فشار اقتصادي، آلودگي هوا، مشكلات معيشتي و ... همه و همه دست به دست هم داده‌اند تا شهروندان بيش از هر زمان ديگر در هاله‌اي از نااميدي و بي‌اميدي به زندگي خود ادامه دهند. حرف زدن در مورد مشكلات موجود در جامعه هر چند از نگاه مسوولان به نوعي سياه نمايي به نظر مي‌رسد اما انكار واقعيت‌ها هم شانه خالي كردن از بار مسووليتي است كه به عهده گرفته‌اند. مگر مي‌شود تا اين حد مردم در شرايط بحراني باشند اما مسوولان همچنان به دادن وعده‌هاي رنگارنگ و انتشار تكذيبيه‌هاي متعدد مشغول باشند. اينكه مسوولان حتي در رد موضوعات هم نمي‌توانند به اجماع برسند به نوعي سردرگمي براي افراد جامعه ايجاد مي‌كند. در مورد مساله آلودگي هوا برخي مسوولان استفاده از سوخت مازوت را تكذيب مي‌كنند اما در همان موقع مسوولان ديگري هستند كه با دادن كدهاي مشخص اشاره به مازوت‌سوزي در كلان‌شهرها دارند. البته اينكه چه چيزي نفس شهروندان را به شماره انداخته شايد اصلا مهم نباشد اينكه مسوولان هيچ كاري براي بهبود شرايط انجام نمي‌دهند موضوع مهمي است كه بايد مورد بررسي قرار بگيرد. حالا كه سازمان هواشناسي روزهاي آتي براي شهرهاي بزرگ را همراه با آلودگي شديد پيش‌بيني كرده است اين سوال مطرح مي‌شود كه آيا واقعا سلامت شهروندان براي مسوولان از اهميت ويژه‌اي برخوردار است يا نه. البته در كشور كه سال‌هاست وقتي پيش‌نويس بودجه از طرف دولت‌ها به مجلس مي‌رود مساله مهمي مانند بهداشت و درمان در اولويت ۱۳ يا ۱۵ بودجه قرار دارد نمي‌توان انتظار داشت كه سلامت شهروندان براي مسوولان اهميت ويژه‌اي داشته باشد. از سوي ديگر در اين آشفته بازار اقتصادي نمي‌توان براي در امان ماندن شهروندان از شر هواي آلوده نرفتن به سر كار و مدرسه و ... را توصيه كرد چرا كه بسياري از افراد به دليل اينكه مزد روزانه دريافت مي‌كنند اگر بر سركار خود حاضر نشوند معيشت آن روزشان به خطر خواهد افتاد و از سوي ديگر بسياري از كارفرماها بدون در نظر گرفتن سلامت افراد انتظار دارند آنها تحت هر شرايطي در محيط كار خود حاضر شوند و اين يعني همه‌چيز به ضرر مردم عادي رقم مي‌خورد.
سبدهامان از زندگي خالي است
تورج زندي، كارشناس اقتصادي در اين باره به «تعادل» مي‌گويد: متاسفانه در شرايط كنوني كم‌كم سبدهاي مردم فقط از معيشت و سفر و... خالي نمي‌شود بلكه از زندگي خالي خواهد شد. در شرايطي كه دولت از نظارت بر بازار دم مي‌زند قيمت‌ها هر روز رو به افزايش است. اينكه مردم براي خريد يك كيلو گوشت مجبور باشند ساعت‌ها در صف ميادين تره بار براي خريد گوشت تنظيم بازار منتظر بمانند اصلا امتياز مثبتي براي دولت محسوب نمي‌شود. از سوي ديگر اگر كسي امكان حضور در اين صف‌هاي طولاني را نداشته باشد مجبور است بسته به قيمتي كه مغازه‌ها در نظر مي‌گيرند براي هر كيلو گوشت گوسفندی بين ۵۰۰ تا ۹۰۰ هزار تومان هزينه كند. او مي‌افزايد: در اين شرايط چطور مي‌توانيم از بهبود وضعيت دم بزنيم در حالي كه مي‌بينيم كارگران از حقوق كافي برخوردار نيستند. پرستار و پزشك از وضعيت معيشت خود رضايت ندارد و بازنشستگان هر روز براي اينكه بتوانند صداي خود را به گوش مسوولان برسانند بايد در اين هواي آلوده دست به تجمع بزنند. اين كارشناس اقتصادي مي‌گويد: به زبان ساده تورم افسارگسيخته شده است و كنترل آن امري محال به نظر مي‌رسد. اين در حالي است كه چند روز پيش خبري مبني بر جالي خالي سفر در سبد خانوار منتشر شد. در شرايطي كه مردم حتي براي تامين معيشت خود با مشكلات زيادي دست و پنجه نرم مي‌كنند نمي‌توان انتظار داشت كه بتوانند هزينه سفرهاي داخلي را كه حالا از مرز ۵۰ ميليون هم گذشته‌اند، پرداخت كنند.
