ذخيره‌سازي گاز نقش مهمي در رسيدگي به ناترازي موقت در مصرف گاز ايفا مي‌كند، به ويژه در فصول سرد كه بخش‌هاي خانگي افزايش تقاضا را تجربه مي‌كنند. در كشورهاي اروپايي، ذخيره‌سازي گاز به‌طور متوسط 25 درصد از كل مصرف را تشكيل مي‌دهد، در حالي كه در ساير كشورها به‌طور متوسط حدود 12 درصد است. بخش صنايع به‌شدت به تامين و ذخيره‌سازي گاز متكي است و از نظر اقتصادي براي آنها سودمند است. عرضه ناكافي گاز به صنايع به دليل افزايش مصرف خانوارها مي‌تواند توليد را مختل كند و اهميت ذخيره‌سازي گاز و افزايش ظرفيت توليد براي صنايع را برجسته كند. كشورهاي اروپايي نيز بخش قابل توجهي از مخازن ذخيره گاز را به صنايع اختصاص مي‌دهند.
به گزارش خبرنگار «تعادل»، ناترازي مقطعي گاز طي چهار ماه گذشته سال، چالش اقتصادي قابل توجهي را براي كشور ايجاد كرده است. افزايش مصرف گاز براي گرمايش خانگي منجر به افزايش تقاضا در بخش خانگي و در نتيجه ناترازي در مصرف صنعتي و نيروگاهي مي‌شود. براي رفع اين ناترازي موقت، بهينه‌سازي مصرف، توسعه ميدان‌هاي گازي و تمركز بر ذخيره‌سازي گاز بسيار مهم است. متاسفانه ذخيره‌سازي گاز در دوره هشت ساله دولت قبل مورد بي‌توجهي قرار گرفت. اما دولت سيزدهم به اهميت ذخيره‌سازي گاز پي برده و اقدامات اساسي براي رفع اين موضوع انجام داده است.
در طول سال‌ها، دولت‌هاي مختلف درباره اهميت ذخيره‌سازي گاز بحث كرده‌اند، اما بسياري از طرح‌ها و پروژه‌ها در مرحله برنامه‌ريزي باقي ماندند و هرگز اجرايي نشدند. با اين حال، دولت سيزدهم تعهد واقعي خود را براي رسيدگي به مسائل مربوط به ذخيره‌سازي گاز، به ويژه در پاسخ به ناترازي شديد گاز كه در سال گذشته تجربه كرده بود، نشان داده است.
هدف دولت ايجاد ارزآوري براي كشور با اجراي هفت طرح ذخيره‌سازي گاز طبيعي در يك برنامه پنج ساله است كه قرار است در سال 1405 به پايان برسد و هدف ايجاد ظرفيت ذخيره‌سازي 120 ميليون مترمكعب در روز در فصول سرد سال است.، در نتيجه ناترازي گاز را جبران مي‌كند.
تمركز حاكميت بر ذخيره‌سازي گاز در برنامه هفتم توسعه نيز مشهود است كه هدف آن رفع ناترازي گاز مقطعي است. اين طرح بر توسعه ميادين گازي و ذخيره گاز در نيمه شمالي كشور با توجه ويژه به مناطق كليدي مانند شمال غرب، شمال و شمال شرق تاكيد دارد. هدف دولت دستيابي به ظرفيت ذخيره‌سازي 120 ميليون متر مكعب گاز طبيعي در دوره دو ماهه پيك مصرف گاز است. اين نشان‌دهنده گامي مهم در جهت رفع ناترازي موقت در فصول سرد سال است.
پروژه‌هاي ذخيره‌سازي گاز نه تنها از نظر اقتصادي براي صنايع مفيد هستند، بلكه فرصت‌هاي شغلي ايجاد مي‌كنند، رشد اقتصادي را تحريك مي‌كنند و سرمايه‌گذاري در زيرساخت‌ها و صنايع وابسته را جذب مي‌كنند. دولت سيزدهم با توجه به مزاياي ذخيره‌سازي گاز، صنايع را موظف به ايجاد مخازن ذخيره‌سازي خود كرده است. اين امر به صنايع اين امكان را مي‌دهد كه در فصول گرم سال كه توليد گاز بيش از نياز كشور است، گاز مورد نياز فصول سرد را به صورت گاز طبيعي فشرده (CNG) يا گاز مايع (LPG) دريافت كنند. سپس مي‌توان از اين ذخاير در دوره‌هاي اوج مصرف يا كاهش ورودي گاز براي توليد استفاده كرد.
انواع و اقسام مخازن ذخيره‌سازي گاز
ذخيره‌سازي گاز طبيعي و اشكال مختلف آن داراي مخازن مختلفي هستند. انواع مخازن UGS شامل مخزن‌هاي نفت و گاز تخليه‌شده، طاقديس‌هاي آبدار و گنبدهاي نمكي هستند. از جمله مزاياي مخازن هيدروكربني تخليه‌شده مي‌توان به ظرفيت ذخيره‌سازي بالا، وجود اطلاعات كافي از ميدان، نزديكي اين ﻣﺨﺎزن ﺑﻪ ﺧﻄﻮط ﻟﻮﻟﻪ اﺻﻠﯽ اﻧﺘﻘﺎل ﮔﺎز، وجود گاز توليد نشده در مرحله تخليه مخزن به عنوان گاز بالشتكي، وجود امكانات و تأسيسات بهره‌برداري سايت و امكان استفاده از چاه‌هاي توليدي به‌منظور تزريق و در نتيجه پايين بودن هزينه ﺳﺎﺧﺖ و ﺗﻮسعه اشاره كرد. همچنين در مخازن ذخيره‌سازي گنبدهاي نمكي با وجود فضاهاي حفره‌اي در گنبدهاي نمكي مي‌توان گاز طبيعي را در آنها ذخيره كرد. پس از حفر چاه در گنبد نمكي و حل نمك از طريق تزريق آب در آن و سپس تخليه آب نمك، فضاي لازم براي ذخيره‌سازي گاز را مي‌توان ايجاد كرد.
