني كه بازنشسته‌ها ديگر نتوانستند عروس و داماد و نوه‌هايشان را به ميهماني هفتگي در خانه‌هايشان فرا بخوانند. از زماني كه كارگران ديگر توان خريد ميوه و گوشت و مرغ را نداشتند و اين اقلام از سبد خريد خانوار حذف شد. از وقتي كه دلار ناگهان به ۵۰ هزار تومان رسيد و حالا بايد يك كيلو خيار را از مغازه به قيمت ۵۰ هزار تومان خريداري كني ديگر نه شب يلدا مي‌تواند دل مردم را شاد كند و نه روز ترويج فرهنگ ميهماني و پيوند با خويشان. اين روزها فقر جاي همه‌چيز را گرفته است. كافي است همين روزها سري به ميوه فروشي‌ها و آجيل فروشي‌هاي شهر بزنيد. قيمت‌ها به قدري نجومي شده كه كسي جرات خريد ندارد. همان تعدادي كه هميشه دستشان به دهانشان هم مي‌رسيد حالا مشكل دارند چه برسد به آنهايي كه هميشه هشتشان گرو نه بود و به سختي روزگار مي‌گذراندند. در اين بين كه هر روز مسوولان دم از كاهش تورم و كنترل بازا مي‌زنند و نرخ‌هاي دستوري را روانه ميادين ميوه و تره‌بار مي‌كنند نمي‌دانند كه ديگر خيلي از مردم حتي توان تامين همين نرخ‌هاي دستوري را هم ندارند. حالا ديگر فرقي نمي‌كند ميوه فروشي سر كوچه انار را كيلويي ۱۰۰ هزار تومان بدهد يا بازار تره‌بار كمي آن طرف‌تر نرخ انار شب يلدا را ۴۵ هزار تومان اعلام كند. خريد با هر دو اين قيمت‌ها از توان بسياري خارج است. ديگر آن طبقه متوسطي كه در اين مناسبت‌ها هر چند اندك خريدهايي انجام مي‌داد و صله رحم به جا مي‌آورد هم ديگر توان ادامه دادن ندارد چه برسد به آنهايي كه خيلي وقت است دستشان از ميوه و شيريني و آجيل كوتاه مانده است.
اينكه مسوولان در مصاحبه‌ها مي‌گويند به اندازه ۵ هزار تن انار، كيوي، نارنگي، پرتقال، سيب و هندوانه ذخيره شده است تا قيمت‌ها به مناسبت شب يلدا افزايش پيدا نكند هم چاره كار نيست. اصلا افزايش قيمت در مناسبت‌هايي مثل شب يلدا و عيد نوروز به يك سنت تبديل شده است. بر عكس ديگر كشورها كه در آستانه سال نو «بلك فرايدي» برگزار مي‌كنند ما عادت كرده‌ايم همه‌چيز را با چند برابر قيمت خريداري كنيم. اما چنين سنت نابجايي كي و كجا قرار است پايان پيدا كند.
مناسب مسوولان با مناسب مردم
فرق مي‌كند
در اين شرايط البته رييس اتحاديه بارفروشان معتقد است كه قيمت اغلب ميوه‌ها مناسب است و تنها برخي ميوه‌ها نرخ افزايشي داشته‌اند. اما مساله اينجاست كه قطعا قيمت مناسب براي رييس اتحاديه با توجه به حقوقي كه دريافت مي‌كند با قيمت مناسب براي يك كارگر و بازنشسته كه نهايت حقوقشان به ۹ ميليون تومان هم نمي‌رسد و در اين بين بايد اجاره‌بهای مسكن و هزينه خورد و خوراك خانواده و ... را تامين كنند كاملا متفاوت است.