تا رفاه نباشد شادي نيست
زندي در بخش ديگري از سخنان خود مي‌گويد: جاي تعجب دارد كه برخي مسوولان تازه به اين نتيجه رسيده‌اند كه شادي در كشور ما كمرنگ شده است. دليلش كاملا واضح است ما نمي‌توانيم براي مردمي كه از اندك رفاه نسبي هم محروم مانده‌اند شادي مصنوعي ايجاد كنيم. آرامش خيال شادي به همراه دارد اما وقتي شما همواره استرس تامين معيشت را داشته باشي، همواره از امنيت شغلي برخوردار نباشي و ... نمي‌تواني به شاد بودن و شادي كردن فكر كني. او مي‌افزايد: تا زماني كه اقتصاد كشور رونق نگيرد و تا زماني كه افراد براي تامين معيشت خود با مشكلات عديده دست و پنجه نرم كنند نمي‌توانيم انتظار داشته باشيم كه مردم شادي واقعي را تجربه كنند.
قبول اشتباهات گام اول
تغيير شرايط است
انسيه ميرعظيمي، جامعه‌شناس نيز درباره نااميدي اجتماعي و مشكلات موجود در جامعه به «تعادل» مي‌گويد: متاسفانه تا زماني كه مسوولان مشكلات موجود را قبول نكنند نمي‌تواند به بهبود شرايط اميد داشت. در واقع قبول اشتباهات گام اول تغيير شرايط كنوني است. در جامعه كنوني هم مردم و هم مسوولان اعتماد متقابل به يكديگر را از دست داده‌اند. به عنوان مثال شما به قانون جواني جمعيت نگاه كنيد. او مي‌افزايد: اين قانون تكليف كرده كه مردم بايد براي رهايي از پيري جمعيت به زاد و ولد بپردازند. اما همين قانون هيچ اقدامي براي بهبود زيرساخت‌هاي جامعه كه بتواند روند فرزندآوري را تسهيل كند انجام نداده است. اين روزها در تمام خبرگزاري‌ها اخبار مربوط به كمبود شيرخشك و سهميه‌بندي آن به چشم مي‌خورد. وقتي مسوولان از تامين شيرخشك مورد نياز نوزادان جامعه عاجز مانده‌اند چطور مي‌توان انتظار داشت كه مردم تن به اجراي قانون جواني جمعيت بدهند. اين جامعه شناس در بخش ديگري از سخنان خود مي‌گويد: تناقض در قوانين و رفتار مسوولان به يك رويه عادي بدل شده است كه روح اعتماد در جامعه را از بين برده به بيان واضح‌تر آنقدر كه مسوولان وعده‌هاي رنگارنگ به مردم داده و به آن عمل نكرده‌اند ديگر اعتماد عمومي را از دست داده‌اند. شما نمي‌توانيد از مردم انتظار داشته باشيد در شرايط سخت زندگي كنند اما همچنان براي اجراي قوانيني كه هيچ ضمانت اجرايي ندارند و زير ساخت مناسب برايشان فراهم نيست دست به تلاش بزنند.