مشوق دولت براي صنايع
در جهت سرمايه‌گذاري براي توسعه
زيرساخت ذخيره‌سازي صنعتي كشور
براي تشويق صنايع به سرمايه‌گذاري در مخازن ذخيره گاز، دولت مشوق‌هايي را در نظر گرفته است. همچنين ذخيره‌سازي گاز براي خود صنايع نيز اهميت زيادي دارد. با افزايش برداشت گاز از فاز 11 ميدان گازي پارس جنوبي، ايران هم‌اكنون در فصول گرم سال داراي مازاد گاز طبيعي است. با سرمايه‌گذاري در مخازن ذخيره‌سازي، صنايع مي‌توانند از قطع شدن گاز در فصول سرد جلوگيري كنند و اختلالات احتمالي را كه مي‌تواند تا 12 ميليارد دلار ضرر داشته باشد، كاهش دهند و ذخيره‌سازي گاز با تامين مالي صنايع، راهكار مهمي در جهت خودتاميني گاز با هدف عدم توقف توليدات صنعتي و كنترل ناترازي زمستاني بخش صنعتي است.
موضوع ناترازي مقطعي گاز در فصول سرد سال چالش اقتصادي قابل توجهي را براي كشور به همراه دارد. دولت سيزدهم با درك اهميت ذخيره‌سازي گاز، اقدامات اساسي را براي حل اين موضوع انجام داده است. دولت با اجراي پروژه‌هاي ذخيره‌سازي و تشويق صنايع به ايجاد مخازن ذخيره‌سازي خود، بهينه‌سازي مصرف و جبران ناترازي گاز را در نظر دارد. پروژه‌هاي ذخيره‌سازي گاز مزاياي اقتصادي، فرصت‌هاي شغلي و تحريك رشد اقتصادي را ارايه مي‌دهند. صنايع نقش مهمي در ايجاد زيرساخت‌هاي ذخيره‌سازي براي اطمينان از تامين بي‌وقفه گاز در زمان پيك مصرف و كاهش ورودي گاز به توليد دارند. با گاز مازاد موجود در فصول گرم، صنايع مي‌توانند از وقفه‌ها و ضررهاي احتمالي جلوگيري كنند. تمركز دولت بر ذخيره‌سازي گاز نشان‌دهنده گامي مهم در جهت رفع ناترازي موقت گاز و ارتقاي ثبات و رشد اقتصادي است.
اعطاي مشوق در زمينه سرمايه‌گذاري
در ايجاد مخازن از سوي دولت
سيد سلمان ذاكر، نماينده مجلس شوراي اسلامي، در گفت‌وگو با خبرنگار «تعادل»، با اشاره به مبحث تمركز بر «ذخيره‌سازي انرژي گاز در مخازن جهت جلوگيري از مشكلات صنايع در فصول سرد سال»، گفت: منابع اصلي كشور در تامين بودجه، از محل نفت و گاز حاصل مي‌شود. وي با بيان اينكه تامين انرژي گاز براي صنايع يك امر ضروري است، افزود: انرژي گاز صنايع اگر به موقع تامين نشود، طبيعي است كه با كندي در توليد و افزايش قيمت محصول نهايي مواجه خواهيم شد. اين نماينده مجلس شوراي اسلامي بيان كرد: كشورهاي دنيا در تلاش هستند تا منابع سوختي صنايع را به درستي تامين كنند تا قيمت محصول نهايي افزايش نيافته و فشاري بر مردم وارد نشود. نماينده مردم اروميه بيان كرد: اگر ايجاد مخازن براي ذخيره‌سازي گازي صنايع مد نظر قرار نگيرد اين امر طبيعي است كه صنايع در فصول سرد سال با مشكلات سوختي مواجه خواهند شد. اين نماينده مجلس شوراي اسلامي با بيان اينكه دولت سيزدهم نيز به سمت اعطاي مشوق در زمينه سرمايه‌گذاري در ايجاد مخازن ذخيره‌سازي گاز به صنايع حركت كرده است، گفت: ما مي‌توانيم به خوبي با ذخيره‌سازي گاز براي صنايع، مشكلات صنعت در فصول سرد سال را برطرف كنيم. نماينده مردم اروميه با بيان اينكه ذخيره‌سازي گازي مي‌تواند باعث سودآوري صنايع در جريان فعاليتشان شود، اظهار كرد: اين امر باعث مي‌شود تا صنعت از حركت نايستد. به واقع صنايع سنتي بايد به سمت اين قبيل اقدامات حركت كنند تا بتوانند سيستم‌هاي سوختي خود را تعويض كنند. اين نماينده مجلس شوراي اسلامي تصريح كرد: ايجاد مخازن در ذخيره‌سازي گاز صنايع يك ضرورت بوده و بايد صنايع در اين بخش اقدامات لازم را مدنظر قرار دهند.
