حرکت معکوس ارز و سکه
بحران‌های بازار اقتصادی نامی است که بسیاری از کارشناسان روی نوسانات قیمتی بازار ارز و سکه ایران می‌گذارند. شاید پیش‌بینی تحولات بازار از شهریور در دستور کار بسیاری از کارگزاران اقتصادی بود اما پیش‌بینی این نوسانات شدید، اتفاقی تقریبا محال در بازار به شمار می‌رفت. این روزها بازار ارز و سکه حرکتی کاملا معکوس دارد، طلایی که به‌شدت افت می‌کند و دلاری که بی‌محابا افزایش می‌یابد.
از اوایل ماه بود که نرخ دلار در بازار آرام‌آرام شروع به افزایش کرد. افزایشی که هفته اول در حدود 50تومان و در هفته دوم درحدود 60تومان بود. بسیاری این حرکت صعودی را تحت‌تاثیر دو عامل در بازار می‌دانستند، عامل اول مذاکرات ایران و امریکا در نخستین هفته شهریور و عامل دوم میزان تقاضای بالایی بود که به‌دلیل تقاضای بیشتر بازار و افزایش میزان واردات در این ماه، به‌وجود آمده بود. اما از سوی دیگر انتظارات از بانک مرکزی بسیار متفاوت بود، با ثبات نرخی که از ماه‌ها پیش در بازار دیده شده بود بسیاری احتمال کنترل این بازار را توسط بانک مرکزی می‌دادند و هر روز به‌دنبال تزریق ارز در بازار برای کاهش نرخ‌ها بودند. بانک مرکزی که در ادامه اجرای سیاست‌های تک‌نرخی شدن ارز سعی بر کاهش شکاف بین ارز مبادله‌یی و آزاد در بازار را داشت، با افزایش نرخ ارز مبادله‌یی از مصوب دولت و کاهش ارز بازار این شکاف را تا حد زیادی کاهش داده بود؛ این امر تا جایی ادامه پیدا کرد که اختلاف بین این دو ارز نسبت به زمان مشابه در سال گذشته به نصف رسیده بود و بسیاری آن را جزو بهترین عملکرد‌های بانک مرکزی در سال 93 می‌دانستند. اما در هفته‌‌های اخیر این روند،
روندی نبود که نشان‌گر عملکرد مثبت این بانک باشد، روز گذشته دلار در ادامه افزایش نرخ خود به بالاترین حد در سه ماهه گذشته رسید و در ساعاتی سد 3200 را در بازار شکافت. اختلاف نرخ بین تابلوی صرافی‌ها و واسطه‌ها در بازار اتفاقی بود که در بازار دیروز به کرات دیده شد. اختلاف نرخ در ساعاتی به اوج خود می‌رسید که نشان از بی‌مدیریتی و عدم نظارت بانک مرکزی داشت. این بی‌مدیریتی در اواسط روز که دلالان در حوالی خیابان منوچهری، دلار را با نرخ 3205 تومان به فروش می‌رساندند و تابلوی صرافان کماکان نرخ 3190 تومان را نشان می‌داد بیشتر هویدا بود.
اما اظهارنظرها در رابطه با عملکرد بازار ارزی و دلایل این افزایش نرخ بسیار متفاوت است. با نخستین جهش ارزی بزرگ در هفته گذشته و افزایش نگرانی‌ها از تشویش بازار ارز کشور، وزیر امور اقتصاد و دارایی در حاشیه مراسم تبیین سند راهبردی وزارت اقتصاد با اطمینان دادن به مردم، از آرامش بازار ارزی کشور خبر داد. این سخنان نیز با تاثیرات کاهشی ناپایدار نتوانست آرامش را به بازار ارز کشور برگرداند و دلار همچنان راه افزایش را ادامه داد. از طرفی دیگر اظهارنظر‌های تیم مذاکرات هسته‌یی کشورمان برداشت‌های متفاوتی را در بازار به‌وجود آورده بود. عراقچی که بعد از اتمام مذاکرات ایران و امریکا از وجود اختلاف‌های اساسی خبر داده بود، در انتهای اظهاراتش نیز برداشتن این پرانتز‌ها در دور‌های بعدی مذاکرات را نوید داد. بسیاری از کارشناسان نیز افزایش نرخ این روزهای ارز در بازار را تحت تاثیر کاهش شدید قیمت نفت جهانی می‌دانند. نفت برنت که به پایین‌ترین نرخ در3 ماه گذشته رسیده است از سطح مقاومتی بشکه‌یی 100دلار پایین‌تر آمده و اقتصاد ایران و کل دنیا را در بحران اقتصادی جدیدی قرار داد. قیمت نفت که تحت تاثیر بالا رفتن ارزش دلار در جهان که در
14ماه گذشته بی‌سابقه بود در آخرین قیمت‌گذاری به بشکه‌یی 97دلار رسید.