انكار پشت انكار
ميرعظيمي در بخش ديگري از سخنان خود اظهار مي‌دارد: سه ماه از سال تحصيلي گذشته است بر اساس آمارهاي غير رسمي و آمارهايي كه از نهادهاي مدني دريافت كرده‌ايم در اكثر استان‌هاي محروم از جمله سيستان و بلوچستان و در اكثر شهرستان‌هاي دور افتاده هنوز دانش‌آموزان معلم ندارند. وقت آنها در كلاس‌هاي درس به بطالت مي‌گذرد و اين در حالي است كه وزير آموزش و پرورش بدون ارايه هيچ سند مستدلي كمبود معلم را تكذيب مي‌كند. او مي‌افزايد: تنها كاري كه مسوولان اين روزها نهايت تلاش خود را براي انجامش به كار گرفته‌اند انكار كردن مشكلاتي است كه مردم آن را زندگي مي‌كنند. اين رويه تا هميشه نمي‌تواند ادامه داشته باشد. تاب آوري اجتماعي هم جايي به انتها مي‌رسد و مطالبه‌گري جاي آن را خواهد گرفت. مسوولان نمي‌توانند فكر كنند كه با برخوردهاي قهرآميز مي‌توانند مانع مطالبه‌گري مردم شوند. بهترين راهكار قبول اشتباهات و البته اقدامات مقتضي براي بهبود شرايط اجتماعي، اقتصادي و... است.
قوانين تصويب مي‌شوند اما اجرا نه!
همانطور كه قانون هواي پاك سال‌هاست اجرايي نشده است و حالا مردم بايد هر روز با مشكلات آلودگي هوا هم در كنار ديگر مشكلات خود دست و پنجه نرم كنند باز هم مسوولان از عدم تخصيص اعتبار لازم براي اجراي اين قانون سخن مي‌گويند دليل اصلي عدم اجراي آن را همين مشكلات مالي مي‌دانند. بر اين اساس روز گذشته مديرعامل شركت كنترل كيفيت هواي تهران با بيان اينكه بر اساس گزارش مركز پژوهش‌هاي مجلس، قانون هواي پاك به صورت كامل اجرايي نشده است و برخي دستگاه‌ها در اجراي تكاليف دچار مشكل شده‌اند، اظهار كرد: نحوه تأمين منابع مالي، يكي از علت‌هاي اصلي عدم اجراي برخي مفاد اين قانون است. سيد محمد ميرزايي قمي درباره علت اجرا نشدن برخي مواد قانون هواي پاك به ايسنا گفت: نحوه تأمين منابع مالي، يكي از علت‌هاي اصلي عدم اجراي برخي از مفاد اين قانون است چراكه اين موضوع در خود قانون هواي پاك به‌صورت مشخص معلوم و در آمدهاي زيادي در اين قانون براي اجرا تعيين نشده است. مديرعامل شركت كنترل كيفيت هواي تهران تأكيد كرد: بر اساس گزارش مركز پژوهش‌هاي مجلس از بين ۵۶ ماده مندرج در قانون هواي پاك و ايين نامه فني آن، ۲۲ ماده اجراي ضعيف داشته‌اند و وضعيت اجراي تنها ۱۷ ماده خوب برآورد شده است كه به نظر مي‌رسد بخش عمده‌اي از اين عملكرد دستگاه‌هاي اجرايي مربوط به عدم تحقق تخصيص بودجه‌هاي عملياتي متناسب و مورد نياز با تكاليف مقرردر قانون هواي پاك است. او به ذكر مثالي پرداخت و گفت: محقق نشدن نوسازي ناوگان حمل و نقل عمومي كه حتي در اسناد بالادستي نيز به آن اشاره شده است، اسقاط خودروهاي فرسوده و نظارت بر خودروهاي در حال تردد چه از بعد معاينه فني و چه از منظر محدوديت‌هاي ترافيكي ارتباطي به ايرادات قانون هواي پاك ندارد. محدوديت‌هاي ترافيكي و معاينه فني در شهر تهران به‌خوبي اجرا مي‌شود اما در برخي شهرها به اين موضوعات توجه كافي نمي‌شود.