قطعا يك بازنشسته اگر قرار باشد شب يلدا را در كنار فرزندان و عروس و داماد و نوه‌هايش بگذراند خريد ميوه با قيمت ۴۰ تا ۱۰۰ هزار تومان كمرشكن خواهد بود. آجيل شب يلدا كه خيلي وقت است از سفره‌هاي يلدا جدا شده و به كالايي لوكس بدل شده است. حداقل هزينه براي يك شب يلدا در يك خانواده ۱۰ نفره به بيش از ۵ ميليون تومان مي‌رسد با احتساب اينكه اعضاي خانواده بخواهند يك وعده غذاي گرم هم در كنار هم بخورند اين يعني بيش از نيمي از حقوق يك بازنشسته كه قرار است كل يك ماه را با ۹ ميليون تومان سر كند و تازه هزينه‌هاي مازاد هم دارد.
همين الان هم قيمت‌ها بالاست
رييس اتحاديه بارفروشان با اعلام اين خبر كه همين الان هم روزانه بين ۲ تا ۳ هزار تن ميوه از جمله سيب، انار و هندوانه به ميادين مركزي تره بار
وارد مي‌شود، مي‌گويد: قرار است در روزهاي منتهي به شب يلدا يعني همان ۲۷ آذر اين ورودي‌ها افزايش پيدا كند تا مانع از گراني قيمت ميوه شويم اما...
مصطفي دارايي نژاد خود اذعان مي‌كند كه همين الان هم قيمت ميوه‌ها بالاست و اما هر چه هست اين ميوه‌ها در ميادين مركزي ميوه و تره بار طبق نرخ‌هاي اعلام شده به فروش مي‌رسد.
قيمت‌ها بر اساس نرخ‌نامه بارفروشان
بر اساس نرخ‌نامه بارفروشان، تا ۲۷ آذر، سيب لبناني زرد بين ۱۵ تا ۵۰ هزار تومان و سيب لبناني قرمز بين ۱۵ تا ۵۰ هزار تومان عرضه مي‌شود. در دوره زماني ۲۰ تا ۲۷ آذر ماه ۱۴۰۲، قيمت بقيه ميوه‌ها چند است؟ قيمت هر كيلوگرم موز وارداتي بين ۴۰ تا ۷۵ هزار تومان است. در اين بازار
عمده فروشي موز اكوادور بين ۶۵ تا ۷۵ هزار تومان، موز هندي بين ۴۰ تا ۶۰ هزار تومان به فروش مي‌رود. هر كارتن آناناس (۶تايي) بين يك ميليون و ۲۰۰ هزار تومان تا يك ميليون و ۶۰۰ هزار تومان است. گلابي دوشيز بين ۳۰ تا ۶۰ هزار تومان، كيوي بين ۲۰ تا ۵۰ هزار تومان و گريپ فروت تو سرخ بين ۱۰ تا ۲۰ هزار تومان عرضه مي‌شود. انواع انگور هم بين ۱۵ تا ۷۰ هزار تومان است. انگور بي‌دانه اروميه بين ۳۰ تا ۷۰ هزار تومان و انگور بي‌دانه سفيد بين ۱۵ تا ۴۰ هزار تومان عرضه مي‌شود. انگور بي‌دانه قرمز هم بين ۲۵ تا ۵۰ هزار تومان، انگور مهره بين ۲۰ تا ۴۰ هزار تومان و انگور شاهرودي هم بين ۲۵ تا ۴۵ هزار تومان است. در بازار عمده فروشي خرمالو شمال هم بين ۱۵ تا ۳۰ هزار تومان و خرمالو شهريار و كن بين ۲۵ تا ۶۰ هزار تومان است.