طبق مصوبه بودجه سال 1393 ارزش هر بشکه نفت ایران معادل 100دلار در نظر گرفته شده بود و کاهش کنونی قیمت جهانی نفت می‌تواند کل بودجه را دچار ضرر‌های زیادی کند. اما این روزها تئوری این دسته از کارشناسان بر افزایش نرخ دلار در بازار آزاد برای جلوگیری از کسری بودجه در دولت است. آنها اعتقاد دارند دولت خود نیز موافق افزایش نرخی است که در بازار به‌وجود آمده است و آن را به صلاح اقتصاد کشور می‌دانند یکی از کارشناسان در گفت‌وگو با «تعادل» می‌گوید عملکرد یک‌ساله بانک مرکزی مطلوب است و دولت به هیچ عنوان از بازار ارز این سوءاستفاده را نمی‌کند.
وی همچنین اعتقاد داشت: عملکرد اینگونه، دلار را بار دیگر به کالای سرمایه‌یی تبدیل می‌کند و تقاضا‌های کاذب را به‌شدت افزایش می‌دهد. اما آخرین علت برای افزایش شگرف قیمت در روز گذشته، سخنان تخت‌روانچی در رابطه با میزان اختلافات هسته‌یی بود، معاون اروپا و امریکای وزیر امور خارجه گفت: اختلافات بین ما و گروه 1+5 همچنان جدی است اما اگر طرف مقابل حسن‌نیت داشته باشد ما هم تلاش می‌کنیم تا چهارم آذر به توافق برسیم. به‌نظر می‌رسد این روزها رفتار‌های هیجانی تاثیر بسزایی بر عملکرد بازار ارز کشور دارد، مذاکرات این هفته در امریکا و همچنین نشست سازمان ملل نیز می‌تواند مقدار زیادی راه بازار را عوض کند. اما از سوی دیگر باید منتظر ماند و دید بانک مرکزی تا چه زمانی در برابر این افزایش نرخ بدون عکس‌العمل باقی می‌ماند.
واکنش شدید سکه به بازارهای جهانی
قیمت طلای جهانی در هفته‌یی که گذشت با افت 2.3درصدی روبه‌رو شد و به کمتر از 1240دلار در هر اونس رسید. اما مهم‌ترین تحول هفتگی بازار طلا در روز پنج‌شنبه اتفاق افتاد که طی آن قیمت هر اونس طلا برای تحویل فوری با 0.7درصد کاهش به 1232دلار و 33سنت رسید که پایین‌ترین رقم از 23 ژانویه یعنی در حدود هفت ماه پیش به حساب می‌رفت. اما واکنش این کاهش قیمت‌ها در طول هفته گذشته روز شنبه تاثیرش را در بازار طلای ایران نشان داد، سکه که در نخستین ساعات روز شنبه با کاهش هشت‌هزار تومانی به قیمت 930هزار تومان رسیده بود نتوانست در این سطح دوام بیاورد و در ادامه روز با پنج‌هزار تومان کاهش بیشتر در مجموع به 925هزار تومان رسید. سکه که در ماه‌های گذشته روند بازار ارز را برای تغییر قیمت در پیش گرفته بود طی دو هفته گذشته با تغییرات طلای جهانی حرکت خود را ادامه داد. در ادامه این کاهش نیز طلای 18 عیار با کاهش 1.46درصدی به 95هزار تومان رسید. بسیاری از کارشناسان بازار طلا این واکنش را در بازار ادامه‌دار می‌دانند و پیش‌بینی می‌کنند ارزش این فلز زرد تا پایان هفته کاهش بیشتری داشته باشد. نشست آتی فدرال‌رزرو که قرار است روزهای سه‌شنبه و چهارشنبه
هفته جاری برگزار شود تاثیر زیادی در روشن شدن وضعیت سیاست‌های پولی امریکا و وضعیت نرخ بهره خواهد داشت.
براساس این گزارش به‌نظر می‌رسد کنفرانس خبری جانت یلن رییس فدرال رزرو پس از نشست آتی تاثیر زیادی بر روشن شدن موضع مقام‌های ارشد بانک مرکزی امریکا درخصوص نرخ بهره داشته باشد. گمانه‌زنی کارشناسان اقتصادی و سرمایه‌گذاران بین‌المللی نسبت به افزایش نرخ بهره امریکا تاثیر زیادی بر افزایش ارزش دلار و کاهش قیمت طلا در روزهای گذشته داشته است.
