اين روزها اخبار به قدري تلخ است كه ديگر همه به آن عادت كرده‌ايم. اينكه روزهايي را با آلوده‌ترين هواي ممكن تجربه كرده و مي‌كنيم. اينكه خبر آمدن هر سامانه بارشي به كشور مي‌تواند به جاري شدن سيل در قسمتي از اين سرزمين بدل شود و خيلي اخبار ديگر كه هر كدام به تنهايي مي‌تواند تيري در قلب تك تك ما باشد اما حالا مدت‌هاست كه صحبت از رخ دادن زلزله در تهران هم به جمع اخبار بد اضافه شده است. به هر حال تهران با گسل‌هايي كه دارد نمي‌تواند از شر زلزله در امان باشد اما اينكه اين زلزله چه زماني رخ مي‌دهد هيچ كس از آن خبردار نيست و البته مساله مهم اين است كه به گفته مسوولان كلانشهر تهران براي مقابله با زلزله آمادگي چنداني ندارد. حالا در اين شرايط استاد پژوهشكده زلزله‌شناسي مي‌گويد: درباره سوانح طبيعي در ايران ما مساله‌اي مهم‌تر از زلزله تهران نداريم. يعني اگر مسائل مهم را ترتيب‌بندي كنيم و انواع آنها را بنويسيم، به عنوان سانحه، وقوع زلزله شديد در تهران در اولين درجه اهميت قرار مي‌گيرد.
به‌جاي ترس به فكر باشيم
مهدي زارع در اين باره به خبرآنلاين مي‌گويد: اگر كلمه زلزله همراه با اين باشد كه بگويد زلزله بزرگي است، اولين چيز كه به ذهنم مي‌رسد اين است كه كجا اتفاق افتاده و منجر به خرابي شده يا نه. ولي آن‌طور كه بیشتر خبرها مي‌گويد وقوع يك زلزله كوچك ۴ يا ۳.۹ ريشتر رخ داده است، ذهن از سمت خرابي به سمت اين مي‌رود كه در منطقه چه خبر است. او مي‌افزايد: از سوي ديگر به خاطر اهميت پايتخت بودن و بحث تراكم جمعيت، صحبت درباره زلزله احتمالي تهران اهميت بيشتري از وقوع زلزله در بعضي مناطق ايران دارد. البته با ترس به معني وحشت شخصي خيلي با آن روبرو نيستم چون به صورت دايمي در اين مفهوم حضور دارم. به عنوان نگراني عمده، دو موضوع مطرح است. اينكه ابعاد موضوع چيست. اخيرا مطرح شد كه نبايد انتظار زلزله بزرگ در تهران داشته باشيم. موضوع اين است كه درباره سوانح طبيعي در ايران ما مساله‌اي مهم‌تر از زلزله تهران نداريم. يعني اگر مسائل مهم را ترتيب‌بندي كنيم و انواع آنها را بنويسيم، به عنوان سانحه، وقوع زلزله شديد در تهران در اولين درجه اهميت قرار مي‌گيرد. پس به جاي ترسيدن بايد به فكر چاره باشيم.
عدم توجه كلان به بحث زلزله
زارع در بخش ديگري از سخنان خود با اشاره به ميزان توجه دولت‌ها به بحث زلزله در كشور مي‌افزايد: وقتي زلزله بم در سال ۸۲ اتفاق افتاد، سال‌هاي ۸۳ و ۸۴ دولت تحت تاثير زلزله بم به موضوع پرداخت. در سال‌هاي ادامه آن تا سال ۹۰ تحت تاثير اينكه وضع رشد اقتصادي و منابع مالي خوب بود، همان فضاي بعد از سال ۸۲ تا سال ۹۰ بود. از سال ۹۱ به بعد و با گسترش تحريم‌ها كه در اواخر دولت احمدي‌نژاد بود و در دولت‌هاي آقاي روحاني تا امروز با يك عدم توجه به صورت كلان مواجهيم.
با اين تعبير بايد حتما زلزله‌اي بيايد
تا مسوولان متوجه شوند
او مي‌گويد: من با آمار لرزه‌خيزي مدام كار مي‌كنم. آخرين آناليزي كه داشتم اين است كه به نوعي نگاه كردن كاتالوگ تاريخي در محدوده تهران، رسيدم. سال ۳۲۰ قبل از ميلاد، زلزله تاريخي در ري اتفاق افتاد كه ثبت شده است. تا امروز اين زلزله‌ها را نگاه كردم و نتيجه جالبي حاصل شد. اين نتيجه ادامه آن كنجكاوي است كه آيا زلزله ۷ ريشتري در تهران خواهيم داشت يا نه. در سال ۷۴۳ ميلادي يك گزارش زلزله در تهران داريم و بعد در ۹۵۵ ميلادي هم گزارش زلزله ديگري داريم. آن زمان كه ريشتر را نمي‌شناختند كه سنجش بزرگاي زلزله كنند و فقط گزارش مي‌دادند. چرا اينقدر زلزله در تهران مي‌آيد؟ دليلش ميزاني از تغيير شكل پوسته زمين است كه بخشي از انرژي آن به صورت لرزه‌اي آزاد مي‌شود. اين خيلي طبيعي است و هيچ دليل و علت جانبي در آن نيست. بخش مداخله انساني بحث ديگري است. يك تغيير شكل طبيعي در زمين عامل زلزله است. زارع در بخش ديگري از سخنان خود مي‌گويد: از حدود ۲۵۰۰ سال پيش تاكنون، ما ثبت تاريخي زلزله‌ها را در تهران داريم. تمدن در اين منطقه پيوسته بوده است. تا امروز اين زلزله‌ها داراي توازن است. حاصل بررسي‌هاي من مي‌گويد نمي‌توانيم بگوييم در تهران و اطراف آن زلزله با بزرگاي ۷ نخواهيم داشت.
انتظار زلزله ۷ ريشتري در تهران
استاد پژوهشكده زلزله‌شناسي در پايان با اشاره به ترس مردم از زلزله تهران مي‌گويد: مي‌توانيم جز ترس نگاه ديگري هم به اين موضوع داشته باشيم، يعني مي‌تواند برعكس هم باشد، ما بگوييم هر ۱۰۰۰ سال دو زلزله اصلي داريم. براي ۵۰۰ سال يك زلزله آمده در ۱۸۳۰ و تا ۳۰۰ سال ديگر زلزله نمي‌آيد و در نتيجه مردم موضوع را رها مي‌كنند. بايد تكرار كنيم اين ريتم را داريم. در هر قرن يك زلزله با بزرگاي ۶ تا ۷ بايد تجربه كنيم. ممكن است بگوييد آخرين زلزله ۶ ريشتري در اينجا كي بوده است؟ آخري، زلزله فيروزآباد كجور در ۸ خرداد ۱۳۸۳ در فاصله ۷۰ كيلومتري شمال غرب تهران با شدت ۶.۵ ريشتر بود. آيا معناي اين آن است كه در اين ۳۰ سال، هيچ زلزله بزرگاي ۶ نخواهيم داشت؟ نه اينطور نيست. ولي مي‌توانيم بگوييم هر ۱۰۰ سال در اين پنجره مكاني ۲ زلزله بزرگ داريم. همه حساب و كتاب‌ها به طرز واضحي اين ريتم را تاييد مي‌كند. با همين ديدگاه، و با نگاه به زلزله‌هاي تاريخي، انتظار زلزله ۷ ريشتري در داخل شهر تهران را هم بايد داشته باشيم.