نرخ‌هايي براي راحتي دلالان
عليرضا پناه‌وردي، كارشناس اقتصادي در اين باره به «تعادل» مي‌گويد: وقتي بازه نرخ‌گذاري با اين تفاوت اعلام مي‌شود در واقع دست دلالان براي افزايش نرخ بازگذاشته شده است. به‌طور مثال وقتي مي‌گويند قيمت هر كيلو انگور از ۲۵ تا ۵۰ هزار تومان مطمئن باشيد كه اين انگور با نرخ ۵۰ هزار تومان يا بيشتر به دست مصرف‌كننده مي‌رسد و هيچ مصرف‌كننده‌اي انگور كيلويي ۲۵ هزار تومان را براي خريد پيدا نمي‌كند. ميوه چيزي نيست كه بتوان از ۱۰ روز جلوتر آن را خريد و نگهداري كرد. به همين دليل الان شايد بتوان تا حدودي بر روي نرخ‌ها كنترل داشت اما مطمئن باشيد هر چه بيشتر به شب يلدا نزديك شويم نرخ‌ها روند افزايشي بيشتري خواهند داشت و ديگر نرخ‌هاي دستوري در بازار عمل نمي‌كند.
او مي‌افزايد: هر سال همين اتفاق رخ مي‌دهد چند روز مانده به اين مناسبت‌ها مثل شب يلدا، چهارشنبه سوري و عيد نوروز دولت‌ها سعي مي‌كنند با نرخ‌هاي دستوري بازار را كنترل كنند اما در نهايت اتفاقي كه رخ مي‌دهد اين است كه مردم مجبور مي‌شوند اقلام مورد نياز خود را با نرخي تهيه كنند كه فروشنده به آنها مي‌فروشد نه نرخي كه دولت ديكته كرده است.
اين كارشناس اقتصادي در پايان مي‌گويد: اين نوع نرخ‌گذاري بيشتر دست دلالان را براي گران فروشي باز مي‌گذارد و آنها سعي مي‌كنند نرخ تمام شده همان بالاترين مبلغ باشد و هيچ‌كس با پايين‌ترين مبلغي اعلام شده خريد و فروش نخواهد كرد. در واقع نظارت تا همان ميادين بزرگ ميوه و تره بار اتفاق مي‌افتد و بعد از آن ديگر كسي نمي‌تواند بر روي نرخ‌ها نظارت كافي داشته باشد به همين خاطر است كه همين الان هم در سطح شهر شما انار را بايد بين كيلويي ۹۰ تا ۱۰۰ هزار تومان خريداري كني.
قيمت آجيل شب يلدا
اما قيمت آجيل شب يلدا هم هنوز از سوي اتحاديه مشخص نشده است اما نگاهي گذرا به خشكبار فروشي‌هاي سطح شهر تهران نشان مي‌دهد قيمت‌ها بين ۸۰۰ تا يك ميليون تومان است. يعني هر كيلوآجيل شب يلدا با اين قيمت‌ها به فروش مي‌رسد و البته هستند خشكبار فروشي‌هايي كه عنوان آجيل فوق ممتاز قيمت را به يك ميليون و ۲۰۰ هزار تومان هم رسانده‌اند و اين در حالي است كه اتحاديه آجيل فروشان معتقد است آجيل فوق ممتاز با قيمت ۸۰۰ هزار تومان بايد به فروش برسد. همين ابتداي كار ۴۰۰ هزار تومان تفاوت قيمت بين نرخ دستوري و نرخ‌هاي جاري بازار وجود دارد. البته معلوم نيست در روزهاي منتهي به يلدا قرار است اين قيمت‌ها چقدر تغيير كند و قيمت‌هايي كه اتحاديه اعلام مي‌كند تا چه ميزان با اين قيمت‌ها تفاوت خواهد داشت اما واقعيت تلخ اين است كه هر سال از تعداد افرادي كه توان تهيه يك سفره يلدا را براي پذيرايي از دوستان و آشنايان خود دارند كم و كمتر مي‌شود. حالا ديگر شب يلدا به همان جمع‌هاي كوچك ۳ يا چهار نفره ختم مي‌شود كه اگر خيلي هنر كنند يك هندوانه و كمي تخمه آفتابگردان داشته باشند كه البته خريد اينها هم مبلغي مي‌شود كه از توان خيلي‌ها خارج خواهد بود.
